Etanoli
| Names | |
|---|---|
| IUPAC name | |
| Other names
Alkool etili; grimcë alkolike ; alkool i pastër ; hidroksietan ; alkool pije ; hidrat etili
| |
| style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2" | Identifiers |
| CAS number | 64-17-5 |
| Numri RTECS | KQ6300000 |
| SMILES | |
| ChemSpider ID | |
| style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2" | Properties |
| Formula molekulare | C2H6O |
| Masa molare | 46.07 g mol−1 |
| Aciditeti (pKa) | 15,9 |
| Dipolë | 5,64 fC·fm (1,69 D) (gas) |
| style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2" | Hazards |
| Klasifikimi EU |  F
|
| NFPA 704 |
 3
1
0
|
| R-phrases | R11 R20 R21 R22 R36 |
| S-phrases | (S2) S7 S16 |
| Flash point | 286,15 K (13 °C or 55.4 °F) |
| style="background: #F8EABA; text-align: center;" colspan="2" | Related compounds |
| Kompozicioni të ngjashme | metanoli, propanoli |
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa). | |
| Infobox references | |
Stampa:Chembox Footer/tracking
Etanoli gjithashtu i quajtur edhe alkool etilik, alkool i pastër, përdoret si pije alkoolike, është substancë e paqëndrueshme, e djegshme (digjet), e pangjyrë, në gjendje agregate të lëngshme. Etanoli është një psikoaktiv si droga, më i njohur si lloji i alkoolit në pijet alkoolike.
Etanoli është një nga substancat më të vjetra të njohura pije rekreative-droguese.
Etanol është një zinxhir-drejt alkoolit, dhe me formulë (C₂H₅OH). Formula e tij empirike është (C₂H₆O). Një alternativë tjetër është simboli (CH₃-CH₂-OH), gjë që tregon se karboni është një grup metil (CH₃) është bashkëngjitur me karbonin e një grupi metilenik (CH₂), e cila është e bashkangjitur me oksigjenin e një grupi hidroksil (OH). Etanoli është një izomer dimetil eter. Etanoli është shpesh i shkurtuar si (EtOH), duke përdorur të përbashkët kimia organike simbol i grupit që përfaqëson etilin (C₂H₅) me (Et).
Fermentimi i sheqerit në etanol është një nga reaksionet më të rëndësishme organike që kanë kryer njerëzit. Në kohët moderne, në mënyrë industriale etanoli fitohet nga produkte të mbetura gjatë përpunimit të naftës [1].
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Etanoli është përdorur nga njerëzit që nga koha e parahistorisë si përbërës i pijeve alkoolike. Mbetjet të etanolit të tharë mbi 9000 - vjeçare janë gjetur në një qeramikë në Kinë çka nënkuptojmë se pijet alkoolike u përdorën edhe në nga njerëzit të periudhës të neolitit [2]. Izolimi i etanolit relativisht të pastër është kompleksi i parë i arritur nga alkimistët persian, Muhamet ibn Zakarīya Rāzi ( Rhazes , 865 - 925 ).
Dy kimistë të tjerë të cilët kontribuuan në zhvillimin e distilimit, janë Geber (Jabir ibn Hayyan) dhe Al-Kindi (Alkindus). Shkrimet e Geberit (721-815) përmendin avullimin e verës të zier. Al-Kindi (801-873) qartë e përshkroi destilimin nga vera[3].
Në vitin 1796, Johan Tobias Lowitz ka fituar etanolin e pastër nga filtrimi i distiluar të etanolit nëpërmjet aktivizimit të qymyr drurit.
Antoine Lavoisier etanolin e përshkroi si një kompleks të karbonit, hidrogjenit dhe oksigjenit, dhe në 1808- Nicolas Theodore de Saussure ka vendosur formulën kimike të etanolit [4].
Pesëdhjetë vjet më vonë, Archibald Scott Couper botoi formulën strukturore të etanolit, e cila vendos etanolin në komponimet e parë në mesin e të cilëve kishte struktura kimike [5].
Etanoli më parë ishte përgatitur në mënyrë sintetike (në formë artificiale) në 1827 nëpërmjet përpjekjeve të pavarura të Henry Hennel në Britaninë e Madhe dhe SG Sérullas në Francë.
Në vitin 1828, Michael Faraday ka përgatitur nga etanoli, acid-katalizator hidraulik etilik, një proces i ngjashëm me atë që përdoret sot për përdorim industrial etanol sintetizuar [6].
Etanoli është përdorur si llambë karburanti në Shtetet e Bashkuara që prej vitit 1840, por i vihet një taksë industriale alkoolit gjatë Luftës Civile për përdorimin industrial të saj (d.m.th kushtëzohet me taksa prodhimi industrial). Kjo taksë u anulua në 1906 [7], dhe nga 1908 e tutje Ford Model bëri automobila të mund të përshtatej për të punuar me etanol [8]. Me ndalimin e ardhshëm në 1920, shitësit e karburantit të etanolit u akuzuan se kanë qënë aleate e prodhuesve kontrabandues të pijeve alkoolike [7], dhe prej asaj kohe etanol karburanti i ra përdorimi deri në shekullin e XX (njëzet).
Vetitë fizike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Etanoli është i paqëndrueshëm, pangjyrë ,i lëngshëm dhe ka një erë të fortë karakteristike. Ai djegjet me një flakë blu dhe nuk është gjithnjë i dukshëm në ambiente të ndryshme.
Vetit fizike të etanolit rrjedhin kryesisht nga prezenca e grupit hidroksil dhe grupi i vargut të karbonit. Etanoli me grupin hidroksil është në gjendje të marrin pjesë në lidhjen e hidrogjenit, duke e bërë atë më të trashë dhe më pak të paqëndrueshme komponimet organike polare të ngjashme me ngarkesën molekulare.
Etanoli është një trtës i gjithanshëm, nuk tretet në ujë dhe tretet në tretsa organik, duke përfshirë edhe acidin acetik, acetonin, benzinën, tetraklorhidrat karboni, kloroform, dietil eter, etilene glykol, glicerinë, nitrometan, pridini dhe tolueni[9][10]. Ai është gjithashtu është i patretshëm ndaj dritës alimfatike të hidrokarbureve, të tilla si pentani dhe heksani, dhe me klorin alifatik të tilla si trikloroetani dhe tetrakloroetileni [10].
Etanoli i përzier me ujë në kontrast me atë bën vargun alkoolik (me pesë ose më shumë atome të karbonit), të cilit përzierja e ujit i zvogëlon ndjeshëm numrin ndërsa të karbonit e rrit [11]. Te përzierjet e etanolit me alkanët është e kufizuar në alkanes deri në undekan, përzierje me dodekan dhe më të larta alkanët tregojnë një boshllëk homogjen nën një temperaturë të caktuar (përafërsisht 13 °C për dodekan [12]). Boshllëku i homogjenit tenton që të marrë më shumë alkane më të larta dhe të plotë për temperatura e homogjenit rritet.
Përzierjen me vëllime të barabarta mes etanolit dhe të ujit në rezultatet do të kemi vetëm 1,92 vëllime të përzjerjes [9][13]. Përzierja e etanolit dhe e ujit është ekzotermike. 298 K deri në përafërsisht 777 J/mol [14] do të lirohet pas përzierjes.
89 mole-% etanol dhe 11 mole-% e ujit[15] ose një përzjerje e rreth 96 % për qind e vëllimit etanol dhe 4 % e ujit në presion normal kanë temperaturë T = 351 K. Në këtë përzierje, përbërjet me temperatura të larta të varura nga presioni, përfundon deri te ulja e temperaturave në T = 303 K [16].
- Vetit fizike të përzierjes të ujit , etanolit dhe dodekanit
-
Përmbajtja e vëllimit në përzjerjen e etanolit dhe ujit (vëllimi i mbledhur)
-
Nxehtësia e përzierjes të etanolit me ujin
-
Avulli i lëngshëm i ekuilibrit në përzierjen të etanolit dhe ujit
-
Tretshmëria në përzierjen të dodekanit dhe etanolit.
Vetitë kimike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- CH3CH2OH + NaH → CH3CH2ONa + H2O
Kjo ndodh për arsye se tek alokolet kryhet zevendesimi nukleofilik qe do te thote zevendesimi i molekules se hidrogjenit me molekulen e Na sic është e paraqitur te formula. por duhet mbajtur mend se pavarsisht natyres se alkolit ai gjithmone cliron uje (H2O) ose Dioxid carboni ( CO2 ).
Përdorimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Si karburant.
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Karburanti i raketës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Krahasimi ndërmjet : si karburant dhe si ushqim
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pije alkoolike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Efekti mbi njerëzit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Efekti negativ në sistemin nervor
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Efekti negativ në metabolizëm
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Produktet e etanolit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Klasifikimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shih edhe këtë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Myers, Richard L.; Myers, Rusty L. (2007). The 100 most important chemical compounds: a reference guide. Westport, Conn.: Greenwood Press. fq. 122. ISBN 0313337586.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ Roach, J. (korrik 18, 2005). "9,000-Year-Old Beer Re-Created From Chinese Recipe". National Geographic News. Marrë më 2007-09-03.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Hassan, Ahmad Y. "Alcohol and the Distillation of Wine in Arabic Sources". History of Science and Technology in Islam. Marrë më 2008-03-29.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Alcohol Arkivuar 23 gusht 2013 tek Wayback Machine in the Encyclopædia Britannica Eleventh Edition
- ^ Couper AS (1858). "On a new chemical theory" (online reprint). Philosophical magazine. 16 (104–16). Marrë më 2007-09-03.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hennell, H. (1828). "On the mutual action of sulfuric acid and alcohol, and on the nature of the process by which ether is formed". Philosophical Transactions. 118 (365–71): 365. doi:10.1098/rstl.1828.0021.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Robert Siegel (2007-02-15). "Ethanol, Once Bypassed, Now Surging Ahead". NPR. Marrë më 2007-09-22.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Joseph DiPardo. "Outlook for Biomass Ethanol Production and Demand" (PDF). United States Department of Energy. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 nëntor 2007. Marrë më 2007-09-22.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b CRC Handbook of Chemistry, 44th ed.
- ^ a b Windholz, Martha (1976). The Merck index: an encyclopedia of chemicals and drugs (bot. 9th). Rahway, N.J., U.S.A: Merck. ISBN 0-911910-26-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Morrison, Robert Thornton; Boyd, Robert Neilson (1972). Organic Chemistry (bot. 2nd). Allyn and Bacon, inc.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ Dahlmann U, Schneider GM (1989). "(Liquid + liquid) phase equilibria and critical curves of (ethanol + dodecane or tetradecane or hexadecane or 2,2,4,4,6,8,8-heptamethylnonane) from 0.1 MPa to 120.0 MPa". J Chem Thermodyn. 21 (9): 997–1004. doi:10.1016/0021-9614(89)90160-2.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Ethanol". Encyclopedia of chemical technology. Vëll. 9. 1991. fq. 813.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Costigan MJ, Hodges LJ, Marsh KN, Stokes RH, Tuxford CW (1980). "The Isothermal Displacement Calorimeter: Design Modifications for Measuring Exothermic Enthalpies of Mixing". Aust J Chem. 33 (10): 2103–19. doi:10.1071/CH9802103.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ Lei Z, Wang H, Zhou R, Duan Z (2002). "Influence of salt added to solvent on extractive distillation". Chem Eng J. 87: 149–56. doi:10.1016/S1385-8947(01)00211-X.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ Pemberton RC, Mash CJ (1978). "Thermodynamic properties of aqueous non-electrolyte mixtures II. Vapour pressures and excess Gibbs energies for water + ethanol at 303.15 to 363.15 K determined by an accurate static method". J Chem Thermodyn. 10 (9): 867–88. doi:10.1016/0021-9614(78)90160-X.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)