Tršić (Loznica)
Tršić je naselje u opštini Loznica u Mačvanskom okrugu u Srbiji. Prema popisu iz 2002. bilo je 1263 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1210 stanovnika), nalazi se 9 km jugoistočno od Loznice i rodno mesto je Vuka Stefanovića Karadžića. U selu se nalazi etnografski park sa spomen-kućom, objekti narodne arhitekture i objekti namenjeni posetiocima.
| Tršić | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Mačvanski |
| Opština | Loznica |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 1263 |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°30′29″N 19°16′08″E / 44.5081°N 19.2689°E |
  Tršić Tršić (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 15303 |
| Pozivni broj | 015 |
| Registarska oznaka | LO |
Koordinate: 44° 30′ 29" SGŠ, 19° 16′ 08" IGD
Vukova kuća
urediPrilikom izrade etno-parka naročita pažnja bila je posvećena želji da se trajno obeleži i sačuva uspomena na Vuka i njegovo delo, kao i da se očuvaju prirodna sredina i prostorne vrednosti. 1933. godine na mestu gde je bila kuća porodice Vuka Karadžića podignuta je spomen-kuća, dvodelna brvnara, delom nad podrumom, strmog krova pokrivenog šindrom. Jedan deo brvnare čine "kuća" i soba, a drugi vajat, kačara i koš za kukuruz. "Kuća" je odeljenje sa otvorenim ognjištem, pokućstvom i posuđem, karakterističnim za kuće iz 19. veka. U sobi se nalaze krevet, sto, klupa, ikone, gusle i Vukov portret iz 1816. godine, rad Pavela Đurkovića.
Povodom 100 godina Vukove smrti (1964. godine) podignut je amfiteatar sa pozornicom, koji odgovara potrebama organizovanja Vukovog sabora i Dečijeg Vukovog sabora, a 1987. godine Tršić dobija celovit izgled kao kulturno-istorijsko spomenička celina.
Od nedavno u Tršiću je zaživeo i seoski turizam pretvaranjem porodičnih kuća u atraktivne objekte namenjene za smeštaj gostiju,tako da je sad moguće posetiti ovo živopisno mesto i ostati u njemu par dana i uživati u čarima domaće kuhinje kao i prirodnog seoskog ambijenta.
Demografija
urediU naselju Tršić živi 979 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 36.9 godina (36.0 kod muškaraca i 37.8 kod žena). U naselju ima 376 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3.36.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002.[2] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 1255 | 99.36% | ||
| Slovenci | 1 | 0.07% | ||
| nepoznato | 6 | 0.47% | ||
| m | ž | |||
| ? | 14 | 7 | ||
| 80+ | 1 | 12 | ||
| 75-79 | 14 | 21 | ||
| 70-74 | 22 | 37 | ||
| 65-69 | 28 | 29 | ||
| 60-64 | 23 | 26 | ||
| 55-59 | 29 | 29 | ||
| 50-54 | 39 | 38 | ||
| 45-49 | 64 | 46 | ||
| 40-44 | 44 | 50 | ||
| 35-39 | 43 | 44 | ||
| 30-34 | 53 | 37 | ||
| 25-29 | 45 | 52 | ||
| 20-24 | 46 | 45 | ||
| 15-19 | 42 | 55 | ||
| 10-14 | 39 | 41 | ||
| 5-9 | 42 | 36 | ||
| 0-4 | 35 | 35 | ||
| prosek | 36.0 | 37.8 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 245 | 31 | - | 6 | 67 | 15 | 26 | 28 | 5 | 14 |
| Ženski | 125 | 20 | - | - | 29 | - | 2 | 27 | 5 | 3 |
| Oba | 370 | 51 | - | 6 | 96 | 15 | 28 | 55 | 10 | 17 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | 7 | 10 | 4 | 7 | 10 | - | - | 15 | |
| Ženski | 1 | 4 | 1 | 7 | 15 | 7 | - | - | 4 | |
| Oba | 1 | 11 | 11 | 11 | 22 | 17 | - | - | 19 |
| Kulturni predeo Tršić-Tronoša | |
|---|---|
I kategorija zaštićenog područja međunarodnog i nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja. | |
| Najbliži grad | Loznica |
| Površina | 18,02 km² (7 mi² ) |
| Oznaka | režimi zaštite II i III stepena. |
| Osnivanje | 2019. god.Uredba o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Kulturni predeo Tršić-Tronoša“ („Službeni glasnik RS“, br. 51/2019).[3] |
| Upravitelj | Centar za kulturu "Vuk Karadžić", Loznica[4] |
Kulturni predeo Tršić-Tronoša
urediKulturni predeo Tršić-Tronoša je naziv zaštićenog područja koji obuhvata prostor oko Spomen kuće Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću, manastir Tronoša i šire okruženje, kao splet kulturnih i prirodnih vrednosti koje proizilaze iz materijalnog i nematerijalnog nasleđa.[5]
Uredbom o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Kulturni predeo Tršić-Tronoša“ („Službeni glasnik RS“, br. 51/2019) područje je dobilo status zaštićenog područja - predeo izuzetnih odlika. Na području zaštićenog područja utvrđeni se režimi zaštite:
- Režim zaštite II stepena, ukupne površine 73,18 ha, odnosno 4,1% područja Predela izuzetnih odlika "Kulturni predeo Tršić-Tronoša", obuhvata sledeće lokalitete:
1) lokalitet Tršić, površine 18,75 ha, i obuhvata znamenito mesto "Spomen kuća Vuka Stefanovića Karadžića" sa delom zaštićene okoline;
2) lokalitet Tronoša, površine 54,43 ha, i obuhvata nepokretno kulturno dobro od velikog značaja "Manastir Tronoša" sa manastirskom crkvom, konakom i ekonomijom, spomen česmu Devet Jugovića sa kapelom Sv. Pantelejmona i pripadajućim parkingom, kao i šumsko zemljište u neposrednoj okolini manastira, obuhvatajući i nekadašnji kamenolom.
- Režim zaštite III stepena, ukupne površine 1729,39 ha, odnosno 95,9% područja Predela izuzetnih odlika "Kulturni predeo Tršić-Tronoša", obuhvata preostali deo zaštićenog područja koji nije obuhvaćen režimom zaštite II stepena.
Prirodne vrednosti područja čine očuvani kompleksi autohtonih kserotermofilnih sladunovo-cerovih i drugih tipova šuma, kseromezofilnih kitnjakovih i grabovih, kao i mezofilnih bukovih šuma. Flora i fauna zaštićenog područja je relativno bogata i raznovrsna. Od ukupno 145 zaštićenih divljih vrsta biljaka i životinja, 83 su zaštićene, a 62 vrste pripadaju kategoriji strogo zaštićenih (zelenika ili božikovina (Ilex aquifolium. L.), mnoge lekovite biljke). Priobalni pojas vodotokova je stanište vodozemaca i gmizavaca, gde je determinisano 11 zaštićenih vrsta, među kojima je osam strogo zaštićenih. Od utvrđene faune ptica, srednji detlić (Dendrocopos medius), rusi svračak (Lanius collurio) i vinogradska strnadica (Emberiza hortulana), su strogo zaštićene vrste od međunarodnog značaja za zaštitu. Diverzitet faune sisara područja Tršić-Tronoša može se okarakterisati kao umereno visok i predstavljen je sa 52 vrste. Fauna slepih miševa predstavljena je sa 18 strogo zaštićenih vrsta.[6]
Zaštićeno područje karakteriše i specifična konfiguracija terena, gde su vodotoci svojim usecanjem kroz šumske masive stvorili sedlaste prevoje, specifične i originalne. Područje odlikuje i agrarni kompleks koji se održava i razvija tradicionalnim korišćenjem zemljišta, čija su svojstva autentičnost, izvornost, originalnost, sa velikim brojem starih autohtonih sorti voća, koje predstavljaju izuzetan genetski potencijal u voćarstvu (trešnje đurđevke, bjelice i ruškinje, kruške takiše, karamanke, lubeničarke, pšeničarke i divljake, od jabuka petrovače, kolačarke i divljake, a kao pojedinačna stabla i oskoruše, mušmule i drenjine, nekoliko stabala pitomog kestena (Castanea sativa L.) za koje se smatra da su stari oko 200 godina, orasi (Juglans regia L.)).[7]
Reference
uredi- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-00-9
- ↑ „Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Službeni glasnik RS br. 51/2019 - demo.paragraf.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Izložba prirodne i kulturne vrednosti Kulturnog predela Tršić-Tronoša”. Kurir - www.infolo.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ „PIO Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.[mrtav link]
- ↑ „Tršić i Tronoša predeo izuzetnih odlika”. Kurir - www.kurir.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ „Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Pravno informacioni sistem RS - www.pravno-informacioni-sistem.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.