Taharka

Taharka je bio kralj Egipta te predstavnik znamenite Nubijske ili XXV dinastije faraona. Vladavina mu je datirana u period od 690. pne. do 664. pne.. Bio je sin Piyea, nubijskog kralja Napate i osvajača Egipta, te mlađi brat i nasljednik faraona Šabatake.^[2]

Prethodi: Shebitku	Faraon Egipta 25. dinastija	Slijedi: Tantamani
Taharka
Tirhakah, Tirhaqah, Taharka, Manethoov Tarakos
Vladavina	690–664. pne.
Nomen	Nefertemkhure Nefertum je njegov zaštitnik[1]
Zlatni Horus
Nebty naziv
Horusovo ime

Taharka je pažnju historičara privukao zato što je identificiran kao Tirhakah, kralj Kuša ("Etiopije"), koji je vodio rat protiv Sanheriba za vrijeme vladavine kralja Ezekije od Jude, odnosno zato što se učestalo spominje u biblijskim izvorima (2 Kraljevi 19:9; Izaija 37:9). Njegovoj intervenciji se često pripisuje spriječavanje Asiraca da osvoje Jeruzalem za vrijeme opsade 701. pne. Taharka je u to vrijeme bio tek princ, ali se pretpostavlja da je djelovao po nalogu Šabatake kao vojni zapovjednik, da bi ga biblijski izvori tek kasnije pretvorili u kralja.

Kao kralj, Taharka je posvetio pažnju izgradnji hrama u Kawi, nedaleko od Nila u blizini današnje Dongole, a koje su kasnije koristili drugi nubijski kraljevi. Sagradio je niz hramova u Nubiji, ali i u Egiptu, uključujući dograđivanje Amunovog hrama u Karnaku kao i Medinet Habu.^[3] Bio je poznat i po vojničkom talentu, što je ostavilo dojam i na grčkog historičara Strabona koji ga opisuje najvećim vojskovođom svog vremena.^[4]

Taj je talent morao naći praktičnu primjenu u trenutku kada su Asirci pod Sanheribovim nasljednikom Esarhaddonom počeli poduzimati pohode s ciljem da osvoje Egipat. Prvi je takav pohod zabilježen 677. pne. kada je Esarhaddon gušio pobunu arapskih plemena oko Mrtvog mora, te dopro do Potoka Egipta. Sljedeći je pohod započeo u Taharkinoj 17. vladarskoj godini - 674. pne. - kada je Esarhaddon ugušio pobunu u Aškelonu. Asirski pokušaj da nastave napredovanje je Taharka vojnički suzbio.

Međutim, tri godine kasnije - 671. pne. asirski se kralj uspio probiti u Egipat te osvojiti i opljačkati Memfis, prilikom čega je zarobljeno nekoliko članova Taharkine porodice. Taharka je pobjegao na jug u Nubiju, a Esarhaddon iskoristio priliku da kao svojevrsnu tampon-zonu uspostavi domaćeg egipatskog vladara Nehoa I sa sjedištem u Saisu, osnivača XXVI dinastije.

Nakon što se asirski kralj povukao, Taharka je pokušao ponovno uspostaviti svoju vlast nad Donjim Egiptom te potakao niz ustanaka protiv asirske vlasti. Esarhaddon je umro, ali je njegov nasljednik Assurbanipal poduzeo pohod, ovaj put s ciljem da trajno ukloni nubijsku prijetnju. Assurbanipal je porazio Taharku, koji se prvo sklonio u Tebu, a potom otplovio uz Nil natrag u rodnu Nubiju. Tamo je umro godine 664. pne. te ga je naslijedio nećak Tantamani, sin Šabake. Taharka je sahranjen u Nuriju.^[5]