Pax Britannica

Pax Britannica (na latinskom: britanski mir) je izraz kojim se u najširem smislu označava period historije Evrope i svijeta od 1815. do 1914. godine, koga je karakterizirao nedostatak većih ili dugotrajnijih oružanih sukoba na evropskom kontinentu, a koji se u pravilu tumači ekonomskom, političkom i pomorskom hegemonijom Velike Britanije, odnosno Britanskog Imperija nad ostatkom svijeta.

Početak perioda se vezuje za završetak Napoleonskih ratova i propast Francuskog Carstva koje je pod svojom vlašću ili hegemonijom držalo kontinentalnu Evropu, te predstavaljalo jedinog ozbiljnog suparnika Britanskom Imperiju. Britanija je Bečkim kongresom dobila vlast nad nekadašnjim francuskim i nizozemskim kolonijalnim posjedima koji su njenoj ratnoj mornarici omogućila neosporivu prednost nad svjetskim morima te omogućili dalju kolonijalnu ekspanziju na područja Afrike, Azije i Oceanije, uz otvaranje tamošnjih tržišta za britansku robu. Britanija je, dijelom i zahvaljujući tome što je prošla kroz industrijsku revoluciju ranije od drugih zemalja, stekla prednost u odnosu na druge zemlje, te sve vrijeme inzistirala na primjeni načela slobodne trgovine u međunarodnim odnosima. Na vanjskopolitčkom planu se Britanija u pravilu suzdržavala od vojnih intervencija na Kontinentu i prefrirala je održavanje svoje hegemonije diplomatskim putem, odnosno održavanjem tzv. ravnoteže sila i spriječavanja da se jedna kontinentalna sila nametne nad svima ostalima.

Kao kraj pax britannice se u pravilu navodi izbijanje prvog svjetskog rata, iz koga je Britanski Imperij, usprkos pobjede, izašao iscrpljen te u međuratnom periodu nije bio u stanju nametati ekonomsku hegemoniju drugim zemljama, niti spriječiti provođenje protekcionističke politike koja će dovesti do Velike ekonomske krize i drugog svjetskog rata.

Koncept pax britannice se često povezuje sa sličnim konceptom pax romane, i kao takav je služio kao opravdanje britanske imperijalističke politike kao ključnog faktora za dotada nezapamćeni razvoj tehnologije, kulture i porast životnog standarda koji je obilježio zapadni svijet u 19. vijeku. Danas se često smatra svojevrsnim modelom ili pretečom za geopolitički poredak poznat kao pax Americana.