1670
godina
- Ovo je članak o godini 1670.
Godina 1670 (MDCLXX) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1640-e 1650-e 1660-e – 1670-e – 1680-e 1690-e 1700-e |
| Godine: | 1667 1668 1669 – 1670 – 1671 1672 1673 |
| Gregorijanski | 1670. (MDCLXX) |
| Ab urbe condita | 2423. |
| Islamski | 1080–1081. |
| Iranski | 1048–1049. |
| Hebrejski | 5430–5431. |
| Bizantski | 7178–7179. |
| Koptski | 1386–1387. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1725–1726. |
| • Shaka Samvat | 1592–1593. |
| • Kali Yuga | 4771–4772. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4306–4307. |
| • 60 godina | Yang Metal Pas (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11670. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 21. 1. - U Londonu pogubljen "džentlmen-razbojnik" Claude Duval.
- 9. 2. - Kristijan V je novi kralj Danske i Norveške (do 1699).
- 17. 2. - Bavarski izborni knez Ferdinand Maria sklopio savez sa Lujem XIV.
- 24. 3. - Zrinsko-frankopanska urota: Sabor u Brezovici, Fran Krsto Frankopan pokušava organizirati otpor Habsburzima.
- ožujak, krajem - Sastanak u Čakovcu, Petar Zrinski pozvao i turske poslanike, napustio ga grof Ivan Drašković, kao i Nikola Erdödy jer ne žele pregovarati s Turcima. Ovo je od urote udaljilo i biskupa Borkovića[1].
- 28. 3. - Gen. Herberstein razbio Frankopanovu četu na Banskoj krajini - time je planirani ustanak već svladan[2].
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 3. 4. - U Hrvatskoj namjesto bana postavljeni banski namjesnici - za vojne poslove Nikola Erdödy i civilne biskup Martin Borković[3].
- 13 - 18. 4. - Zrinski i Frankopan došli putuju u Beč gdje im je obećana pomirba ali su uhićeni [4].
- 29. 4. - Kardinal Emilio Bonaventura Altieri je novi papa Klement X., izabran nakon četiri meseca konklave kao kompromisni kandidat (vl. do 1676).
- proleće - Stenjka Razin digao ustanak na Volgi.
- 2. 5. - Osnovana Hudson's Bay Company, de fakto vlada dela Severne Amerike.
- 20. 5. - Estephan El Douaihy izabran za patrijarha Maronitske crkve (do 1704).
- 23. 5. - Cosimo III de' Medici je novi veliki vojvoda Toskane (do 1723).
- 1. 6. - Tajni doverski ugovor: engleski kralj Čarls II bi se vratio katolicizmu, pomoći će Luju XIV protiv Holanđana.
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 18. 7. - Madridski ugovor: Španija priznaje engleske posede u Karibima - Kajmanski Otoci i Jamajka i formalno pod engleskom vlašću.
- 25. 7. - Car Leopold I. proteruje Jevreje iz bečkog Leopoldstadta.
- 4. 9. - Mletački poslanik iz Jedrena piše da su poslata naređenja za proizvodnju baruta u Beogradu te "bombi i granata" u Banjoj Luci iz čega zaključuje da će sultan ratovati u Evropi[5] (→ Poljsko-turski rat (1672–76)).
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 14. 10. - Praizvedba Molièrove komedije-baleta Le Bourgeois gentilhomme.
- oktobar - Marčanski vladika Gavrilo Mijakić uhapšen nakon što su kaluđeri napali prounijatskog paroha Pavla Zorčića, na teret mu se stavlja i učešće u zaveri Zrinskog i Frankopana - ostaće u pritvoru do smrti 1686[6].
- 24. 11. - Luj XIV naredio gradnju Doma invalida (Les Invalides).
- 10. 12. - Carske snage zauzimaju Oravski zamak urotnika Istvána Thökölyja koji je umro pre nekoliko dana, tokom opsade. Njegov sin Imre Thököly se sklanja u Erdelj.
- decembar - Pirat Henry Morgan hara obalom Kolumbije i Paname.
Kroz godinu
uredi- Druga posavačka buna 1670-71[7].
- Turci zauzimaju Cetingrad.
- Po Evlijinom svedočenju, hajdučka družina upala u Bitolj i opljačkala tamošnji bezistan[8].
- U Amsterdamu anonimno objavljen Spinozin Tractatus Theologico-Politicus.
- Osnovan Charleston, South Carolina.
- Isusovac Francesco Lana de Terzi zamišlja "leteći brod".
- oko 1670. godine Sir Isaac Newton tvrdi da je različita gustoća tvari posljedica različite ispunjenosti atomima te uvodi pojam čestice 1., 2. i 3. reda
Rođenja
uredi- 12. 5. - August II Jaki, vladar Poljske i Litvanije, elektor Saksonije († 1733)
- 28. 9. - Petar Bakić, biskup srijemski i bosansko-đakovački († 1749)
- 30. 11. - John Toland, filozof († 1722)
- 30. 12. - Vicko Zmajević, zadarski nadbiskup († 1745)
- ? - Ivan Aletin Natali, polihistor i kolekcionar († 1743)
- ? - Petar Mattei (Matejević), slikar († 1726)
- c. - Visarion Pavlović, episkop bački († 1756)
- c. - Danilo Ščepćević Njegoš, vladika, prvi iz dinastije († 1735)
Smrti
uredi- 9. 2. - Frederik III, kralj Danske i Norveške (* 1609)
- 16. 3. - Johann Rudolph Glauber, hemičar (* 1604)
- 21. 5. - Niccolò Zucchi, astronom, fizičar (* 1586)
- 23. 5. - Ferdinando II de' Medici, veliki vojvoda Toskane (* 1610)
- 30. 6. - Henrietta od Engleske, kćerka Čarlsa I (* 1644)
- 15. 11. - Jan Amos Komenský, edukator, pisac (* 1592)
- 31. 12. - Magdalena Pereš-Vuksanović, hrvatska redovnica (* 1606.)
Reference
uredi- Literatura
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959