1463
Godina
(Preusmjereno sa stranice 1463.)
< |
14. vijek |
15. vijek
| 16. vijek
| >
< |
1430-e |
1440-e |
1450-e |
1460-e
| 1470-e
| 1480-e
| 1490-e
| >
<< |
< |
1459. |
1460. |
1461. |
1462. |
1463.
| 1464.
| 1465.
| 1466.
| 1467.
| >
| >>
Godina 1463 (MCDLXIII) bila je redovna godina koja počinje u subotu (1. 1. po julijanskom kalendaru).
| Gregorijanski | 1463. (MCDLXIII) |
| Ab urbe condita | 2216. |
| Islamski | 867–868. |
| Iranski | 841–842. |
| Hebrejski | 5223–5224. |
| Bizantski | 6971–6972. |
| Koptski | 1179–1180. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1518–1519. |
| • Shaka Samvat | 1385–1386. |
| • Kali Yuga | 4564–4565. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4099–4100. |
| • 60 godina | Yin Voda Koza (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11463. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- Januar/Siječanj
- 5. 1. - Pesnik François Villon proteran iz Pariza - dalja sudbina nepoznata.
- januar - U Bosni i Ugarskoj se zna za pripreme turskog napada (nije poznat cilj); izaslanici bosanskog kralja Stjepana i hercega Stjepana Vukčića u Dubrovniku predlažu da svi zajedno obaveste ugarskog kralja Matiju o tome; bosanski poslanici odlaze Skenderbegu, koji im obećava pomoć.
- Februar/Veljača
- februar - Bosanski poslanici pregovaraju u Veneciji - nešto pomoći, ali Mlečani odbijaju ući u rat sa sultanom.
- Mart/Ožujak
- mart - Turski upadi u Hercegovinu i izvidnice po Bosni.
- April/Travanj
- 3. 4. - Osmanski guverner Moreje Isa-beg na prevaru zauzeo mletački Argos.
- 26. 4. - Mlečani dozvoljavaju prolaz albanskoj vojsci koja bi krenula u pomoć hercegu (ovaj je to zamolio još pre šest nedelja).
- 27. 4. - Lješka liga sklopila mir sa sultanom u Skoplju (Skenderbeg je bio protiv).
- Maj/Svibanj
- 1. 5. - Milica Branković, kćerka bivše despotice Jelene, udata za Leonarda III Toka (umrla već sledeće godine)[1].
- 6. 5. - Dubrovački senat odbija molbu kralja Stefana za plaćenike.
- 18. 5. - Povelja kralja Matije zagorskom knezu i slavonskom banu Janu Vitovcu (darovani Varaždin, Krapina i dr.).
- 20. 5. - Sultan Mehmed II pred Bobovcem - zapovednik grada Radak će predati tvrđavu posle tri dana i biti pogubljen;
- kralj Stjepan beži iz Jajca na zapad, predaje se u Ključu na obećanje Mahmud-paše;
- Jajce se predalo, sultan ga uglavnom poštedeo.
- 28. 5. - Na polju Milodraževu Sultan izdao bosanskim franjevcima Ahdnamu, dozvolu verskog delovanja.
- Jun/Lipanj
- 5. 6. - Kralj Stjepan Tomašević pogubljen pod Jajcem, nakon što je prinuđen da naredi predaju svih utvrđenja. Pogubljen i kraljev stric Radivoj Ostojić; zarobljeni Sigismund i Katarina Tomašević.
- 6. 6. - Kralj Matija stigao u Futog, gde ostaje do polovine jula.
- 13. 6. - Mlečani primili pod zaštitu hrvatsko-dalmatinskog bana Pavla Sperančića - ali zarobljen prilikom turskih upada koji sežu do Krbave i Senja.
- 26. 6. - Prvi statut Bokeljske mornarice.
- jun - Sultan napada i hercegove zemlje, bezuspešna kratka opsada Blagaja[2]
- Jul/Srpanj
- 7. 7. - Sultan Mehmed u Sjenici, na povratku iz Bosne.
- jul, sredinom - Herceg Stjepan povratio od Turaka Ključ kod Gacka (Vlatko) i Ljubuški (Vladislav), njegov sin Vladislav se ubrzo ponovo pobunio protiv njega.
- 19. 7. - U Šopronu odn. Bečkom Novom Mjestu potpisan konačni mir između kralja Matije i cara Fridriha III.
- 24. 7. - Kruna sv. Stjepana predata ugarskim poslanicima (u Budim stiže dva dana kasnije).
- 28. 7. - Tursko-mletački rat (1463-1479): Mletački Senat malom većinom glasao za objavu rata Visokoj Porti.
- Avgust/Kolovoz
- avgust - Mlečani povratili Argos, utvrdili zid Heksamilion i opseli Akrokorint.
- + ? Kralj Matija boravi u Beogradu, upada u tursku Srbiju i dovodi 15.000 hrišćana.[3]
- 20. 8. - Mlečani sklopili savez sa Skenderbegom.
- Septembar/Rujan
- 12. 9. - Savez Ugarske i Mletačke Republike protiv Turaka.
- 15. 9. - Trinaestogodišnji rat: Bitka u Vislanskoj laguni, poljsko-pruska pomorska pobeda nad tevtonskim vitezovima.
- Oktobar/Listopad
- oktobar, početkom - Ugarska vojska u dve kolone (kralj Matija i Imbro Zapolja) prelazi Savu kod Gradiške, pridružio im se Martin Frankopan; kralj ide preko Ključa a Zapolja direktno na Jajce.
- ca. 10. 10. - Početak kršćanske opsade Jajca.
- 19. 10. - Mlečani sklopili savez sa Papom i burgundskim vojvodom Filipom Dobrim (papa poziva Evropu na križarski pohod).
- 20. 10. - Mlečani poraženi kod Akrokorinta, čiju opsadu moraju napustiti; smrtno ranjen markiz Bertoldo d'Este.
- Novembar/Studeni
- 27. 11. - Skenderbeg objavio rat Turcima i napao ih kod Ohrida.
- Decembar/Prosinac
- 6. 12. - Povelja kralja Matije pod Jajcem: Vladislav Hercegović uvršten među ugarske barone, dodeljene mu župe Uskoplje, Rama i Livno (zauzvrat dao bukovački grad na Neretvi).
- 25. 12. - Jajce se predalo ugarsko-hrvatskoj vojsci, kojoj je pomagao i herceg Stjepan; ubrzo se predaju i okolna utvrđenja (npr. Zvečaj u kome je bio Konstantin Mihailović); kralj proglasio Imbra Zapolju za gubernatora Bosne i bana Hrvatske, Dalmacije i Slavonije.
Tokom/tijekom godine
uredi- Osmanski upravitelj Srbije Ali-beg vrši diverzione upade u Srem, Banat i Bačku, Ivan Pongrac ga odbio kod Temišvara.
- Turci zavladali bosanskom državom.
- Među gradovima: Goražde, Kakanj, Kraljeva Sutjeska, Zenica, župa Lašva, Prijepolje?, Srebrenica... Kraljeva zemlja (Vilayet-i Kiral) obuhvaća "područja između Vranduka, Travnika i Maglaja" .
- Prvi bosanski sandžak-beg je Minnetoglu Mehmed-beg (1463-64), napravio je mesdžid u Sarajevu oko koga se formirala mahala[4].
- Bosanska kraljica Mara beži u Hrvatsku, gde je opljačkao ban Spirančić, neprijatelj njenog muža[2].
- jesen - Nakon početnih spletki sa Mlečanima, Vladislav Hercegović ratuje sa Mađarima protiv Turaka od Prozora do Donjeg Vakufa (opet u miru s ocem); njegov brat Vlatko povratio deo poseda Pavlovića i Kovačevića sa devet gradova.
- Kralj Matija ustanovio Jajačku i Srebreničku banovinu.
- Franjevac Juraj Dragišić beži iz Bosne u Italiju.
- Jaroslavlj priključen Moskovskoj državi.
- Visarion proglašen titularnim latinskim patrijarhom Carigrada.
- približno - Umro Arsenije II, poslednji srednjovekovni srpski patrijarh.
- Muhammad Rumfa zavladao Kanom u današnjo Nigeriji (1463-99)
- približno - Chimú pokoren od Inki (pominje se i 1470.).
Rođenja
uredi- 24. 2. - Giovanni Pico della Mirandola, italijanski filozof († 1494)
- 15. 3. - Johannes Virdung, nemački astrolog († 1535)
- 4. 8. - Lorenzo di Pierfrancesco de' Medici, firentinski pokrovitelj umetnosti († 1503)
- 20. 10. - Alessandro Achillini, italijanski filozof i lekar († 1512)
- Johannes Engel, nemački astronom († 1512)
- Johann Haller, nemački štampar († 1525)
- Antonio Tebaldeo, italijanski pesnik († 1537)
- ca. Musa Muslihuddin, osmanski sufista († 1552)
- ca. Ilija Crijević, dubrovački hrvatski književnik († 1520)
Smrti
uredi- 27. 4. - Isidor Kijevski
- 4. 6. - Flavio Biondo, italijanski humanista (* 1392)
- 5. 6. - Stjepan Tomašević, poslednji bosanski kralj
- 5. 6. - Radivoj Ostojić, pripadnik bosanske kraljevske porodice
- 17. 6. - Princeza Katarina Portugalska, spisateljica (* 1436)
- 1. 11. - David Veliki Komnin, bivši trapezuntski vladar (* ca. 1408)
- 15. 11. - Giovanni Antonio Del Balzo Orsini, veliki konstabl Napuljske kraljevine
- 2. 12. - Albrecht VI., nadvojvoda Austrije (* 1418)
- Petar i Nikola Pavlovići, poslednji iz tog plemićkog roda
- Tvrtko Kovačević Dinjičić, bosanski plemić
- ca. Arsenije II, poslednji srpski patrijarh
Reference
uredi- ↑ Ž. Fajfrić, Sveta loza Brankovića, rastko.rs
- ↑ 2,0 2,1 V. Klaić, str. 44
- ↑ V. Klaić, str. 46; ali Ćorović (H. B. str. 314) kaže za Matiju: "Ostao je čak miran i za vreme povlačenja Turaka."
- ↑ Sarajevo u osmanskom periodu Arhivirano 2011-05-21 na Wayback Machine-u, sarajevo.ba
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Vladimir Ćorović, Historija Bosne
- Grupa autora, Istorija Crne Gore