Usora (rijeka)
Za ostale upotrebe, v. Usora (razvrstavanje).
| Usora | |
|---|---|
 Usora uzvodno od Teslića, na lokalitetu Ručunga | |
| Lokacija | |
| Države |  Bosna i Hercegovina |
| Gradovi | Teslić |
| Hidrografija | |
| Izvor – aps. visina | Spajanjem Velike i Male Usore 147 m |
| Ušće | Bosna kod Doboja |
| Dužina | 82 km |
| Pritoke | Desne: Studena, Žiraja, Blatnica, Grgin potok, Radušica, Kopajka, Talin potok i Tešanjka (najveća pritoka); lijeve: Uzvinska rijeka, Marica, Želeća, Gomijenica, Djedovac, Katića rijeka, Lukića rijeka i Grabovača. |
| Hidrologija | |
| Sliv – površina | Crnomorski 849,3 km² |
| Transport | |
| Plovnost | nije plovna |
Usora je reka u centralnoj Bosni i Hercegovini, leva pritoka reke Bosne.
Velika Usora izvire ispod vrha Očauš, planinskog masiva Borija sa desne i planine Vlašić sa lijeve strane, spajanjem dvije male riječice, Penave i Mihajlovca. Kod Teslića se sastaje sa Malom Usorom i dalje nose zajedničko ime Usora. Usora je sa Velikom Usorom duga 82. km, nakon čega se oko 4 km jugozapadno od Doboja. uliva u rijeku Bosnu.
Do sredine 20. veka Usora je u gornjem toku, do Teslića i nekoliko kilometara nizvodno, bila iskorištavana vodenicama. Danas ih više nema. U gornjem toku, u naselju Studenci, voda iz Usore se hvata i prerađuje u pitku vodu za grad Teslić. U samom gradu Tesliću fabrika hemijske industrije »Destilacija« hvata vodu za proizvodni proces, ali i ispušta otpadne vode u reku. Stoga je nizvodno od Teslića reka prilično onečišćena i retko je koriste čak i kupači.[1]
U gradu Tesliću, uzvodno od ušća Male Usore, na lokalitetu Radolinka, uređeno je kupalište. Kupalište je zbog pognodnosti korišteno i ranije, ali je tek krajem 20. veka obetonirano i uređeno. Na istom lokalitetu se nalazi i pešački most od Teslića ka Donjanima (Banja Vrućica).
U proleće i jesen, a ponekad i za vreme obilnih letnjih pljuskova Usora nabuja i plavi neka područja. Najčešće su to polja kod ušća u Bosnu, polja kod sela Vrela i Žarkovina i polja i delovi naselja kod ušća Male Usore u Veliku Usoru.
Zimi, na mirnijim delovima reka ledi. Debljina leda je često dovoljna da izdrži pešake.
Ušće Usore u Bosnu je na visini od 147 m, površina porečja 849,3 km². Veće leve pritoke su: Uzvinska rijeka, Marica, Želeća, Gomijenica i Mala Usora, a desne Studena, Žiraja i Blatnica.
Nije definitivno utvrđeno od čega potiče ime reke. Po jednim izvorima, koren reči je iz slovenskog jezika, u značenju osorna. Po drugima, reka je dobila ime po Oserijatima, jednom od ilirskih plemena koje je u bronzanom i željeznom dobu nastanjivalo ovo područje. Usora se u ranijoj bosanskoj istoriji ubrajala u zlatonosne rijeke, a vjeruje se da je to i dalje u svom gornjem toku skupa sa mnogobrojnim većim i manjim pritokama i potocima.[2]
U istorijskim zapisima i kartama navodi se i kao Wassora, Ossora. Cijeli prostor oko ove rijeke i njezinih pritoka nosi istorijski naziv Usora.
- Devedeset godina »Destilacije« Teslić, monografija, izdavač: RO Destilacija Teslić, 1986.
- Advan Hozić: Teslić u NOB, izdavač: SO Teslić, 1985.
- Teslićki vodovod (PKD »Rad«) Arhivirano 2019-09-20 na Wayback Machine-u