Tvrđava Diana

Diana je stari utvrđeni grad na obali Dunava. Nalazi se u Karatašu, ispod same HE Đerdap I. Utvrda je podignuta kao jedna od baza za Dačke ratove i obezbeđivanje plovidbe Dunavom. Danas ima ostataka utvrđenja, a unutar samog lokaliteta se sprovode arheološka istraživanja.

Utvrda je podignuta krajem I veka, za vladavine cara Trajana, tokom njegovih priprema za osvajanje Dakije (tzv. Dački ratovi). Pored toga tvrđava je obezbeđivala kanale kojima je omogućena plovidba Dunavom, jer su obilazili katarakte. Svoju prvu obnovu je doživela u III veku, dok je početkom IV veka dobila dva nova bedema koji su se spuštali do Dunava.

Goti su je prilikom svog pohoda na Balkan delimično spalili 378. godine, nakon čega je obnovljena kao jedna od zaštitnih carskih utvrda na Dunavu od upada varvara. Međutim Huni je 443. godine ponovo uništavaju. U sklopu velikih osvajanja i obezbeđenja prostora Vizantije koja su poduzeta za vladavine Justinijana, Diana je ponovo obnovljena početkom VI veka. Svoj konačni slom tvrđava je doživela 596. godine tokom Slovensko-avarske provale na Balkansko poluostrvo.

Tvrđava ima osnovu zaobljenog pravougaonika u kome su južna i severna strana kraće i sa kulama postavljenim u njegovama temena. Posedovala je četiri kapije (na svakoj strani po jednu) ojačane polukružnim kulama, osim kapije na severnoj strani (okrenutoj ka Dunavu), koju su čuvale dve obične trostrane kvadratne kule. Pored kula u sklopu kapija i onih u temenima osnove bedemi su bili ojačani sa po dve kule na južnoj i severnoj odnosno sa po tri kule na istočnoj i zapadnoj strani utvrđenja. Kule u temenima južne strane kao i polukružne kule u sklopu južne kapije bile su nešto veće i tvrđe od onih na severnoj strani jer je sa kopnene strane Diani pretila najveća opasnost.

Pravougaona osnova je početkom IV veka proširena sa dodatna dva bedema koji su se spuštali ka Dunavu i na čijim su se krajevima nalazila po jedna kula. Prvi bedem se iz severozapadnog temena nastavljao kao produžetak zapadnog bedema pravo ka Dunavu (poput proširenja u Kladovu (Fetislamu)), dok se drugi iz severoistočnog temena pružao ka severoistoku.

Tokom arheoloških istraživanja lokaliteta, pored ostataka utvrde otkriveni su i ostaci nekoliko zgrada u njenoj unutrašnjosti.

1. Višebrodna građevina sa apsidom koja je imala podno grejanje
2. Horeum
3. Principijum, datiran u period I-II veka
4. Vojne barake, datirane u period III-IV veka
5. Lalrina odnosno kanalizacioni odvod, datiran u period I-II veka
6. Kapija prvobitnog kastruma

Tokom istraživanja u spoljnjem delu tvrđave ka Dunavu (između dva dodatna bedema) otkriveni su i ostaci grobnice.

Tvrđava Diana na Wikimedijinoj ostavi