Pirov rat
| Pirov rat | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Zaraćene strane | |||||||
| Rimska Republika Kartagina |
Epir Velika Grčka Samnijum | ||||||
| Komandanti | |||||||
| Publije Valerije Levin Publije Decije Mus |
Pir Epirski | ||||||
| Gubici | |||||||
| 13.000+ mrtvih | 7.500+ mrtvih | ||||||
Pirov rat (280. pne. — 275. pne. ) je rat između Pira, kralja Epira i Rimske republike. Bio je značajan prethodnik Punskih ratova. Rim je pobedom u tom ratu postao značajna i velika vojna sila koja je uspostavila dominaciju nad južnim delom poluostrva, te koja će posle neizbežno doći u sukob sa Kartaginom. Pirov rat je značajan i po današnjem izrazu „pirova pobeda“, što označava veliku pobedu, ali sa prevelikom cenom. Pripisuje se Piru, koji je izgubio toliko mnogo vojnika u jednoj bici, u kojoj je pobedio Rimljane, da je navodno rekao: „Još jedna pobeda i ja sam izgubio“.
Grad Turi je pozvao Rim 282. pne. u pomoć povodom jednog spora sa drugim gradom. Rim šalje flotu brodova u Tarantski zaliv. Time Rim krši dugogodišnji sporazum sa Tarentom, koji zabranjuje Rimu da ulazi u Tarentske vode. Razljućeni time potezom , koji smatraju agresijom, tarentska mornarica potapa nekoliko rimskih brodova. Rim je razljućen, ali pokušava stvar rešiti diplomatski, što ne uspeva, pa se proglašava rat protiv Tarenta.
Tarent traži pomoć od Grčke i pozivaju kralja Epira Pira da im pomogne, što ovaj prihvata.
Epirski kralj Pir se iskrcava u Italiji 280. pne. sa 25.000 vojnika i nekoliko ratnih slonova. Rimsku armiju od 50.000 vojnika predvodi Publije Lavinije. Rimska armija odlazi u Lukaniju, gde je i bila prva bitka kod Herakleje. U bici Pir pobeđuje, ali ranjeni slonovi su izazvali paniku drugih i time upropastili pobedu. Poginulih je bilo između 7.000 i 15.000 s rimske strane, te 4.000 do 13.000 s grčke strane.
Bitka je bila ključna za stabilnost Rimske republike. Pir je očekivao da se talijanska plemena pobune protiv Rima i pridruže se njemu. Međutim Rimljani su stabilizirali područje i Grci su dobili jako malo saveznika.
Druga Pirova bitka je bila bitka kod Askula 279. pne. . Bitka je trajala dva dana na brdima Apulije. Rimski general Publije Mus koristi brdovit teren da smanji efikasnost grčke konjice i slonova. Prvi dan je završio neodlučeno. Drugog dana Pir je izveo napad sa ratnim slonovima potpomognutim konjicom i uspeo je pobediti. Rimljani su imali 6.000 mrtvih, a Pir je imao 3.500 mrtvih.
Rimski istoričar Plutarh piše da je Pir povodom te bitke rekao da je to ona pobeda, za koju bi volio da je nije bilo. Tako fraza „Pirova pobeda“ ulazi u jezik.
Pir nudi Rimu pregovore o miru, ali Rim to odbija dok god je Pir na talijanskom tlu. Rim formira savez sa Kartaginom protiv Pira.
Agotokleovi veterani iz Masane (Mesine) nude Piru pomoć, ali Kampanija i većina juga mu se ne pridružuje. Etrurija je kratko vreme bila za njega. Posle dve kampanje u kojima je dobijao bitke, ali gubio mnogo više ljudu nego što si može dozviliti, Pir odlazi na Siciliju 278. pne. da pomogne tamo Grke protiv Kartagine.
Kartagina opseda Sirakuzu, njegovu bazu. Pir zauzima Panormo i Eriks. Kartagina mu nudi da mu preda sve osim Lilibeja, koga Kartaginjani trebaju da bi mogli kontrolirati Sardiniju. Pir odbija tu ponudu. Ponovo su njegovi gubici postali preveliki. Rimljani s druge strane pritiskaju Tarent. Ponovo se vraća u Italiju da vodi još jednu kampanju.
Ponovo se vraća 275. pne. u Italiju. U gradu Malventu poražen je od Rimljana. Posle bitke Rimljani preimenuju grad u Benevent. Pir se povlači u Tarent, pa onda zauvek napušta Italiju. Izgubio je dve trećine svoje armije, a nije bilo rezultata. Rimljani su naučili kako da se bore sa slonovima, ranjavajući ih, a onda bi ranjeni slonovi u panici napravili veliku štetu svojoj vojsci. To je bilo 60 godina pre no što je Hanibal prešao Alpe sa slonovima.
Nekoliko godina nakon Pirova povratka u Epir, Tarent se predao Rimu 272. pne.. Rim je dozvolio Tarentu istu autonomiju kao i ostalim gradovima. Tarent je zato priznao rimsku hegemoniju i postao rimski saveznik. Rimski garnizon je ostao u Tarentu da osigura lojalnost. I mnogi drugi grčki gradovi su se predali.
Pobeda nad Pirom je bila značajna Rimskoj republici, jer radilo se o grčkoj armiji, koja se borila u duhu tradicija Aleksandra Velikog. Grcima je komandovao Pir, koji je bio najbolji komadant tog vremena.
Posle pobede nad Pirom Rimu se priznaje da je velika sila Mediterana. Helenistički Egipat otvara stalnu ambasadu u Rimu 273. pne. , što predstavlja priznanje nove sile.
Rimljani osnivaju nove kolonije na jugu, da bi osigurali rimsku dominaciju. Na severu zadnji etruščanski grad Volsini pobunio se 264. pne. i bio je razoren. Nove kolonije se osnivaju da bi se cementirala rimska vlast nad teritorijama.
