Pax Romana
Pax Romana (na latinskom: "Rimski mir) je naziv za period historije rimske države, odnosno Rimskog Carstva od kraja 1. vijeka pne. do kraja 2. vijeka, a koje je karakterizirao dugotrajan izostanak većih oružanih sukoba na njenoj teritoriji, bilo da je riječ o invazijama barbarskih naroda ili ne-rimskih država, bilo o građanskim ratovima. Takve okolnosti su stvorile uvjete za dotada nezabilježen razvoj prometnih veza na Mediteranu i Južnoj Evropi, a zajedno sa njim i procvat ekonomije, te širenje rimske, odnosno antičke kulture koja je upravo u doba Pax Romane doživjela svoj tehnološki vrhunac.
Izraz, odnosno koncept "Pax Romane" je u 18. vijeku prvi upotrijebio britanski historičar Edward Gibbon u svom kapitalnom djelu The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Zahvaljujući njemu se početak tog period tradicionalno smješta u 30. pne. kada je Oktavijan pobijedio Marka Antonija u posljednjem od građanskih ratova koji su označili sumrak Rimske Republike te tokom kasnije dugogodišnje vladavine udario temelje novom političkom sistemu čija je glavna značajka bila inzistiranje na stabilnosti. Kao završetak perioda se, isto tako zahvaljujući Gibbonu, obično uzima godina 180. kada je nakon smrti prosvijećenog cara-filozofa Marka Aurelija na vlast došao njegov tiranski i iracionalni sin Komod. Rim je u tom periodu, doduše, vodio ratove, a u provincijama bi se povremeno pojavili i ustanci; međutim, većih sukoba u unutrašnjosti samog Carstva nije bilo - jedini izuzetak je bio kaotični građanski rat u Godini četiri cara 68/69. zbog koga neki historičari kao početak "prave" Pax Romane navode tek njegov završetak. Po sličnim kriterijima se kao kraj Pax Romane ponekad navodi 193. godina i početak građanskih ratova vezanih uz Godinu pet careva.
Gibbonov koncept Pax Romane je u kasnijim vijekovima ne samo dao historičarima da koriste slične izraze za slične fenomene u drugim prostorima i vremenima, nego i služio za opravdavanje imperijalizma, odnosno argumente prema kojima jedino vlast ili hegemonija svjetske sile, odnosno carstva nad malim i etnokulturno heterogenim entitetima može omogućiti nesmetan razvoj civilizacije. Takve ideje se mogli vidjeti i u neposrednoj prošlosti kada se proces globalizacije pod dominacijom SAD krajem 20. vijeka uspoređivao sa Pax Romanom.