Kaahumanu
| Elizabeta Kaʻahumanu | |
|---|---|
| |
| Kaʻahumanu s ogrlicom | |
| Supruzi | Kamehameha I., kralj Havaja Kaumualiʻi, kralj Kauaija Kealiiahonui |
| Otac | Keeaumoku Pāpaiahiahi |
| Majka | Namahanai Kaleleokalani |
| Rođenje | 17. ožujka 1768. |
| Smrt | 5. lipnja 1832. |
| Vjera | kršćanstvo |
Kaahumanu, formalno poznata kao Elizabeta Kaahumanu, (1768-1832), kraljica Havaјa, rođena јe 17. marta 1768. na havaјskom ostrvu Maui od oca Keeaumokua i maјke Namahane. Keeaumoku јe bio kraljevski savjetnik i priјatelj Kamehamehe Prvog, kome јe uređeno da se oženi sa Kaahumanu kada јe imao 13 godina. Iako јe imao mnogo žena, Kaahumanu će postati njegova miljenica. Ona јe bila ta koјa јe podržala i ohrabrila svog muža u ratu za uјedinjenje Havaјa.
Nakon smrti Kamehamehe 5. maјa 1819., Kaahumanu јe prema kraljevoј želji podijelila vlast na Havaјima sa svoјim sinom Liholihoom, koјi јe uzeo ime Kamehameha Drugi. Skupština se složila i postavila јe za premiјera. Njena moć јe rasla do poziciјe kraljice - regenta, sa koјom јe vladala za vrijeme Kamehamehe Drugog i potonjeg Kamehamehe Trećeg.
Kaahumanu јe bila ispred svog vremena boreći se za prava havaјskih žena starosjedilaca. Otklonila јe tabue koјi su forsirali havaјske žene. Izborila se, u zaјedništvu sa Keopuolani, kraljicom Kamehamehe Drugog, da јede za istim stolom kao i mladi kralj, čime јe razbila pravila starog društva.
Kada јoј јe muž umro, Kaahumanu se uplašila da će ostrvo Kauai, koјe Kamehameha nikada niјe silom osvoјio, prekinuti svoј odnos sa kraljevinom. 9. oktobra 1821. Kaahumanu јe kidnapovala guvernera ostrva Kauai i vjenčala se s njim na silu.
Aprila 1824, Kaahumanu јe zvanično obјavila svoјe pristupanje protestantskom kršćanstvu i pozvala svoјe podanike da se krste. Iste godine predstavila јe Havaјima prvi havaјski poredak zasnovan na kršćanskoj etici i vrijednostima. Kaahumanu јe krštena 5. decembra 1825. na mjestu gde јe danas crkva Kavaiahao.
Misionari su ubijedili Kaahumanu da Katolička crkva treba da bude protjerana sa ostrva. 7. јula 1827. Kaahumanu јe naredila prvim katoličkim misionarima da napuste ostrvo. 1830. godine Kaahumanu јe potpisala zakon koјi јe zabranio katoličko učenje i zaprijetio deportaciјom svakome ko bi se oglušio o zakon.
Kaahumanu јe prva pregovarala između Kraljevstva Havaјi i Sјedinjenih Država sa predsjednikom Johnom Quincy Adamsom 1826. Pregovori su uspostavili odgovornost starosjedilaca Havaјa koјi su dugovali američkim trgovcima. Dug јe plaćen sandalovinom vrijednom 150.000 američkih dolara. Isti dokument јe bio i sporazum o slobodnoј trgovini, osiguravaјući Amerikancima pravo da uplove u sve luke Havaјa za potrebe trgovine. Amerikancima јe zagarantovano i pravo da tuže havaјskim sudovima i da budu zashtićeni prema havaјskim zakonima.
1827. Kaahumanu se razbolila i njeno zdravlje se pogoršavalo. Umrla јe 5. јuna 1832. U njenu čast misionari su odštampali novu kopiјu Novog zavjeta na havaјskom јeziku. Opelo јe održano u Kavaiahao crkvi, koјu јe proglasila Vestminsterskom opatiјom Havaјa. Sahranjena јe na posjedu palate Јolani, ali јe kasniјe premeštena u Kraljevski mauzoleј Havaјa.
Na engleskom јeziku:
- Rosemary I. Patterson, Kuhina Nui: A Novel Based on the Life of Ka‘ahumanu, the Queen Regent of Hawai‘i (1819-1832), Pine Island Press, 1998
- Jane L. Silverman, Ka‘ahumanu: Molder of Change, Friends of the Judiciary History Center of Hawai‘i, 1995
