Belegiška kultura
| Belegiška kultura | |||
|---|---|---|---|
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | Srednja Evropa, Balkan | ||
| Zemlja | Srbija, Rumunija | ||
| Glavni lokalitet | Belegiš | ||
| Društvo | |||
| Jezik | indoevropski | ||
| Religija | indoevropska | ||
| Društveno uređenje | složeno socijalno izdiferencirano društvo | ||
| Period | |||
| Istorijsko doba | bronzano doba | ||
| Nastanak | 1350. pne | ||
| Prestanak | 900. pne | ||
| Prethodnici i naslednici | |||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||
|
| ||
| Portal:Arheologija | |||
Belegiška kultura (Belegiška grupa, Belegiš – Kručeni grupa) je kultura bronzanog doba koja je zahvatala oblasti Srema, Bačke, Banata i Šumadije, a u jugoistočnoj Rumuniji je srodan lokalitet Kručeni. Ova kultura, iako malo rasprostranjena, ima veliki značaj, jer predstavlja spoj između kultura Panonije, Karpata i centralnog Balkana. Smatra se da direktno potiče od Vatinske kulture, ali postoji hijatus, tako da nastanak Belegiške kulture nije najjasniji.
Na osnovu keramičkih nalaza uočene su dve faze:
- Belegiš I
- Belegiš II (Kručeni)
Jezgro Belegiš kulture je područje Srema, gde se nalazi veliki broj nalazišta, uglavnom nekropola. Na zapadu je granica Bosut, a na istoku se prostire do jugozapadnih obronaka Karpata. Na severu je granica kulture zapadna i severna Bačka (u blizini Odžaka i Turije (Srbobran) otkriveni su pojedinačni nalazi ove kulture), kao i severni Banat (nalazi iz Iđoša), ali na ovom području rasprostiranje nije jasno definisano. Na jugu Belegiš kulturu nalazimo u uskoj zoni uz Dunav, kod Beograda, na lokalitetima na Karaburmi (Rospi Ćuprija) i Ritopeku[1].
Glavna nalazišta su naselja na Gomolavi, u Jakovu, nekropole u Belegišu - Stojića gumno, Surčinu, Vojlovici, Kovačici i Karaburmi.
U ovoj kulturi prisutna je kremacija. Nekropole su sa spaljenim pokojnicima, urnama i prilozima u keramici i metalnim predmetima.
Najznačajnije nekropole su Stojića gumno (pored Belegiša), na kojoj se mogu pratiti preko pronađenog materijala faze razvoja Belegiš kulture i Vojlovica (u Banatu). Najveća nekropola je Karaburma (Beograd).
Naselja su delimično istražena. U Jakovu na lokalitetu Ekonomija Sava otrivene su zemunice i jame, ali bez nadzemne konstrukcije.
Osnovni oblici su velike bikonične urne sa cilindričnim vratom i oštro profilisane posude sa jednom ili dve drške.
Ukrašavanje u starijoj fazi predstavljaju horizontalne i vertikalne linije, kao i lažni vrpčasti ornamenti, na vratu i trbuhu posude.
Mlađa faza obuhvata crno glačanu keramiku sa horizontalnim kanelurama na vratu i kosim i vertikalnim kanelurama i rožastim ukrasima na trbuhu posude. Kanelure se vide na zdelama čiji su obodi fasetirani ili tordirani.
Od metalnih nalaza pojavljuju se:
- lunalasti privesci,
- izdužena sekira sa dugmetastom drškom
- ↑ Tasić N.N.- Tasić N., Serbian archaeology in the 1990s, u: Recent Research in the Prehistory of the Balkans, Publications of Archeological Institute of Northen Greece, Nr.3 (ed. D.V. Grammenos), Thessaloniki 2003., 73-128
- Praistorija jugoslovenskih zemalja, Bronzano doba, Sarajevo, 1983.
- Mapa rasprostiranja Belegiške kulture Arhivirano 2012-02-06 na Wayback Machine-u