Afrički korpus
| Afrički korpus | |
|---|---|
 | |
| Osnivanje | 12. februar 1941. - 13. maj 1943. Mesto formiranja: Libija |
| Formacija | Korpus |
| Deo | Njemačke armije |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Erwin Rommel Ludwig Crüwell Walther Nehring Hans-Jürgen von Arnim |
Afrički korpus ili Njemački Afrički korpus (njemački: Deutsches Afrikakorps akronim - DAK) bio je ekspedicioni korpus Njemačke Armije koji se za Drugog svjetskog rata borio u Sjevernoj Africi od februara 1941. do maja 1943.[1]
Sam Adolf Hitler je naredio je formiranje te jedinice u januaru 1941., nakon poraza Talijanske vojske kod Tobruka i Bengazija, i to na zahtjev Talijana, koji su ranije odbijali njemačke ponude za vojnu pomoć. Jedinica se na samom početku zvala - Befehlshaber der deutschen Truppen in Libyen (Komanda njemačkih trupa u Libiji), a tek od 21. februara 1941. zove se Deutsche Afrika-Korps.[1] Hitler je formirao taj korpus iz strateških razloga, jer je već isplanirao vojnu kampanju protiv Kraljevine Grčke a bojao se gubitka istočnog Mediterana i ozbiljnog slabljenja svog Osovinskog saveznika. Pored tog okupacija Sjeverne Afrike bio je glavni preduvjet buduće njemačke dominacije na Levantu i Bliskom Istoku kako je predviđeno Hitlerovim dugoročnim planovima.[1]
Komandant Afričkog korpusa bio je general Erwin Rommel (1891.-1944.), višestruko odlikovani junak Prvog svjetskog rata, koji je od 1938. bio komandant osiguranja Hitlerova štaba a od 1940. komandant 7 tenkovske divizije.[1] Odlični vojnik kog je pratio glas da je samovoljan i ne sluša naredbe viših štabova.[2] Afrički korpus se početkom 1941. sastojao se od 15 tenkovske divizije Wehrmachta i 5 tenkovske divizije (kasnije 21 tenkovske divizije). Njegove snage bile su visoko motorizirane i opremljene specifičnim uniformama za pustinjsko ratovanje.[1]
Ukupna njemačko-talijanska vojna organizacija, vremenom je proširivana i preimenovana više puta. Prvo u septembru 1941. u Panzergruppe Afrika, zatim u februaru 1942 u Panzerarmee Afrika (Tenkovska Armija Afrika), nakon tog u Deutsch-italienische Panzerkräfte Afrika (Njemačko-Talijanske Tenkovske snage Afrika). Afrički korpus je tako postao samo dio tih jedinica, a od augusta 1941. njime rukovode drugi generali, ali se i pored toga njegovo ime nastavilo koristiti za sve jedinice sve dok njemačke snage u Sjevernoj Africi nisu u marta 1943. integrirane u Prvu Armiju Kraljevine Italije.[1]
Prve jedinice Wehrmachta stigle su u Libiju 8. februara 1941. a već su 31. marta 1941. bombardirale Sueski kanal i napale Kirenaiku, koju su zauzele sredinom aprila. Afrički korpus je tad provalio više od 966 km u manje od dvije sedmice, od centralne Libije do egipatske granice.[2] Britanske snage bile su oslabljene (uzaludnim) slanjem jednog korpusa u pomoć Kraljevini Grčkoj, jer je u to vrijeme počeo napad Wehrmachta na Jugoistočnu Evropu, ali su ojačane slanjem novih trupa od ljeta 1941. Za razliku od tog Afrički korpus nije dobio nikakva pojačanja od juna 1941. zbog Njemačkog napada na Sovjetski Savez koji je tad počeo, tako da nije bio u stanju obraniti ono što je osvojio u proljeće 1941. Do novembra se Rommel morao povući na početne pozicije.[1]
Zahvaljujući uspjesima podmornica Kriegsmarine u sprečavanju dotura novog ratnog materijala i nakon prebacivanja 2 Zračne divizije Luftwaffe iz Sovjetskog Saveza na Mediteran, Rommel je 21. januara 1942. na iznenađenje svih ponovno preuzeo inicijativu i napao jedinice Britanske Armije, pa je Afrički korpus zauzeo Bengazi. Njegovo napredovanje je zaustavljeno jer Armija Kraljevine Italije nije bila obaviještena i nije sudjelovala u ofenzivi.[1]
Kako je ipak imao dovoljno informacija, zahvaljući razbijenim kodovima američkih diplomata, Rommel je 26. maja nastavio svoju ofenzivu, pa je njegov korpus - 21. juna 1942. zauzeo Tobruk i tako prekinuo linije britanske logistike. Tako je u ruke Wehrmachta palo 28 000 savezničkih vojnika i ogromne količine ratnog materijala.[1]
Odmah nakon tog Afrički korpus prodro je na sjeverozapad Egipta sve do El Alameina, koji je udaljen svega stotinjak kilometara zapadno od Aleksandrije. Tu je krajem juna zaustavljen žestokim britanskim otporom.[1] Rommelov sljedeći napad na Greben Alam al-Halfe početkom septembra nije uspio. Kako je Hitler odlučno odbijao zauzimanje Malte (bojeći se velikih gubitaka), za što su se zdušno zalagali talijanski generali, upravo preko nje i Sueskog kanala je Kraljevska mornarica uspela doturiti velike količine ratnog materijala Britanskoj 8 Armiji i nove američke tenkove.[1]
Zbog tog je novi komandant Britanske 8 Armije Bernard Montgomery koji je sad imao i nadmoć u zraku i izvrsne obavještajne informacije pokrenuo kontraofenzivu 23. oktobra 1942. i pregazio wehrmachtove položaje 2. novembra u velikoj tenkovskoj Bitci kod El Alameina.[1]
Zarobljeno je trideset hiljada Osovinskih vojnika. U međuvremenu su Savezici u Operaciji Torch od 7. do 8. novembra izvršili desant u Maroku i Alžiru i zašli Afričkom korpusu iza leđa, što je potpuno iznenadilo lidere Trećeg Reicha i Kraljevine Italije. Jedinice Njemačke Armije brzo su ojačane do broja od 150 000 vojnika, ali su se morale povući iz Libije, koju su izgubili, pa su se krajem januara 1943. povukle u Tunis. Rommela je 9. marta zamijenio general-pukovnik Hans-Jürgen von Arnim.[1]
Budući da je Hitler zabranio bilo kakvu evakuaciju trupa - Heeresgruppe Afrika predala se 11. maja 1943. sa ukupno 275 000 vojnika, među kojima su bili i vojnici Afričkog korpusa.[1]
Hitler je smatrao sjevernoafrički front sporednim sve do novembra 1942, iako je on za Ujedinjeno Kraljevstvo i njenu Kraljevsku mornaricu imao veliku stratešku važnost. Zbog tog su značajnija pojačanja jedinicama Wehrmachta počela pristizati sa evropskih frontova tek nakon oktobra 1942. Paradoksalno je to što su se baš tad dogodili i veliki njemački porazi u Staljingradu i Sjevernoj Africi.[1]
- Štab armije (Armeeoberkommando)
- Afrički korpus
- 15. Tenkovska divizija
- 21. Tenkovska divizija
- 90. Laka oklopna divizija
- 164. pješadijska divizija
- Padobranska brigada-Ramcke
- X. Talijanski korpus
- pješadijska divizija "Brescia"
- pješadijska divizija "Pavia"
- XX. Talijanski korpus (motoriziran)
- Tenkovska divizija "Ariete"
- Tenkovska divizija "Littorio"
- Motorizirana divizija "Trieste"
- Padobranska divizija "Folgore"
- XXI. Talijanski korpus
- pješadijska divizija "Trento"
- pješadijska divizija "Bologna"[4]
Još tokom rata Rommel i Afrički korpus stekli su ugled nepobjedivih.[2] Afrički korpus dobio je nakon rata gotovo mitsko značenje u njemačkim i britanskim medijima, vjerojatno i zbog činjenice što su se borbe u Sjevernoj Africi vodile modernim sredsvima u teškim pustinjskim uvjetima. Već tokom rata Rommel je smatran sjajnim strategom, a njegovi su ga vojnici zbog tog nazvali Pustinjska lisica, čak su mu se i Britanci u određenoj mjeri divili. Njegovi uspjesi uglavnom su bili rezultat njegovog dara da iznenadi neprijatelja i izvrsne logistike podrške. U junu 1942. je unaprijeđen u feldmaršala, najviši čin u Njemačkoj Armiji.[1]
Oficiri Afričkog korpusa nisu bili optuženi za Ratne zločine, jer ih gotovo i nisu činili, ukoliko se u to ne ubroji internacija i prisilni rad tuniskih Židova. Tome je pridonjelo i Rommelovo samoubistvo - 14. oktobra 1944., nakon neuspješna atentata na Hitlera 20. jula 1944., koje je dodatno učvrstilo njegovu reputaciju vojnika profesionalca.[1]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 „Afrika Korps” (engleski). Encyclopedia. Pristupljeno 30. 11. 2019.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Drive to Nowhere: The Myth of the Afrika Korps, 1941-43” (engleski). The National WWII Museum New Orleans. Pristupljeno 29. 11. 2019.
- ↑ „Das Deutsche Afrikakorps” (njemački). Afrika Korps - DAK. Arhivirano iz originala na datum 2019-09-14. Pristupljeno 29. 11. 2019.
- ↑ „Panzergruppe Afrika - Panzerarmee Afrika - 1. Italienische Armee” (njemački). Afrika Korps - DAK. Arhivirano iz originala na datum 2019-09-14. Pristupljeno 29. 11. 2019.
- Afrički korpus (sh)
- Das Deutsche Afrikakorps Arhivirano 2019-09-14 na Wayback Machine-u (de)