Izvorni kod stranice Maglič

Nemate dopuštenje da uređujete ovu stranicu iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 18. decembra 2022. u 17:21
Expiry of block: 18. decembra 2025. u 17:21

Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Uključite sve gornje pojedinosti u sve upite koje postavite. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kod ove stranice.

{{Koordinate|43_36_49_N_20_33_8_E|43° 36′ 49" SG Š, 20° 33′ 08" IGD}}
{{Spomenik kulture
|Ime=Maglič (''Jerinin Grad'')
|Slika=maglic-7k.jpg
|Opis slike=Pogled na unutrašnjost Magliča
|Mesto=[[Maglič (Kraljevo)|Maglič]]
|Opština=[[Grad Kraljevo]]
|DRŽ=SRB
|Vrsta=[[tvrđava]]
|Vreme=[[13. vek|XIII vek]]
|Tip=Spomenik kulture od izuzetnog značaja
|Stepen=
|Vlasnik=Republika Srbija
|Ustanova=Zavod za zaštitu spomenika kulture [[Kraljevo]]
|Sedište=Kraljevo
|Pozivni=036
|Pošta=36000
|Adresa=Trg Jovana Sarića 1
|Telefon=331 422; 312 649
|Faks=312 843
|Veb=www.kraljevo.org
|Emajl=
|Ostava=Category:Maglic Fortress
}}
'''Maglič''' (''Jerinin Grad'') je [[srednji vijek|srednjovekovna]] [[tvrđava|utvrda]] u [[Ibarska klisura|ibarskoj klisuri]], 20 [[Kilometar|km]] [[Jug|južno]] od [[Kraljevo|Kraljeva]]. Smešten je na vrhu [[Brdo|brda]], oko koga [[Ibar]] pravi oštru okuku čime podnožije brda okružuje sa tri strane. Zaravnjeni [[plato]] na kom je utvrda podignuta uzdiže se nekih stotinak [[metar]]a od dna [[Klisura|klisure]] i jedinog [[Karavanski put|karavanskog puta]] koji je povezivao [[Moravska dolina|Moravsku dolinu]] i [[Kosovo Polje|Kosovo polje]]. Sredinom [[2006]]. godine je tvrđava privremeno bila zatvorena za posetioce zbog istrulelosti drvenih platformi u kulama koje bi mogle popustiti pod [[Ljudskom|čovečijom]] [[Težina|težinom]], a sama tvrđava je noću osvetljenja, čime privlači dodatnu pažnju prolaznika magistralnog puta.

Početkom jeseni [[2010]]. godine, najavljeno je da će [[Italija]] u saradnji sa gradom Kraljevom finansirati obnovu Magliča. Ovo je realizovano i avgusta 2013. je otvoren Ekomuzej.<ref>[http://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:451299-Maglic-kao-muzej Maglič kao muzej („Večernje novosti“, 28. avgust 2013)]</ref>

== Izgled utvrde ==

Maglič čini 8 [[Kule|kula]] povezanih [[bedem]]ima, a u njegovu unutrašnjost, koja obuhvata 2.190 [[Kvadratni metar|m]], ulazi se kroz dve [[Kapija|kapije]]. On ima izduženu osnovu i prostire se pravcem [[jugozapad]]-[[severoistok]]. Sa tri strane brdo na kome se utvrda nalazi okružuje [[Ibar]], dok se na četvrtoj strani tj. krajnjem [[Severoistok|severoistočnom]] kraju nalazi [[šanac]] usečen u [[stene|stenu]]. Iznad šanca se uzdiže 1. kula ([[Donžon kula|Donžon]]) sa tzv. ''malim gradom'', dok je [[kamen]] izvađen iz [[Šanac|šanca]] [[Građevinarstvo|ugrađen]] u [[Tvrđava|tvrđavu]]. Na suprotnom, jugozapadnom, kraju smeštene su jedna uz drugu tri [[kule]] (6, 7. i 8.) koje su kontrolisale prilaz niz Ibar, čije je [[Rečno korito|korito]] nekoliko [[kilometar]]a pre Magliča gotovo pravolinijsko, tako da se te tri kule uočavaju sa velike udaljenosti.

U Maglič se ulazi kroz kapiju (I) smeštenu na [[sever]]nom bedemu između 1. i 2. kule, dok se drugi ulaz (II) tj. izlaz nalazi nasuprot nje u 3. kuli. Unutar utvrde izgrađeno je nekoliko građevina smeštenih celom dužinom [[zapad]]nog bedema, kao i dve (1 + 1 u malom gradu) [[Cisterna|cisterne]], izdubljene u [[stene|steni]].

=== Mali grad ===

''Mali grad'' obuhvata krajnji [[Severoistok|severoistočni]] deo utvrde. Čine ga [[Donžon kula]] i stena na kojoj je podignuta, u kojoj je izdubljen veliki rezervoar (VI).

=== Bedemi ===

Bedemi utvrde su dugi 270[[Metar|m]], dok im je [[širina]] 2 m sa [[grudobran]]om ([[Širina|širine]] oko 55[[Centimetar|cm]]). Staza je sa unutrašnje strane zaštićena [[Drvo|drvenom]] ogradom, dok je njena visina oko 7 m.

=== Kule ===
[[Datoteka:Mag_dj2.jpg|thumb|200px|Ostaci Donžon kule i Malog grada]]
Kule u tvrđavi su sa [[Drvo|drvenim]] spratovima i stepenicama u unutrašnjosti. Tri kule su sa svih strana od [[kamen]]a (1, 6. i 8.), dok su ostale sa tri strane kamene, a četvrtu stranu, koja je okrenuta ka unutrašnjosti utvrde, nemaju 2, 3, 4, 5 i 7. Većina je visoka oko 12 [[Metar|m]] (2, 3, 4. i 5.), dok su 6. i 8. visoke oko 10m.

* 1. [[Kule|kula]] je [[Donžon kula|Donžon]]. U nju se ulazi kroz vrata, smeštena iznad nivoa [[bedem]]skih [[grudobran]]a, do kojih se dolazi drvenim stepenicama. Ona ima oblik nepravilnog šestougla. U osnovi je [[pravougaonik]] (9,5 m x 10 m) na čiju je četvrtu ([[Istok|istočnu]] tj. spoljnu) stranu dodata polovina [[Pravilni osmougao|pravilnog osmougla]] [[poluprečnik]]a 6 m, dok joj je [[visina]] oko 20 m. U njenu unutrašnjost se ulazi drvenim stepenicama, koje se lako mogu ukloniti u slučaju nevolje. Od ulaznog sprata, stepenice se spuštaju u unutrašnjost, gde ima još dva sprata, i druge koje vode na sprat iznad koji čini vrh kule u kojoj nema drugih otvora (izlaza, prozora, puškarnica).
* 2. kula je [[kvadrat]]na trostrana. Na njene više nivoe vode stepenice od njenog prizemlja.
* 3. kula je kvadratna trostrana. U njenom prizemlju se nalazi mala [[kapija]] čija je osnovna namena pravljenje ispada iz tvrđave za vreme [[opsada]]. Smeštena je uz [[Crkva (građevina)|crkvicu]] ''svetog Đorđa''.
* 4. kula je kvadratna trostrana. Njeno prizemlje se nadovezuje na ''kasarnu'' (?) smeštenu uz ''palatu'' (III) i omogućuje izlaz na bedem ka trima kulama na [[jugozapad]]nom kraju.
* 5. kula je kvadratna trostrana i kroz nju se izlazi na bedem ka trima kulama na jugozapadnom kraju.
* 6. kula je kvadratna četvorostrana, dok je u sredini šuplja (bez spratova). Ona formira zaštitni deo na jugozapadu utvrde i preko njenog vrha se prilazi 7. kuli.
* 7. kula je kvadratna trostrana sa punom osnovom i šupljom unutrašnjošću. Na njen osnovni nivo se izlazi preko 6. i 8. kule od koga vodi stepenište na njen vrh. Ona, sa svojih oko 14 m [[Visina|visine]], predstavlja glavni deo zaštitni deo na jugozapadu.
[[Datoteka:Mag tri.jpg|thumb|300px|Zaštitni deo na [[jugozapad]]u]]
* 8. kula je kvadratna četvorostrana, dok je u sredini šuplja (bez spratova). Ona formira zaštitni deo na jugozapadu utvrde i preko njenog vrha se prilazi 7. kuli. Na njenoj strani koja je okrenuta ka 7. kuli nalazi se drvena platforma.

=== Građevine ===
* ''Palata'' (III) je smeštena na [[zapad]]nom delu utvrde uz ivicu 5. kule. U pitanju je zgrada [[Pravougaonik|pravougaone]] osnove, dimenzija 17 [[Metar|m]] x 8 m sa visokim [[krov]]om na dve vode. Glavna dvorana je smeštena u nivou zemlje i u nju se ulazi kroz [[vrata]], na [[Istok|istočnom]] zid, koja se nalaze na sredini ''palate'' i sa čije se obe strane nalaze po dva [[prozor]]a. Iz glavne dvorane vode vrata (na [[Jug|južnom]] zidu) ka ''kasarni'' (?) koja se na nju nadovezuje i koja je smeštena uz 5. kulu. Ispod [[Drvo|drvenog]] patosa dvorane smešten je [[podrum]] do koga se stiže [[Svod|zasvođenim]] [[Basamke|basamkama]] smeštenim na [[sever]]noj strani ''palate''.
* ''Crkva svetog Đorđa'' (IV) je smeštena između 3. kule u ''palate'' (III). Posvećena je [[sveti Georgije|svetom Đorđu]] koji je ''svetac zaštitnik grada''. U pitanju je [[Crkva (građevina)|crkva]] pravougaone osnove (14,5 m x 3,5 m) sa [[Polukrug|polukružnom]] [[Apsida|apsidom]] i otovorenim [[egzonarteks]]om sa [[Luk (građevinarstvo)|lukovima]].
* ''Bunar'' (V) se nalazi na platou između ''crkve'' (IV) i bedema ''malog grada''. Izdubljen je u živoj steni, [[Kružnica|kružne osnove]].
* ''Rezervoar'' (VI) se nalazi uz 1. kulu unutar bedema ''malog grada''. Izdubljen je u živoj steni, na kojoj je podignuta 1. kula.

== Prošlost Magliča ==

Ne zna se kada je Maglič podignut, ali se smatra da ga je najverovatnije podigao [[Stefan Uroš I|Uroš I]] posle [[Mongolski prodori|mongolskih prodora]], da bi sprečio prodor novih najezdi kroz [[Ibarska klisura|Ibarsku klisuru]], odnosno da bi zaštitio prilaz svojoj [[Zadužbina|zadužbini]] [[Manastir Sopoćani|Sopoćanima]] i [[Stefan Nemanja|Nemanjinoj]] [[Manastir Studenica|Studenici]] sa te strane.

Druga pretpostavka je da ga je početkom [[13. vek|XIII veka]] podigao [[Stefan Uroš I|Urošev]] [[otac]] [[Stefan Prvovenčani]] da bi zaštitio svoju [[Zadužbina|zadužbinu]] [[Manastir Žiča|Žiču]] i [[Manastir Studenica|Studenicu]].

Razvoj [[istorija Srbije u srednjem veku|srpske srednjevkovne države]] i njeno pomeranje ka [[jug]]u, doprineli su da Maglič izgubi na značaju, kao utvrda u srcu [[Država|države]] daleko od granica i potencijalnih [[Osvajanje|osvajača]]. Zato nije ni čudo da je u njemu bilo sedište [[Srpska pravoslavna crkva|srpskog arhiepiskopa]] [[Danilo II (arhiepiskop srpski)|Danila II]]. On je iz Magliča upravljao, kako [[crkva|crkvenim]] tako i [[Država|državnim]] poslovima, a unutar grada je organizovano pisanje crkvenih knjiga.

Nema podataka o padu Magliča u [[Turci|turske ruke]], ali je on u priključen [[Osmansko carstvo|Otomanskoj imperiji]] neposredno ili odmah nakon [[Pad Smedereva (1459)|turskog ulaska u Smederevo]] [[20. jun|20.06.]][[1459]]. kada i cela [[srpska despotovina]].
[[Datoteka:maglic_grav_XVII.jpg|left|thumb|290|px|Maglič, gravira iz [[17. vek|XVII veka]]]]
Turskim osvajanjima Maglič postaje sedište ''magličke nahije'', a ostalo je zabeleženo da je posadu grada [[1516]]. godine činilo 20 vojnika na čelu sa [[dizdar]]om [[Hamza (dizdar)|Hamzom]], dok je [[1560]]. godine posadu činilo 11 vojnika.

Nakon [[Turci|turskog]] poraza [[Opsada Beča (1683)|pod Bečom 1683. godine]], [[Sveta liga (1684)|Sveta liga]] prelazi u [[Ofanziva|ofanzivu]] i prodire na teritoriju [[srbija|današnje Srbiju]] u kojoj tada izbija [[ustanak]]. Tokom borbi ustanici su oslobodili Maglič i [[Tvrđava Koznik|Koznik]], odakle su otpočeli vršenje udara po [[Osmanlije|osmanlijskim]] posadama u drugim naseljima.

[[Velike seobe Srba|Nakon propasti ustanka]] u Maglič se vraća [[Turci|turska]] posada, ali on vrlo uskoro biva napušten i prepušten zubu vremena kao i ostale utvrde širom [[Srbija|Srbije]], pa i [[svet]]a.

Tokom [[Drugi srpski ustanak|Drugog srpskog ustanka]] je kod Magliča postavljena zaseda [[Turci]]ma koji su [[Dolina Ibra|dolinom Ibra]] nadirali od [[Novi Pazar|Novog Pazara]]. [[Miloš Obrenović]] je naredio [[Radoslav Jelečanin|vojvodi Radoslavu Jelečaninu]] da sakupi narod [[Ibarski kraj|ibarskog kraja]] i tu zaustavi [[Turci|Turke]], što je on i učinio.

== Maglič danas ==

Posle [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]] izvršena je delimična [[sanacija]] tvrđave zahvaljujući prilozima i radu naroda iz njene okoline o čemu danas samo svedoči ostatak ploče postavljen tom prilikom.

Veći konzervatorski radovi izvedeni su krajem [[`80]], kada su postavljene i [[drvo|drvene]] stepenice, ograde, spratovi i drvena terasica na 8. kuli. Sa [[Raspad SFRJ|raspadom SFRJ]] prestali su dalji napori da se zaustavi propadanje i dovrši obnova tvrđave koja monumentalno deluje svima koji pored nje prolaze putujući [[Ibarska magistrala|Ibarskom magistralom]].
[[Datoteka:Mag_unut3.jpg|thumb|300px|Ostaci crkve i dvorca]]
Danas se podno nje svake [[Godina|godine]] kreće na ''[[Veseli Spust|veseli spust]]'' koji predstavlja svojevrsnu atrakciju ovog kraja i svake godine privlači sve veći broj ljudi. Vrlo česte ture [[splavarenje|splavarenja]] [[Ibar|Ibrom]] najčešće se završavaju pod gradom na lidu ili se tu zaustavljaju radi predaha, što još više povećava [[Turizam|turističku atraktivnost]] koju Maglič nudi. Do nedavno se tu nalazila i [[Skela (splav)|skela]], ali je ona početkom [[21. vek|XXI veka]] uklonjena, ali o njenom boravku svedoči sajla koja i dalje povezuje dve [[Obala|obale]] [[Ibar|Ibra]]. U isto vreme je postavljen i novi pešački [[most]] preko Ibra na mestu starog koji je postao nesiguran.

[[Ibarska magistrala]] je tokom [[2005]]. godine [[Renoviranje|renovirana]], a na prostoru podno Magliča je proširena. Izgrađen je veliki parking sa česmom i propratnim [[Turizam|turističko]]-[[Ugostiteljstvo|ugostiteljskim]] objektima, tako da se tu sve veći broj [[autobus]]a zaustavlja na svom putu.

Sredinom [[2006]]. godine glavna kapija (I) je [[Katanac|zakatančena]] da bi se sprečio ulazak posetilaca u tvrđavu, jer je ona postala nebezbedna za [[Turizam|turističke]] obilaske zbog istrulelosti [[Drvo|drvenih]] platformi u kulama. Međutim mali ulaz (II) je otvoren i kroz njega je moguće ući u utvrdu, a kasnije je i glavni ulaz otvoren.

=== Stanje utvrde ===

Istočni bedem je skroz obnovljen, zapadni je do pola zarušen, dok je na severnom grudobran do pola razrušen, ali je staza opstala. Osnove zida koji je razdvajao ''mali grad'' tj. [[stene|stenu]] na kojoj su 1. kula i rezervoar (VI), danas se jedva nazire. Većina kula je u dobrom stanju, osim 2. i 5.(zapadna strana), ali su vrhovi sa [[grudobran]]om obnovljeni samo na 6. i 8. [[Drvo|Drvenim]] spratovima, stepenicama, ogradama i terasicama, postavljenim krajem [[`80]] duž kula i bedema na istočnoj i južnoj strani, polako prolazi vreme i one će vrlo uskoro početi da predstavljaju opasnost po posetioce, tako da bi ih trebalo u što skorijem roku zameniti ili ukloniti da se ne ponovi katastrofa iz [[Golubački Grad|Golupca]]<ref>''U Golubačkom gradu je prilikom posete, devojka poginula kada je pala sa stepeništa u ostatke dvorca nekoliko metara niže. Ona se tokom penjanja oslanjala na trulu ogradu stepeništa, koja se polomila ostavivši je bez oslonca.''</ref>. Zbog toga je glavni gradski ulaz (I) zatvoren sredinom [[2006]]. godine da bi se onemogućio ulaz posetiocima radi njihove lične bezbednosti. Prilaz ulazu u 1. kulu je nemoguć, dok su [[Drvo|drveni]] spratovi i stepenice u njenoj unutrašnjosti odavno istrulele.

Duž celog zapadnog zida vide se ostaci tj. [[temelj]] i [[zgrada]] koje su se tu nalazile. Najočuvanija je ''palata''(bez [[krov]]a i [[pod]]a) i [[Svod|zasvođeni]] silaz u njen [[podrum]] u kome danas umesto [[Vino|vina]] borave [[kupina|kupine]]. Na krajnjem [[jug]]u je jedina zgrada sa krovom, koja je tokom obnove Magliča krajem `80 korišćena kao [[radnička klasa|radnička]] [[baraka]]. Preko puta ''palate''(III) naziru se temelji ''crkve''(IV) sa nešto očuvanijim istočnim zidom. U utvrdi su opstale i dve [[Cisterna|cisterne]] u kojima i danas ima [[Voda|vode]]. Nadzemni zidovi prve (V)(nekadašnji ''bunar'') su i skroz porušeni, iako u njoj i dalje ima vode, a preko nje je prebačena [[lim (metalni)|plehana]] ploča da bi se sprečilo upadanje [[Stoka|stoke]] i [[čovek|ljudi]], što međutim nije sprečilo flaše i ostalu ambalažu da stignu na njeno dno. Drugi (VI) rezervoar, poput prvog (V) ima vode, ali i ne samo vode, međutim on nije pokriven. Gledan odozgo za vreme [[Leto|letnje]] [[Žega|žege]] podseća na kakav šafolj u kome se hladi piće, nekog od onih mnogobrojnih prodavaca koji posećuju plaže tokom letnjih meseci.

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
* {{AD-TVD}}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Srbija}}
{{Commonscat|Maglic Fortress}}
* {{BT-ST|Link=maglic|Ime=Maglič}}
* [http://www.politikin-zabavnik.rs/2006/2857/01.php Članak o Magliču u Politikinom Zabavniku]{{Dead link|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{sr}}
* [http://www.rts.rs/page/stories/ci/story/8/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/769562/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B8+%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%98%D1%83+%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%87 ''„Italijani restauriraju Maglič“''] [[Radio-televizija Srbije|RTS]]
* [http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=60880 Radio-televizija Republike Srpske: Dani jorgovana u čast Jelene Anžujske, 3. 5. 2012.] {{sr}}

[[Kategorija:Tvrđave u Srbiji]]
[[Kategorija:Opština Kraljevo]]
[[Kategorija:Spomenici kulture od izuzetnog značaja]]

Upotrebljeni šabloni (35):

Šablon:AD-TVD (uredi)
Šablon:BT-ST (uredi)
Šablon:Category handler (uredi)
Šablon:Commonscat (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Country data SRB (uredi)
Šablon:Country data Srbija (uredi)
Šablon:Country flag2 (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Dead link (uredi)
Šablon:Fix (uredi)
Šablon:Fix/category (uredi)
Šablon:Flag (uredi)
Šablon:Flag/core (uredi)
Šablon:Glavni-drugo (uredi)
Šablon:Knjg-dom (SR) (uredi)
Šablon:Koordinate (uredi)
Šablon:Languageicon (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Mrtav link (uredi)
Šablon:Portal (uredi)
Šablon:Portal/Slike/Srbija (uredi)
Šablon:Reflist (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Reflist/styles.css (uredi)
Šablon:Sh icon (uredi)
Šablon:Spomenik kulture (uredi)
Šablon:Sr (uredi)
Modul:Arguments (uredi)
Modul:Category handler (uredi)
Modul:Category handler/blacklist (uredi)
Modul:Category handler/config (uredi)
Modul:Category handler/data (uredi)
Modul:Category handler/shared (uredi)
Modul:Check for unknown parameters (uredi)
Modul:Namespace detect/config (uredi)
Modul:Namespace detect/data (uredi)
Modul:Yesno (uredi)

Vratite se na stranicu „Maglič”.

Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Maglič