Tratadu de Utrecht

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Su tratadu de Utrecht, Verdrag van Utrecht in olandesu, cumprendet una sèrie de tratados de paghe firmados in sa tzitade olandesa tra is meses de martzu e abrile de su 1713, chi ant agiudadu a pònnere fine a sa gherra de sutzessione ispagnola^[1].

In base a is cunditziones de su tratadu, su nebode de Luisi XIV, Filipu, Duca de Angiò fiat reconnotu che a Filipu V, Re de Ispagna, in acòrdiu cun is voluntades de Càralu II de Ispagna, ma s'impèriu europeu ispagnolu fiat ispartzidu - is tando ducas de Savoja s'ant bidu torradu sa Contea de Nitza, ant retzidu sa Sitzìlia (e cun issa su tìtulu de Res pro Vittorio Amedeo II de Savoja e is suos sighidores), su Monferrato, Alessàndria, Valèntzia, totu s'arta badde de Susa, Pinerolo e partes de su territòriu milanesu, mentras ca s'imperadore de su Sacru Romanu Impèriu Càralu VI aiat retzidu is Paisos Bàscios Ispagnolos, su Regnu de Nàpoli e su restu de su Ducadu de Milanu a su cale fiat istadu atacadu s'ex gonzaghesca Màntova. Sa Sardigna fiat istada antimes tzèdida a sa Baviera de Massimilianu II Emanuele de Wittelsbach, impinnu custu chi a pustis in su mese de trìulas non fiat istadu ratificadu dae s'Àustria e aiat costituidu disacòrdios pro sa sighidura de sa gherra.^[2] Annotamala, s'Ispagna aiat tzèdidu Gibilterra e Minorca a sa Bretagna Manna e aiat atzetadu de tzèdere a is britànnicos s'Asiento – unu pretziosu cuntratu esclusivu pro sa trata de sos iscraos.

In Nordamèrica, in base a sos artìculos 10 e 13, sa Frantza aiat tzèdidu a sa Bretagna Manna is pretesas suas in is territòrios de sa Cumpangia de sa Baja de Hudson in sa Terra de Rupert, Terranoa e Acàdia. Sa Frantza aiat mantentu sa Île-Saint-Jean (oe Ìsula de su Prìntzipe Eduardu) e sa Île Royale (oe Ìsula de su Cabu Brètone), in ue aiat pesadu sa fortilesa de Louisbourg.

A pustis de su tratadu is frantzesos aiant sighidu sa gherra contra de s'imperadore Càralu VI e su Sacru Romanu Impèriu fintzas a su 1714, cando is disamistades fiant istados paradas dae sa paghe de Rastatt e dae su tratadu de Baden in su 1714. Ispagna e Portugallu fiant abarradas ufitzialmente in gherra fitznas su tratadu de Madrid de su 1715, gasi comente su Sacru Romanu Impèriu e s'Ispagna, como borbònica, ddu fiant istados fintzas a su 1720.

Is tratados de Utrecht fiant firmados dae is rapresentantes de Luisi XIV de Frantza e Filipu V de Ispagna de unu cantone, e sa Reina Anna de Bretagna Manna, sa Repùblica de sas Sete Provìntzias Unidas e su Ducadu de Savoja de s'àtera.

Nointames unas cantas dudas subra sa legalidade de tales medidas, Filipu V diat àere rinuntziadu a su tronu frantzesu pro sese e pro is sighidores suos, mentras diversos prìntzipes frantzesos - mescamente su prus nebode giòvunu de Luisi XIV, su Duca de Berry e nebode suo, su Duca de Orléans - aiant rinuntziadu a is pretesas issoro a su tronu ispagnolu, pro issos matessi e sos erederis issoro.

Cun sa firma fiant siglados fintzas una sèrie de acòrdios cumertziales.

Wikimedia Commons tenet files chi ligant a: Tratadu de Utrecht

1. ↑ Sa gherra, in unu tzertu sentidu sa prima de is gherras mundiales, fiat cumbàtida in su Nordamèrica che "gherra de sa Reina Anna".
2. ↑ Vincenzo Bacallar Sanna, Stuttgart, Giovanni Masala Verlag (Collana Sardìnnia, volume 10), 2011, pp. 240, ISBN 978-3-941851-03-0. Paràmetru disconnotu tìtolu ignoradu (agiudu); Paràmetru tìtulu bòidu o chi mancat (agiudu)