Sarcapos

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Sarcapos (o Sarcopos) fiat una tzitade antiga de Sardigna de època fenìtziu-pùnica e romana, situada in sa sub-regione de su Sarrabus, a chi dat su nùmene^[1]. Est mentovada in s'Itinerariu antoninu de su sèculu III.

Sa posidura esata est istada pro tempus longu ogetu de dibata, oe in die si tirat a dda localizare in su territòriu de Biddeputzi, acanta de Cucuru Santa Maria, in localidade Eringiana, a curtzu de su foghe de su Frumendosa. De sa bidda abarrant unos cantos rastros comente is ruinas de unu fàbricu chi si presumit fiat unu tèmplu^[2] e una necròpoli chi at torradu prus de 170 sepulturas pùnicas e romanas.^[3]

Sarcapos si cunfiguraiat comente unu tzentru de suportu de is caminos cara a Etrùria, fiat su solu portu de frùmene de de sa costa orientale sarda. No est possìbile dimustrare si, a su mancu fintzas a sa conchista romana de s'ìsula, custu tzentru fiat controlladu dae is fenìtzios, ma est comente si siat creìbile chi sa presèntzia de cummertziantes pùnicos fiat istada sighida; est de agiudu cunsiderare chi si Sarcapos, chentza de sistemas de defensa evientes, isulada e inghiriada dae is populatziones nuraghesas, fiat istada suta s'autoridade fenìtzia, pro neghe de sos abolotos indìgenos fitianos non diat àere tentu possibilidades medas de subrabìvere. A pustis de sa prima gherra pùnica e sa gherra de is mertzenàrios, una borta chi sa Sardigna fiat fata provìntzia romana, Sarcapos fiat creschida de importu e su portu suo pro is caminos de is naes viagende de Itàlia tzentrale. In s'òpera de Tolomeu Itinerarium Antonini, sa tzitade antiga est inditada a longu a longu de su caminu chi de Càlaris giughiat a Olbia, intre Ferraria (Santu Gregori) e Porticenses (Tertenia), in is intòrrios de sa foghe de su Saipros Potamos (chi benit a èssere su Frumendosa). Pro neghe de is curreras fitianas dae mare, de su sèculu VIII, sa bidda si fiat trasladada a su giassu in ue oe in die s'agatat sa chi oe est Biddeputzi, chi resurtaiat prus fàtzile de difendere in casu de atacos.

1. ↑ (IT) Sarrabus, in treccani.it.
2. ↑ (IT) Villaputzu, Porto di Sarcapos, in sardegnacultura.it. URL consultadu su 20 austu 2023 (archiviadu dae s'url originale su 20 austu 2023).
3. ↑ (IT) Maria Rosaria Manunza, Scavi nella necropoli di Sarcapos (Villaputzu – CA).