IrDA

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

IrDA (acrònimu in limba inglesa de Infrared Dada Association, Assòtziu de datos infrarujos) est un'organizatzione sena profitu de produtores eletrònicos, costituida in su 1994, chi definit piessìnnios fìsicos de protocollos de comunicatzione chi impreant sa radiatzione infraruja pro sa trasmissione de datos chene filos a curtzu.

IrDA funtzionat pro mèdiu de una pila de protocollos: IrPHY, IrLAP, IrLMP, IrCOMM, Tiny TP, IrOBEX, IrLAN, IrSimple e IrFM. Onni protocollu - netzessàriu pro su funtzionamentu o a seberu - definit e manìgiat unu o prus aspetos de su standard de comunicatzione. Is protocollos sunt progetados a livellos subrapostos, onniunu ocupadu dae unu protocollu diferente, e onni livellu comùnicat isceti cun is duos bighinos.

IrDA permitit sa creatzione de retzas de tipu PAN e est unu standard ispainadu in manera globale. Fiat impreadu meda in cumputeras portàtiles, palmares e telefoneddos. Su bluetooth, chi est unu standard de trasmissione ràdiu, at a pustis pigadu su logu suo pro sa comunicatzione a curtzu.

Is aparatos a rajos infrarujos, pro funtzionare in manera curreta, depent èssere in cunditziones de si bìdere pari-pari (e duncas s'agatare in lìnia de bista, o LoS, Line of Sight in sa documentatzione) 1 o 2 metros a tesu. Custas limitatziones dipendent dae su fatu chi sa radiatzione infraruja prodùida non podet passare a traessu de muros o àteras barrieras sòlidas (fintzas su bidru de una ventana podet guastare sa calidade de sa trasmissione). Sa lestresa de trasmissione prus comuna est de unos 4 Mbit/s, ma unos cantos aparatos arribant a 16 Mbit/s.

Su protocollu IrPHY (Infrared Physical Layer Specification) est obligatòriu e format su livellu prus bàsciu de s'architetura IrDA.

Is piessìnnios printzipales suos sunt:

• Istesiada de trasmissione: 1 m (istandard), 0,3 m (in cunditziones de consumu bàsciu), 0,2 m (intre duos aparatos in cunditziones de consumu bàsciu)
• Àngulu de trasmissione: conu mìnimu de +-15°
• Lestresa: dae 2.4 kbit/s a 16 Mbit/s
• Modulatzione: banda de base, peruna portante
• Ventana a infrarujos

S'aparatu IrDA comùnicat pro mèdiu de impulsos infrarujos imbiados in unu volùmene cònicu cun un'abertura mìnima de 15°. A subra de s'istesiada de trasmissione is documentos sunt genèricos: s'irradiamentu mìnimu depet permìtere sa trasmissione a su mancu a unu metru a tesu e s'istesiada màssima non devet èssere tale de "tzurpare" su retzidore si s'aparatu de trasmissione est tropu acanta. Comente a cunsighèntzia esistent dispositivos chi no arribant a unu metru de distàntzia e àteros chi retzint vàrios metros, e fintzas trastos chi funtzionant male a paga distàntzia.

Sa distàntzia de trasmissione ideale est cumpresa intre 5 e 60 cm cun su retzidore in su tzentru de su conu. Sa comunicatzione funtzionat semper in modalidade half-duplex sende chi s'aparatu retzidore est tzurpadu, in s'ìnteri de sa trasmissione, dae sa lughe emìtida de su trasmitidore. Is duos aparatos podent però simulare una comunicatzione full-duplex alternende a sa lestra sa trasmissione de datos.

Is modalidades de trasmissione sunt bator:

• SIR (Serial Infrared) tenet una lestresa de trasmissione ecuivalente a sa de una ghenna seriale: 9600 bit/s, 19.2 kbit/s, 38.4 kbit/s, 57.6 kbit/s e 115.2 kbit/s. Pro garantire sa màssima cumpatibilidade, su rilevamentu de is aparatos e sa negotziatzione de su trasferimentu de datos acontesset a sa lestresa mìnima possìbile (9600 bit/s)
• MIR (Medium Infrared) no est unu faeddu ufitziale, ma est impreadu pro lestresa cumprèndidas intre 0.576 Mbit/s e 1.152 Mbit/s.
• FIR (Fast Infrared) est unu faeddu betzu de is documentos IrDA, ma est impreadu a fitianu pro inditare una lestresa de trasmissione de 4 Mbit/s.
• VFIR (Very Fast Infrared) suportat una lestresa de trasferimentu de 16 Mbit/s. Is aparatos VFIR disponìbiles comente a su TFDU8108 de s'istadunidensa Vishay podent impreare fintzas is modalidades de trasmissione pretzedentes.
• UFIR (Ultra Fast Infrared) arribat a una lestresa de 96 Mbit/s.
• GigaIR suportat lestresas de 512 Mbit/s - 1 Gbit/s.

Su protocollu obrigatòriu IrLAP (Infrared Link Access Protocol) est su segundu livellu de s'architetura IrDA. Rapresentat su livellu de ligòngiu de datos de su mollu ISO/OSI. Is prus tareas de importu suas sunt:

• autenticatzione
• rilevamentu de àteros aparatos de comunicatzione IrDA
• istabilimentu de una connessione bidiretzione
• negotziatzione de su ruolu de is aparatos. Is aparatos a infrarujos de una retza sunt partzidos intre un'aparatu primàriu, chi controllat e abilitat o no is àteros a su trasferimentu, e unu o prus aparatos segundàrios chi dipendent de su primàriu.

Su protocollu IrLMP (Infrared Link Management Protocol) format su de tres livellos. Est unu protocollu obligatòriu e est partzidu in duas alas. LM-MUX (Link Management Multiplexer), chi s'agatat a subra de su livellu IrLAP, creat canales lògicos mùltiplos pro sa trasmissione de su flussu de datos, e permitit s'iscàmbiu intre aparatu primàriu e dispositivos segundàrios. Sa segunda ala de su protocollu, LM-IAS (Link Management Information Access Service) frunit unu registru de servìtzios integràbile e atzessìbile pro mèdiu de interrogatziones.

Tiny TP (Tiny Transport Protocol) est unu protocollu a seberu chi si ponet subra a su livellu IrLMP cun is tareas chi sighint:

• Trasferimentu de datos pro mèdiu de SAR (Segmentation and Reassembly, segmentu e assemblamentu nou): is documentos trasmìtidos sunt partzidos in pachetes piticos (pro megiorare sa lestresa de trasmissione e ismenguare sa pèrdida de datos) chi su retzidore torrat a pònnere in pari, formende su documentu originàriu.
• Controllu de flussu de datos assinniende sa prioridade a onni canale lògicu.

IrCOMM (Infrared Communications Protocol) est unu protocollu a seberu chi permitit a un'aparatu a infrarujos de funtzionare comente a una ghenna seriale o parallela. Est postu a subra de su livellu IrLMP.

IrOBEX (Infrared Object Exchange) est unu protocollu a seberu chi permitit s'iscàmbiu de datos a ogetos (p.e. vCard, vCalendar o àteros formados) intre aparatos. Si ponet a subra de su protocollu Tiny TP, chi bolet duncas ativadu pro su funtzionamentu de IrOBEX.

IrLAN (Infrared Local Àrea Network) est unu protocollu a seberu chi permitit de acapiare un'aparatu a rajos infraujos cun una retza locale in tres modos:

• Access Point
• Peer-to-peer
• Host

Si ponet a subra de su protocollu Tiny TP chi bolet duncas ativadu pro su funtzionamentu de IrLAN.

IrSimple megiorat s'atòliu de su protocollu de trasmissione creschende·nde sa lestresa dae 4 a 10 bortas, mantenende fintzas sa cumpatibilidade a s'imbesse cun is protocollos IrDA pretzedentes.

IrSimpleShot (IrSS) frunit una connessione chene filos intre videofoneddos e imprentadoras fotogràficas.

IrFM (Infrared financial messaging) est unu protocollu a seberu pro fàghere transatziones finantziàrias tràmite un'aparatu a infrarujos. S'aparatu (unu palmare o unu telèfonu tzellulare) trasmitet is datos pro s'averìguu de una tèssera de crèditu o àteros sistemas de pagamentu a unu terminale de pagamentu chene chi ddoe bolat unu badge o sa cumponidura de còdighes.

• Charles D. Knutson, Jeffrey M. Brown, IrDA Principles and Protocols, 2004, ISBN 0-9753892-0-3

• (EN) Giassu web de sa Infrared Data Association, in irda.org.