Sunin suyu

Sunin suyu (kastilla simipi: Departamento de Junín), Piruw. Uralan Sunin suyupiqa Wanka limay nisqatam rimanku, chinchaypitaq Yaru rimaytam. Uma llaqtanqa Wankayu llaqtam.

Sunin suyu
Departamento de Junín

Cañón de Shujto, Shawsha pruwinsya, Sunin suyu (Piruw)

Saywitu

Wallqanqa

Unancha

.

Mama llaqta

Piruw

Tinkurachina siwikuna

9

123

kastilla simi, qhichwa simi (wanka limay, yaru rimay), ashaninka, numatsiqinqa

Runakuna

1 225 474 (inei 2007)

Runa ñit'inakuy

- runa / km²

Hallka k'iti kanchar

44.409 km²

Hanaq kay

- m

Kamasqa wata

Kamachiq runa

Zósimo Cárdenas
(2023–2026)

Karu rimay yupay

+64

Pacha suyu

UTC-5

Qhichwa simipi llika tiyanan

Kastilla simipi llika tiyanan

regionjunin.gob.pe

Sunin suyupi pruwinsyakuna

Wiñay kawsay

Allpa saywachi

Amachasqa sallqa suyukuna: Sunin mama llaqta risirwa - Utishi mamallaqta parki - Ashaninka ayllu llaqta risirwa - Chakamarka willkachasqa ñawpa suyu - Puy-Puy amachana sach'a-sach'a - Sumaq Pampa risirwa suyu - Chinchay Yawyu-Quchas risirwa
Mayukuna: Kunas mayu - Mantaru - Iniy mayu - Tampu mayu - Chanchamayu - Satipu mayu
Urqukuna: Antachapi (5.700 m) - Jitpa (La Viuda) - Paryaqaqa - Qullqip'ukru - Sullkun (5.650 m) - Tunshu (5.730 m) - Turumuchu (4.600 m) - Waytapallana (5.557 m).
Quchakuna: Chinchayqucha - Markapumaqucha‎ - Pakaqucha - Quyllurqucha - Tragadero qucha - Waskaqucha - Wichiqucha‎ - Yanaqucha - Ñawinpukyu
Q'asakuna: Antikuna q'asa (Tíclio) (4.818 m) Yawli pruwinsyapi - Allin Yana (Negro Bueno) (4.630 m) Kunsipsyun pruwinsyapi - Aqupalka (4.600 m) Wankayu pruwinsyapi - Kumpi (La Cumbe) (4.350 m) Yawli pruwinsyapi.

Pulitika rakiy

Isqun pruwinsyanmi kan:

Pruwinsya	Runakuna(2007)^[1]	Uma llaqta
Chanchamayu	168.949	Chanchamayu
Chupaka	51.878	Chupaka
Sunin	30.187	Sunin
Kunsipsyun	60.121	Kunsipsyun
Satipu	193.872	Satipu
Shawsha	92.053	Shawsha
Tarma	112.230	Tarma
Wankayu	466.346	Wankayu
Yawli	49.838	Uruya

Runakuna

Sunin suyupi Ashaninka, Nomatsiguenga, Yanisha runakunam tiyanku.

Simikuna

Qhapaq qillqasqa: Sunin suyupi rimaykuna

Pruwinsya	Kastilla simita rimaqkuna /1	%	Indihina simita rimaqkuna /1, /2	%
Chanchamayu	129,231	85.8	21,112	14.0
Chupaka	43,435	92.8	3,307	7.1
Sunin	23,184	83.9	4,426	16.0
Kunsipsyun	49,746	92.4	3,968	7.4
Satipu	115,284	68.6	52,457	31.2
Shawsha	81,248	97.5	1,946	2.3
Tarma	96,383	94.3	5,697	5.6
Wankayu	369,233	87.3	53,278	12.6
Yawli	43,072	95.7	1,877	4.2
Llapan	950,816	86.4	148,068	13.5

/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata

/2 Indihina simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)

Pukyu: ^[1]

Karu puriy

Tunanmarka (mawk'a llaqta)
Wariwillka (mawk'a llaqta)
Inka Kancha (Inca Corral)

Yachachiy

Suyupi paqarisqa

Kaypipas qhaway

Chakamarka willkachasqa ñawpa suyu

Willay pukyukuna

↑ ^1,0 ^1,1 www.inei.gob.pe

Hawa t'inkikuna

Saywitu: Sunin suyu

Punku p'anqa: Piruw

	Sunin suyu
	Uma llaqta: Wankayuq
	Pruwinsyakuna: Chanchamayu • Chupaka • Kunsipsyun • Satipu • Shawsha • Sunin • Tarma • Wankayuq • Yawli
	Amachasqa sallqa suyukuna: Ashaninka ayllu llaqta risirwa • Chakamarka willkachasqa ñawpa suyu • Chinchay Yawyu-Quchas risirwa • Puy-Puy amachana sach'a-sach'a • Sumaq Pampa risirwa suyu • Sunin mamallaqta risirwa • Utishi mamallaqta parki
	Urqukuna: Allquy • Anqasqucha • Antachapi • Antachayri • Antikuna rit'i urqu • Ch'uspi • Chunta • Hatun Anchhi • Qayqu • Jitpa • Kallas • Kashpi • Llaslla • Mishipa Ñawin • Muratayu • Nurma • Pakaku • Panchakutu • Paryaqaqa • Pukaqucha • Puwaqhanka • Putka • Putkaqucha • Puy Puy • Puywan • Qalla Qhata • Qarwachuku • Qullqip'ukru • Quri • Rahuntay • Shira • Sullkun • Suyruqucha • Talwis • T'illu • Tukumach'ay • Tunshu • Turumuchu • Uqhu • Wayllakancha • Wayrakancha • Waytapallana • Yana Uqsha • Yanashinka • Yuraqqucha - Wallakuna: Chawpi Walla • Jitpa walla • Paryaqaqa walla • Waytapallana walla
	Quchakuna: Antaquta Chinchayqucha • Markapumaqucha‎ Markaqucha • Pakaqucha Pumaqucha • Quyllurqucha • Tragadero qucha • Waskaqucha • Wich'iqucha‎ • Yanaqucha • Ñawinpukyu
	Mayukuna: Chanchamayu • Iniy mayu • Kunas mayu • Mantaru • Pirini mayu • Tampu mayu
	Runa llaqtakuna: Ashaninka • Nomatsiguenga • Qhichwa •Yanisha
	Rimaykuna: Sunin suyupi rimaykuna • arawaka simi • ashaninka simi • kastilla simi • Maipúre simi • qhichwa simi
	Mawk'a llaqtakuna: Tunanmarka • Wariwillka

	Suyukuna (Piruw)
	Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku

[[http://www.inei.gob.pe]-1] 1,0 ^1,1 www.inei.gob.pe

[1]