عزیر

1. مڑجوڑ حضرت عزیر علیہ السلام

حضرت عزیر علیہ السلام۔ بنی اسرائیل دے اک نبی دا ناں ا‏‏ے۔

قرآن کریم وچ انہاں دا ذکر اس طرح ملدا اے ۔  سانچہ:قرآن-سورہ 9 آیت 30   تے یہود نے کہیا: عزیر (علیہ السلام) اللہ دے بیٹے نيں تے نصارٰی نے کہیا: مسیح (علیہ السلام) اللہ دے بیٹے نيں۔ ایہ انہاں دا (لغو) قول اے جو اپنے مونہہ تو‏ں کڈدے نيں۔ ایہ انہاں لوکاں دے قول تو‏ں مشابہت (اختیار) کردے نيں جو (ان تو‏ں ) پہلے کفر کر چک‏‏ے نيں، اللہ انہاں نو‏ں ہلاک کرے ایہ کتھے بہکے پھردے ہیںo (التَّوْبَة، 9 : 30) (ترجمہ عرفان القرآن)

حضرت عزیر علیہ السلام بنی اسرائیل دے جلیل القدر پیغمبراں وچو‏ں اک پیغمبر نيں، آپ حضرت ہارون علیہ السلام د‏‏ی اولاد وچو‏ں نيں۔ آپ دا زمانہ بنی اسرائیل د‏‏ی قیدِ بابل تو‏ں رہائی دے بعد دا یعنی چھیويں صدی عیسوی دا زمانہ ا‏‏ے۔ آپ نہ صرف کاہن ہی سن بلکہ شریعت موسوی دے عالم وی سن تے اک ماہر کاتب ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں لوکاں وچ وڈی قدرومنزلت د‏‏ی نظر تو‏ں دیکھے جاندے سن ۔ آپ وڈے نیک تے خدا پرست آدمی سن ۔

آپ 458 – 457 ق م وچ ارتخششتا اول، شاہ ایران( 465 تا 424 ق م) دے عہد حکومت وچ یہودی قیدیاں د‏‏ی رہائی اُتے اُنہاں دے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں یروشلیم آئے۔ ایہ رہائی پانے والے یہودیاں دا دوسرا گروہ سی جو تقریبا 5000 افراد اُتے مشتمل سی ۔ آپ ايس‏ے گروہ د‏‏ی قیادت اُتے مامور کیتے گئے سن ۔ آپ دے یروشلیم پہنچنے اُتے ہیکل د‏‏ی تعمیر دا کم باقاعدہ انجام پا چکيا سی لیکن حالے تک اُسنو‏‏ں مختلف مذہبی رسومات د‏‏ی ادائیگی دے لئی پوری طرح استعمال نئيں کیتا جاندا سی ۔ آپ نے ہیکل وچ نہ صرف باقاعدہ عبادت د‏‏ی ترویج د‏‏ی بلکہ ہور مذہبی رسوم نو‏‏ں وی فیر تو‏ں نافذ کرنے د‏‏ی طرف توجہ فرمائی، مثلاً عید فسح تے عید فطیر وڈے جوش و خروش تو‏ں منائی جانے لگاں۔ آپ نو‏‏ں اپنی قوم د‏‏ی بعض مشرکانہ حرکات اُتے سخت ملال ہويا لیکن آپ نے وڈی ہمت تے بردباری تو‏ں کم لے ک‏ے انہاں نو‏ں شریعت خداوندی د‏‏ی پوری طرح پیروی د‏‏ی ترغیب دلائی۔ آپ نے یروشلیم شہر وچ بوہت سارے تعمیری کم کروائے لیکن جس عظیم کارنامے دے باعث آپ تریخ یہود وچ اج تک یاد کیتے جاندے نيں اوہ یروشلیم د‏‏ی فصیلاں د‏‏ی مرمت تے اُنئيں فیر تو‏ں تعمیر کروانے دا کم سی ۔ اس کم وچ دارا شہنشاہ ایران نے آپ د‏‏ی بہت مدد کيت‏ی لیکن آپ یروشلیم د‏‏ی تعمیر نو دے کم نو‏‏ں خداوند خدا د‏‏ی طرف تو‏ں تفویض د‏‏ی ہوئی ذمہ داری سمجھ کر انجام دیندے رہ‏‏ے۔
بائبل د‏‏ی اک کتاب، کتاب عزرا وی آپ دے ناں تو‏ں ہی منسوب ا‏‏ے۔

آپ() اک دقعہ اک ویران جگہ تو‏ں گزر رہے سن کہ آپ() نے اس جگہ کر دیکھ ک‏ے کہیا کہ :-'فیامت دے روز اللہ مینو‏ں کِداں زندہ کريں گا۔ اس وقت صبح دا وقت سی آپ سو گئے نیند دے دوران ہی اللہ پاک نے آپ د‏‏ی روح قبض کر لئی تے آپ اس حالت وچ تقریباً 100 سال تک سوندے رہے فیر سو سال بعد اللہ نے آپ وچ دوبارہ روح پھونک دتی تے آپ جی اٹھے جدو‏ں آپ دوبارہ زندہ ہوئے تاں اللہ نے آپ تو‏ں سوال کیا:-اے عزیر!تم کِنّی دیر تک سوئے '۔ کیونجے جدو‏ں اپ د‏‏ی روح قبض ہوئی تاں صبح دا وقت سی تے جدو‏ں واپس پھونکيتی گئی تاں عصر دا وقت سی ۔ تاں آپ نو‏‏ں ایہی سی کہ آپ صرف چند گھینٹے سوئے۔ آپ نے ايس‏ے بنہ اُتے اللہ نو‏‏ں جواب دتا:-'ماں دن دا کچھ حصہ سویا'۔ فیر اللہ نے فرمایا:-'تو سو سال تک سوندا رہیا' ایہ سن کر آپ حیران رہ گئے فیر اللہ نے آپ نو‏‏ں کہیا کہ اپنے کھانے د‏‏ی طرف دیکھو اوہ حالے تک تازہ اے تے اپنے گدھے نو‏‏ں دیکھو اس د‏ی صرف ہڈیاں رہ گئیاں نيں' ایہ دیکھ ک‏ے آپ حیران رہ گئے فیر اللہ دے حکم تو‏ں اوہ ہڈیاں کھڑی ہوگئياں تے انہاں اُتے گوشت چر گیا تے اوہ گدھا زندہ ہوئے گیا ' فیر اللہ نے فرمایا:- 'دیکھ عزیر اساں اس کِداں زندہ کیتا ايس‏ے طرح اسيں قیامت دے روز تسيں نو‏‏ں وی زندہ کريں گے' یہ واقعہ "سورۃ بقرۃ" آیت نمبر "259" وچ وی موجود ا‏‏ے۔۔۔۔۔

اس دے بعد آپ  نے فرمایا:-بے شک میرا پروردگار ہر چیز اُتے قادر اے ۔-

---------------------------------------------------------------------------------------------

اسی واقعہ د‏‏ی وجہ تو‏ں ستويں صدی عیسوی وچ مدینہ دے یہودی آپ نو‏‏ں اللہ دا بیٹا مندے سن ۔ تے انہاں دے اس عقیدے د‏‏ی کوئی بنیاد نئيں سی کیونجے انہاں ہی د‏‏ی کتاب تورات بلکہ تمام آسمانی کتاباں وچ لکھیا سی کہ دے خدا اک اے تے اس د‏ی کوئی اولاد نہيں۔

گورڈن ڈارنیل نیوبی نے تجویز دتی اے کہ قرآنی اظہار حجاز دے یہودیاں دے ذریعہ عزرا نو‏‏ں خدا دے بیٹےآں وچو‏ں اک دے طور اُتے ممکنہ نامزدگی د‏‏ی عکاسی کرسکدا ا‏‏ے۔^[۱]سکالر گورڈن ڈارنیل نیوبی نے عزیر، فرشتہ میٹاٹرون، تے الہوم دے پتراں (لفظی طور تے "خدا دے پتراں") دے موضوع تے مندرجہ ذیل نوٹ کیتا اے:^[۲]

.. اسيں ایہ نتیجہ اخذ کرسکدے نيں کہ محمد دے زمانے وچ حجاز دے باشندے گھٹ تو‏ں کم حنوک د‏‏ی تیسری کتاب دے کچھ حصےآں نو‏‏ں یہودیاں دے نال مشترکہ طور اُتے جاندے سن ۔ فرشتے جنہاں تے میٹاٹرون حکمران بنیا، حنوک دی روایات وچ خدا دے پتر، الہوم دے پتر، واچرز تے سیلاب دی وجہ دے طور تے گرے ہوئے دے طور تے جانے جاندے ہن۔ 1 حنوک تے 4 عزرا وچ، رب دے پتر دی اصطلاح مسیح تے لاگو کیتی جا سکدی اے، لیکن اکثر ایہ نیک لوکاں تے لاگو کیتی جاندی اے، جنہاں وچوں یہودی روایت اوہناں لوکاں توں زیادہ نیک نئیں سمجھدی جنہاں نوں رب نے اوہناں نوں زندہ جنت وچ لے جان لئی چُنیا سی۔ فیر ایہ تصور کرنا سوکھا اے کہ حجاز دے یہودیاں وچ جیہڑے بظاہر رتھ نال جڑے صوفیانہ قیاس آرائیاں وچ ملوث سن، عزرا، اوہدے ترجمے دیاں روایات دی وجہ توں، اوہدی تقویٰ دی وجہ توں، تے خاص طور تے ایس لئی کہ اوہنوں حنوک دے برابر قرار دتا گیا سی۔ خدا دے کاتب دے طور تے، الہوم دے پتراں چوں اک دے طور تے بیان کیتا جا سکدا اے۔ فطری طور تے، اوہ مذہبی رہنما (قرآن 9 باب 31 آیت دے ربیاں چوں اک) دے بیان نال فٹ بیٹھدا اے جہنوں یہودیاں نے اُچا کیتا سی۔

مارک لیڈزبارسکی تے مائیکل لوڈال نے وی اک یہودی عرب فرقے دے وجود دا قیاس کیتا جس دی عزرا دی پوجا کیننائزیشن دے سرحداں تے سی۔^[۳]

ربی ایلن مہلر نے ذکر کیتا اے کہ ترمذی دی کتاب وچ اک حدیث موجود اے جس وچ کہیا گیا اے کہ یہودی اپنے ربیاں د‏‏ی عبادت کردے نيں، کیونجے اوہ خدا دے کلام د‏‏ی بنیاد اُتے اپنے ربیاں د‏‏ی گل نو‏‏ں قبول کردے نيں۔^[۴]اوہ دعویٰ کردا اے کہ ایہ سچ اے کیونکہ آرتھوڈوکس یہودی زبانی توریت دی ربی دی تشریح دی بنیاد تے یہودیت تے عمل کردے ہن۔ اوہ اس گل دا وی حوالہ دیندے نيں کہ ابن عباس نے روایت کيتی اے کہ چار یہودی معتقد سن کہ عزیر خدا دا بیٹا ا‏‏ے۔^[۵]