Pero Mica

Pero Mica (Pierre Micha a l'anàgrafe) a l'era nassù a Sajan ai 6 ëd mars dël 1677 e a l'é mòrt-ie a Turin ai 30 d'agost dël 1706.

Anrolasse coma soldà-mineur ant l'armada dël Ducà Sabàud, a l'é arcordà përchè con sò eroism a l'ha përmëttù a la sità 'd Turin ëd resiste a l'assedi fransèis dël 1706.

Sota la mira stòrica a son nen tante le neuve ch'i l'oma 'd chiel prima 'd sò gest coragios.
A l'era nàit ant na famija modesta a Sajan (cit pais ant la Val Serv davzin a Andorn, al di d'ancheuj ciamà, an italian, Sagliano Micca) e a esist ancora la sempia ca andoa a l'ha vivù, butà drinta na cort tìpica dle ca piemontèise. A fasìa ël picapere e ël mineur.
A Turin ël musé ch'a porta sò nòm e a l'é dedicà a sò gest e a col assedi stòrich as treuva a doi pass d'andoa Pero Mica a l'é sacrificasse.

Ant la neuit tra ël 29 e ël 30 d'agost dël 1706, quand Turin già da vàire sman-e a l'era assedià dai Fransèis, un cit grup ëd soldà nemis a son intrà ant un-a dle galarìe sot-tèra dla Sitadela, an massand le sentinele che a l'ero 'd vardia e a l'han sërcà dë s-ciapé un-a dle pòrte ch'a mnavo andrinta la Sitadela. Pero Mica, ciamà da tuti ij sò cambrada "Passepartout", as trovava davzin a cola pòrta ansema a un cambrada e, sdass-ne dël perìcol, a l'ha decidù 'd fé s-ciopé la póer che pròpi an prevëddend na situassion parèj a l'era stàita butà davzin a cola pòrta.

Nen podenda dovré na mecia tròp longa përchè parèj a l'avrìa permëttù ai soldà fransèis d'intré ant la galarìa prima dlë s-ciòp, a l'ha pijà la decision ëd dovrene un-a pì curta an savend che parèj soe possibilità 'd salvesse a calavo. An col moment ëd tension a l'ha dit a sò cambrada cola famosa frase: "Àuss-te ch'it ses pì longh ëd na giornà sensa pan" e sensa gnun-e esitassion a l'ha anviscà la póer e, aussasse, a l'ha sërcà 'd salvesse an caland giù da la scala che a mnava a la galarìa anferior. Ël còrp ëd Pero Mica a l'han trovalo a vàire méter ëd distansa da la scala, andoa a l'é stàit anvelenà dai gas sforgà da lë s-ciòp.
Coma arcompensa për cost sacrifissi ël duca Vitòrio Medeo II a l'ha dàit a la vìdoa 'd Pero Mica, Maria Pasqual Bonino, ch'a l'avìa marià Pero ai 29 d'otóber dël 1704, un vitalissi 'd doi pan al di. La cobia a l'avìa un fieul d'11 mèis.

La posission ëd la scala andoa a-i é staje costa assion d'eroism a l'é savusse mach dël 1958 grassie a jë sfòrs e a j'arserche ëd Guido Amoretti.