Związki metaloorganiczne

Związki metaloorganiczne – organiczne związki chemiczne, zawierające przynajmniej jedno wiązanie kowalencyjne pomiędzy atomem metalu i atomem węgla grupy organicznej. Do związków metaloorganicznych nie zalicza się związków zawierających wyłącznie ligandy nieorganiczne (np. CO i CN), ani związków, w których nie występuje wyraźne wiązanie metal-węgiel^[1]. Np. tetraetyloołów Pb(C₂H₅)₄ i dimetylortęć Hg(CH₃)₂ są związkami metaloorganicznymi, natomiast nie są nimi np. etanolan sodu C₂H₅ONa (brak wiązania Na−C), hem (zawiera wiązanie Fe−N, a nie Fe−C) i pentakarbonylek żelaza Fe(CO)₅ (brak grupy organicznej). Do pierwiastków tworzących związki metaloorganiczne zalicza się oprócz typowych metali także półmetale i niemetale o niskiej elektroujemności (np. bor, krzem, arsen itp.)^[1].

Związki metaloorganiczne składają się z centrum metalicznego, którym może być jeden bądź kilka atomów metalu, oraz z otaczających to centrum ligandów, którymi mogą być pojedyncze atomy niemetalu oraz rozmaite grupy organiczne i nieorganiczne.

Związki metaloorganiczne niezwykle rzadko występują w naturze. Jedyny związek metaloorganiczny występujący w organizmie człowieka to pochodna witaminy B₁₂, metylokobalamina (MeCbl) zawierająca wiązanie Co−CH₃^[2][3].

Związki metaloorganiczne są wykorzystywane jako efektywne katalizatory wielu reakcji organicznych – ich szczególna geometria i struktura elektronowa umożliwia m.in. syntezę związków o pożądanej konfiguracji stereochemicznej i jest podstawą syntezy asymetrycznej.

Najważniejsze grupy związków metaloorganicznych

• związki pierwiastków grup głównych: silany, aluminoksany, związki cynoorganiczne, związki litoorganiczne, związki Grignarda;
• związki metali przejściowych:
  • σ-kompleksy: karbonylki, kompleksy alkilowe, karbeny;
  • π-kompleksy: kompleksy alkenowe, kompleksy acetylenowe, kompleksy arenowe, metaloceny i inne cyklopentadienylowe.