Związek chemiczny

Istnieje wiele podziałów związków chemicznych. Najbardziej podstawowy wywodzi się z faktu, czy związek chemiczny spełnia prawo stałości składu, czy też nie:

• bertolidy – to związki nie spełniające tego prawa – czyli posiadające zmienny skład pierwiastkowy, co oznacza w praktyce, że składają się nań cząsteczki o różnych proporcjach atomów różnych pierwiastków – przykłady to tlenek żelaza(II) i liczne polimery syntetyczne
• daltonidy – to związki spełniające prawo stałości składu – składają się one z jednego rodzaju cząsteczek.

Według niektórych definicji za związki chemiczne w pełnym tego słowa znaczeniu uważa się wyłącznie daltonidy, zaś bertolidy traktuje się jako mieszaniny, nie jest to jednak w wielu przypadkach zbyt praktyczne podejście^[1].

Ze względu na liczbę atomów wchodzących w skład pojedynczych cząsteczek związki chemiczne dzieli się umownie na:

• niskocząsteczkowe – liczące do ok. 100 atomów w cząsteczce,
• średniocząsteczkowe – liczące od 100 do 1000 atomów,
• wysokocząsteczkowe (makromolekuły) – liczące powyżej 1000 atomów^[2].

Ze względu na dominujący rodzaj wiązań chemicznych występujących między atomami tworzącymi cząsteczki, związki chemiczne dzieli się na:

• jonowe – w których dominują wiązania jonowe
• kowalencyjne – w których dominują wiązania kowalencyjne
• kompleksowe – w których występują wiązania koordynacyjne

Układy cząsteczek powiązane wiązaniami wodorowymi uważa się, zależnie od sytuacji i kontekstu czasami związkami chemicznymi a czasami strukturami nadcząsteczkowymi.

Jeszcze inny podział związków chemicznych wywodzi się z istnienia dwóch wielkich działów chemii: organicznej i nieorganicznej:

• Związki organiczne są to połączenia węgla, wodoru i innych pierwiastków, poza kwasem węglowym i jego pochodnymi.
• Wszystkie pozostałe związki przyjęło się nazywać związkami nieorganicznymi.
• Na styku tych dwóch wielkich grup znajdują się związki metaloorganiczne oraz związki kompleksowe, zawierające ligandy organiczne.

Wreszcie, ze względu na ich ogólną reaktywność, związki chemiczne można podzielić na:

• ze względu na kwasowość:
  • kwasy
  • zasady
  • związki amfoteryczne

• ze względu na ogólną skłonność do przyjmowania lub udostępniania elektronów:
  • elektrofile
  • nukleofile
• ze względu na zachowanie w reakcjach redoks:
  • utleniacze
  • reduktory

Nowe związki chemiczne są przez cały czas wyodrębniane z produktów naturalnych i syntezowane w laboratoriach chemicznych. Informacje o otrzymaniu lub wyodrębnieniu nowych związków są rozproszone w setkach specjalistycznych czasopism naukowych. Ze względów praktycznych istnieją bazy danych gromadzące podstawowe informacje o znanych ludzkości związkach chemicznych w jednym miejscu. Największą tego rodzaju bazą jest CAS Registry nadająca Numer CAS – liczy ona ok. 67 mln związków^[3]. Innymi tego rodzaju bazami danych jest PubChem (ok. 96 mln rekordów^[4]) czy Europejski Wykaz Notyfikowanych Substancji Chemicznych nadający numery WE.

Zobacz hasło związek chemiczny w Wikisłowniku

• związki chemiczne według pierwiastków