Wisznuizm

Wisznuizm zakłada realność istniejącego świata dzieląc go na dwie części: duchową i materialną. Dusze będąc częścią świata duchowego na skutek swoich pragnień znalazły się w świecie materialnym i zostały zmuszone do uznania panujących tu zasad (dostały się pod wpływ iluzorycznej mocy Wisznu – Maji). Konsekwencją tego jest uczestniczenie w cyklu samsary, a więc nieprzerwane doświadczanie narodzin, starości, chorób i śmierci. Sposobem na powrót do świata duchowego jest bhaktijoga.

Innym elementem wisznuizmu jest wiara w wielokrotne inkarnowanie Boga, wg Bhagawad Gity – zawsze w czasach bezbożności, zaniku praworządności i zasad religijnych. Kryszna (awatara Wisznu) mówi w Gicie: „Zawsze, kiedy tylko i gdzie tylko zamierają praktyki religijne, o potomku Bharaty, i zaczyna szerzyć się bezbożność – wtedy zstępuję osobiście.” (Bhagawad Gita, rozdział 4, werset 8).

• Bhagawatam stanowi naturalny komentarz do Wedantasutry i jest najwyższym źródłem zdobywania wiedzy
• antarangaśakti dzieli się na sandhiniśakti, samwitśakti i hladiniśakti
• bhakti nie jest tylko medytacją czy kultem świątynnym, ale miłosnym oddaniem dla Kryszny przejawionym jako bhadźana (wielbienie) lub sewa (służba) i nie kończy się po osiągnięciu wyzwolenia (moksza). Mokszy nie można osiągnąć bez bhakti.
• kulminacją bhaktijogi jest prema – najwyższy etap miłosnego uniesienia wobec Kryszny, a nie wyzwolenie (moksza)
• całkowite podporządkowanie (prapatti) jest jednym z podstawowych elementów bhakti
• status wisznuity czy bhakty jest nadrzędny wobec warny i aśramy
• istnieje dwanaście rodzajów związku z Bogiem (rasa) – 5 podstawowych i 7 drugorzędnych

W przypadku gaudija wisznuitów bardzo istotne są jeszcze następujące punkty:

• Ćajtanja Mahaprabhu jest połączoną formą Radhy i Kryszny i tym awatarą Boga pojawiającą się w kali judze. Jego misją jest upowszechnianie premy (miłości do Boga)
• najwyższymi obiektami kultu są formy Radhy i Kryszny

Wisznuizm ma cztery gałęzie (sampradaje):

• Rudra sampradaja (znana także jako: Śiwa sampradaja, Wisznuswami sampradaja, Wallabha sampradaja) głosząca filozofię śuddhadwajta-wada (oczyszczony monizm) (Wallabha).
• Brahma sampradaja (znana także jako: Madhwa sampradaja) głosząca filozofię śuddha-dwajta-wada (oczyszczony dualizm) (Madhwa). Sampradaja ta ma odgałęzienie:
  • aćintja-bhedabheda-tattwa (niepojęta jedność i rozdzielność) (Ćajtanja)
• Śri sampradaja (znana także jako: Ramanudźa sampradaja, Lakszmi sampradaja) głosząca filozofię wiśisztadwajta-wada (szczególny monizm) (Ramanudźa)
• Kumara sampradaja (znana także jako: Nimbarka sampradaja, Nimbaditja sampradaja, Sanakadi sampradaja) głosząca filozofię dwajtadwajta-wada (monizm i dualizm) (Nimbarka).

Na Zachodzie najbardziej znanymi przedstawicielami wisznuizmu są członkowie Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny i Gaudija Math należący do gaudija wisznuizmu – nurtu Brahma sampradaji.

• Vrindavan (Uttar Pradeś, Indie) – miejscowość nad rzeką Jamuną – miejsce dziecięcych przygód Kryszny

• Mathura (Uttar Pradeś, Indie) – miasto narodzin Kryszny

• Dwaraka (Gudżarat, Indie) – miasto, w którym Kryszna spędził dorosłe życie

• Wzgórze Gowardana (Uttar Pradeś, Indie) – góra, którą Kryszna podniósł i użył niby parasola, by uchronić pasterzy i bydło przed ulewnym deszczem

• Kurukszetra – miejsce wielkiej bitwy (Wojna Kurukszetra) między Pandawami a Kaurawami, przed którą Kryszna wygłosił Bhagawad Gitę

• Dźagannatha Puri (Orisa, Indie) – świątynia w mieście Puri poświęcona Dźagannathowi (Panu Świata), jednej z form Kryszny. Corocznie odbywa się tam wielki Festiwal Wozów (Ratha Jatra)

• Ajodhja (Uttar Pradeś, Indie) – miasto narodzin Ramy, w którym corocznie odbywa wielodniowy festiwal ku jego czci

• Gaja (Bihar, Indie) – miejscowość ze świątynią z relikwią w postaci odcisku stóp Wisznu.

• Kryszna Dźanmasztami – święto obchodzone w sierpniu lub we wrześniu upamiętniające narodziny Kryszny
• Gowardhanapudźa – obchodzone na początku listopada na pamiątkę podniesienia przez Krysznę wzgórza Gowardana i uchronienia w ten sposób pasterzy przed gniewem Indry i zesłanym przez niego ulewnym deszczem^[2]
• Rama Nawami – święto obchodzone w marcu, w dniu narodzin Ramaczandry (Ramy), wzoru władcy i rycerza, a także inkarnacji Kryszny
• Ratha Jatra (Festiwal Wozów) – najstarszy festiwal i święto religijne na świecie obchodzone w lecie
• Radhasztami – święto obchodzone we wrześniu na cześć Radhy – wiecznej towarzyszki Kryszny
• Gaura Purnima – marcowe święto obchodzone przez zwolenników Ćajtanji na pamiątkę jego urodzin

• Strona Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny
• Portal polskiej społeczności waisznawa
• działalność i nauki Swamiego B.A. Paramadvaiti
• International Pure Bhakti Yoga Society
• Portal uczniów Śrila BV Narayana Maharadża
• Polska strona Światowego Towarzystwa Wisznuitów. wisznuizm.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
• Duchowe Nauki Tradycji Gaudiya