Winniki (miasto)

Winniki
Винники
	; Kościół katolicki
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Burmistrz	Wołodymyr Kwurt
Powierzchnia	6,6 km²
Populacja (2020); • liczba ludności; • gęstość	; 18 099; 2382 os./km²
Nr kierunkowy	+380-322
Kod pocztowy	79496
	Położenie na mapie Ukrainy Winniki
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Winniki
	49°48′56″N 24°07′47″E/49,815556 24,129722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Winniki (ukr. Винники) – miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim. Winniki są oddalone ok. 10 km od ścisłego centrum Lwowa (ok. 5 km od jego granicy). Miastem partnerskim jest Trzebnica. 18 099 mieszkańców (2020)^[1], dla porównania w 2001 było ich 12 917^[2].

Historia

Prawo magdeburskie miasto otrzymało w 1603. W XVIII wieku w opisie do mapy Miega wspomniano o istnieniu w Winnikach murowanego zamku.

W II Rzeczypospolitej miasto w powiecie lwowskim województwa lwowskiego. W 1925 r. populacja miasta liczyła ok. 5 tys. mieszkańców. Wśród obywateli było 3300 Polaków, 2150 Ukraińców, 350 Żydów oraz 200 Niemców.

Winniki funkcjonowały jako gmina miejska od 1 stycznia 1924^[3], lecz status miasta otrzymały dopiero 20 października 1933^[4], po powiększeniu ich o Weinbergen 1 kwietnia 1933^[5].

Podczas obrony Lwowa podczas Wojny obronnej 1939 roku w Winnikach 22 września przyjęto protokół o przekazaniu miasta Lwowa Armii Czerwonej podpisany przez kombryga Kuroczkina, kombryga Jakowlewa, płk Diedowa, płk Fotczenkowa i komisarza pułkowego Makarowa, a ze strony Wojska Polskiego gen. Władysława Langnera i płk dypl. Bronisława Rakowskiego.

Po ataku Niemiec na ZSRR i zajęciu Winników przez Wehrmacht, doszło tu do pogromu Żydów, podczas którego Ukraińcy rabowali mienie i zabili kilka osób; w pogromie brali też udział niemieccy żołnierze. Kilka tygodni później żydowskich mężczyzn z Winnik zabrano do Piasków i tam rozstrzelano. Żydowskie kobiety z dziećmi zabito w 1942 roku, prawdopodobnie także w Piaskach. W latach 1941–1943 istniał w Winnikach obóz pracy, którego żydowscy więźniowie pracowali m.in. przy robotach drogowych. W lipcu 1943 Niemcy obóz zlikwidowali mordując więźniów^[6]. W 2020 roku Instytut Jad Waszem uhonorował Polaka Romana Wałęgę tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata za uratowanie z obozu Sigmunda Halperna^[7]. Niemieckie małżeństwo Vinzenz i Olga Paulowie (mieszkańcy Winników od okresu przedwojennego) ukrywali cztery Żydówki (w 1994 roku uznani za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata)^[8].

W latach 1941–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali w Winnikach 29 Polaków^[9].

W latach 1940–1941 i 1944–1959 siedziba rejonu winnikowskiego.

Zabytki

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z XVIII wieku
Cmentarz Winnikowski
Cerkiew klasycystyczna z 1842 roku
Cerkiew greckokatolicka pw. św. Jana Baptysty z 1936 r. – dawna kircha ewangelicka społeczności niemieckiej
Willa przy ul. Halickiej 11
Synagoga
Cmentarz niemiecki

Sport

W czasach II RP w mieście istniał klub piłkarski Zorza Winniki.

Ludzie związani z Winnikami

Ireneusz Branowski (1892–1936) – major piechoty Wojska Polskiego,
Józef Florko (1915–1945) – polski duchowny katolicki, Sługa Boży Kościoła katolickiego,
Antoni Laub (1792–1843) – polski malarz miniaturzysta, litograf,
Robert Reyman (1875–1944) – generał brygady Wojska Polskiego,
Jerzy Rosołowicz (1928–1982) – polski malarz i teoretyk,
Franciszka Wierzbicka (1897-1970) - polska malarka, siostra zakonna

Zobacz też

gmina Winniki (dystrykt Galicja)

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
↑ Liczby ludności miejscowości obwodu lwowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
↑ Dz.U. z 1924 r. nr 26, poz. 259.
↑ Dz.U. z 1933 r. nr 81, poz. 595.
↑ Dz.U. z 1933 r. nr 22, poz. 183
↑ Historia. Społeczność żydowska przed 1989. Wirtualny sztetl. [dostęp 2016-02-23]. (pol.).
↑ Wałęga Roman. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-01]. (ang.).
↑ Paulo Vinzenz & Olga. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-07]. (ang.).
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 612, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

Bibliografia

Walka o rządy w Winnikach. „Nowości Illustrowane”. 13, s. 13, 28 marca 1914.

Linki zewnętrzne

Winniki, 2, wś, pow. lwowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 561 ., s. 561.
Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona

[dwatysiacedwadziescia-1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).

[spis-2] Liczby ludności miejscowości obwodu lwowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).

[autonazwa4-3] Dz.U. z 1924 r. nr 26, poz. 259.

[4] Dz.U. z 1933 r. nr 81, poz. 595.

[znies-5] Dz.U. z 1933 r. nr 22, poz. 183

[6] Historia. Społeczność żydowska przed 1989. Wirtualny sztetl. [dostęp 2016-02-23]. (pol.).

[7] Wałęga Roman. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-01]. (ang.).

[8] Paulo Vinzenz & Olga. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-07]. (ang.).

[siekierka-9] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 612, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]