Ulica Staromłyńska we Wrocławiu
Ulica Staromłyńska – ulica położona we Wrocławiu na wyspie Piasek w ramach osiedla Stare Miasto i dawnej dzielnicy Śródmieście[1][2][3][4]. Obejmuje drogę gminną o długości 101 m[1]. Po północnej stronie ulicy znajduje się zabytkowy zespół młynów zbożowych "Maria" i "Feniks"[4][5][6][7].
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
101 m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Mühlgasse | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 51°06′54,973″N 17°02′25,168″E/51,115270 17,040324 | |||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
edytujUlica powstała w XIII wieku i biegła pierwotnie od obecnej ulicy św. Jadwigi do ulicy Wodnej[4]. Jej historia związana jest między innymi z położonymi tu młynami. Powstały one już w XIII-XIV wieku. Ich przebudowa do formy współczesnej nastąpiła w latach 1844-1846. Później w kolejnych latach następowały kolejne przebudowy[5][7]. Oprócz młynów przy ulicy znajdowały się między innymi nadrzeczne słodownie, łaźnia opacka, o której pierwsze wzmianki pochodzą już z 1326 r., oraz tzw. plac sądowy, będący w rzeczywistości miejscem kaźni. Ulica została całkowicie zbudowana do końca pierwszej połowy XVIII wieku. Zabudowę tę stawił pożar, a odbudowa miała miejsce w 1791 r. Kolejny obiekt zbudowano tu w latach 1909-1910 i była to miejska jadłodajnia (pod numerem 4/5)[4].
Zabudowa przedwojenna ulicy została zniszczona w wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. Zachował się jedynie wschodni odcinek ulicy z zespołem młynów i kamienicą przy skrzyżowaniu z ulicą św. Jadwigi[4][6].
W 2020 r. zbudowano Kładkę Piaskową, która połączyła Wyspę Piasek z Wyspą Słodową[8]. W latach 2010–2013 trwała budowa współczesnego budynku mieszkalno-usługowego Rezydencja Piasek przy ulicy Staromłyńskiej 4[9][10].
Nazwy
edytujW swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.[1].
Układ drogowy
edytujDo ulicy przypisana jest droga gminna nr 105273D (numer ewidencyjny drogi G1052730264011) o długości 101 m[1]. Ulica położona jest na działkach ewidencyjnych o łącznej powierzchni 1.200 m2[1][12].
Ulice i inne drogi powiązane z ulicą Staromłyńską:
- skrzyżowanie: ulica św. Jadwigi[1][13], Bulwar Wyszyńskiego
- skrzyżowanie z deptakiem: wyspa Piasek[2]
- skrzyżowanie z deptakiem:
Wzdłuż ulicy św. Jadwigi przebiega torowisko tramwajowe dla obsługi przebiegających tu linii tramwajowych w ramach komunikacji miejskiej[16][17].
Drogi w tym rejonie położone są w strefie zamieszkania i ograniczonej prędkości z ograniczeniem prędkości jazdy do 20 km/h[18]. Ulica, podobnie jak wszystkie łączące się z nią wyżej wymienione drogi, przeznaczona jest także dla ruchu rowerowego[19][20].
Zabudowa i zagospodarowanie
edytujPo stronie północnej ulicy znajduje się zabytkowy zespół młynów zbożowych "Maria" i Feniks", położony nad kanałem Młyna Maria rozdzielającym wyspę Piasek od wyspy Młyńskiej i Wyspy Słodowej. Przy ulicy Staromłyńskiej 2a w ramach tego zespołu położony jest młyn "Maria"[2][4][5][6][7][21]. Dalej znajduje się współczesny budynek przy ulicy Staromłyńskiej 4[2][9][10]. Wolny teren między młynem a nowym budynkiem może być zabudowany, przy czym wysokość tej zabudowy nie może przekraczać 14 m[22]. Wskazuje się na możliwość budowy nad kanałem pomostu wzdłuż brzegu i kładki do wyspy Młyńskiej[21][22].
Po stronie południowej w początkowym biegu znajduje się zabytkowa kamienica przy ulicy św. Jadwigi 9. Dalsze posesje numer 1-5 pozostają niezabudowane i częściowo wykorzystywane są na parking, za którym położony jest zespół zabudowy klasztoru Sióstr Salezjanek przy ulicy św. Jadwigi 11[2][6]. Końcowy odcinek ulicy łączy się z drogami pieszo-rowerowymi przebiegających przez tereny zieleni urządzone w ramach bulwaru Stanisława Kulczyńskiego[2][20][23][24]. Wolne od zabudowy tereny przy ulicy przeznaczone są pod zabudowę usługową i w niewielkim stopniu mieszkalną. Dopuszcza się budowę budynków do 18 m wysokości od strony ulicy i do 9 m wysokości bliżej bulwaru[25].
Ulica zlokalizowana jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117,9 a 120,1 m n.p.m.[26]. Objęta jest rejonem statystycznym nr 934020, na którym występuje gęstość zaludnienia 3529 osób/km², przy 1.044 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2019 r.)[27].
Ochrona i zabytki
edytujObszar, na którym położony jest ulica Staromłyńska, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967 r.[28][29][30], jak również ochronie podlega obszar samej wyspy Piasek[31]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[32][33]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[34]. Ochronę tego obszaru uzupełniają ustalenia zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Teren ten leży w strefie ochrony konserwatorskiej[35]. Wymaga się tu między innymi zachowania historycznego układu ulicy, stosowania kamiennych nawierzchni dla chodników, ulic i wnętrz urbanistycznych oraz kreowania kamienicowego charakteru zabudowy z odtwarzaniem jej historycznego podziału[20][36].
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[a] | fotografia |
|---|---|---|
| strona północna | ||
| Zespół młynów zbożowych "Maria" i Feniks", założenia przestrzenne ulica Staromłyńska, wyspa Słodowa[6][37] |
1267 r. (zniszczone), 1793 r., lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 r. gez, mpzp[6][37] |
|
| Młyn "Maria" w zespole młynów zbożowych "Maria" i "Feniks", obecnie nieużytkowany ulica Staromłyńska 2a[6][38][39] |
1793 r., lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 r. rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015 r.[6][38][39] |
|
| Rynny młyńskie młyna "Maria" w zespole młynów zbożowych "Maria" i "Feniks" w ramach kanału Młyna Maria ulica Staromłyńska 2a[6][40] |
1793 r., lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 r. gez, mpzp[6][40] |
|
| strona południowa | ||
| Kamienica z Apteką "Pod Królem Salomonem", obecnie budynek mieszkalno-usługowy ulica św. Jadwigi 9[6][41][42] |
1795 r., remont 2009 r. rejestr zabytków: nr A/4038/41 z dnia 29.03.1949 r. oraz A/1593/36 z dnia 26.10.1961 r.[6][41][42] |
|
| Kostnica p/kaplicy cmentarnej św. Anny klasztoru Kanoników Regularnych, obecnie budynek nieużytkowany (gospodarczy) klasztoru Sióstr Salezjanek ulica św. Jadwigi 11[6][43] |
1837 r., 1976 r. gez, mpzp[6][43] |
|
Baza TERYT
edytujDane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)[44]:
- województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
- powiat: Wrocław (0264)
- gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska
- Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto
- Nazwa ulicy: ul. Staromłyńska (20958).
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 5251-5252 (Staromłyńska).
- ↑ a b c d e f g h SIP 2020 ↓, Mapa podstawowa.
- ↑ SIP 2020 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ↑ a b c d e f g h Harasimowicz 2006 ↓, s. 832 (Staromłyńska).
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 544 (Młyny Maria i Feniks).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n SIP 2020 ↓, GEZ.
- ↑ a b c Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 43-45.
- ↑ a b ZDiUM kładki 2020 ↓, s. 2, poz. 22.
- ↑ a b bryla.pl 2015 ↓.
- ↑ a b urbanity.pl 2020 ↓, Rezydencja Piasek.
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 104 (Mühlgasse).
- ↑ SIP 2020 ↓, Mapa własności, dz. Plac Grunwaldzki AM 26 dz. 22; 30/14.
- ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 5689-5691 (św. Jadwigi).
- ↑ a b Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 43.
- ↑ Bakuliński i in., Mosty i przeprawy 2007 ↓, s. 16.
- ↑ wroclaw.pl 2020 ↓.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, § 14 ust. 9, 10, 11.
- ↑ SIP 2020 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
- ↑ SIP 2020 ↓, Mapa rowerowa.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2013 ↓, § 42.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2013 ↓, § 35.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2013 ↓, § 26.
- ↑ SIP 2020 ↓, Mapa przyrodnicza.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, § 34.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, § 27.
- ↑ SIP 2020 ↓, Mapa wysokościowa.
- ↑ SIP 2020 ↓, Demografia.
- ↑ NID 2020 ↓, s. 209.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 5.
- ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10207.
- ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 10209.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, § 8 ust. 3.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, § 8 ust. 4.
- ↑ a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8440.
- ↑ a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8442.
- ↑ a b NID 2020 ↓, s. 219.
- ↑ a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8443.
- ↑ a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2283.
- ↑ a b NID 2020 ↓, s. 222.
- ↑ a b ZW 2020 ↓, GEZ poz. 2286.
- ↑ GUS 2020 ↓, ULIC.
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Bakuliński i inni, Część 1. Zabytki techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego, [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia [online], wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007 [dostęp 2015-01-07] (pol.).
- Grzegorz Bakuliński i inni, Część 3. Mosty i przeprawy, [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia [online], wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007 [dostęp 2015-01-07] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Kładki, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław [dostęp 2020-09-04] (pol.).
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- red, Rezydencja Piasek we Wrocławiu, bryla.pl, 9 lipca 2015 [dostęp 2020-09-04] (pol.).
- Rejestr TERYT, Główny Urząd Statystyczny, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2020-09-03] (pol.).
- Schematy komunikacji zbiorowej, Wrocław: Urząd Miejski Wrocławia, 3 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-13] (pol.).
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2020 [dostęp 2020-08-13] (pol.).
- Uchwała XIII/442/99 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 października 1999 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru – OSTRÓW TUMSKI – WYSPY – OGRÓD BOTANICZNY we Wrocławiu., „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 26 stycznia 2000 r. Nr 3, poz.24.; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 października 1999 r. Nr 9, poz.401., Wrocław, 21 października 1999 [dostęp 2020-09-04] (pol.).
- Uchwała XXXVII/855/13 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 17 stycznia 2013 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Bolesława Drobnera i Henryka Sienkiewicza we Wrocławiu., „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2013 r. poz.3042. [Data ogłoszenia: 9 maja 2013 r.], TEKST JEDNOLITY z 2014 r. ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 20 marca 2014 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2014 r. poz.2105); Biuletyn Urzędowy RMW z 2013 r. poz.10; Tekst jednolity z 2014 r. opublikowany w Biuletynie Urzędowym Rady Miejskiej Wrocławia – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 20 marca 2014 r. (Biuletyn Urzędowy RMW z 2014 r. poz. 141);, Wrocław, 17 stycznia 2013 [dostęp 2020-09-04] (pol.).
- Urbanity.pl [online] [dostęp 2020-08-11].
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 10 lipca 2020 [dostęp 2020-08-05] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 czerwca 2020 [dostęp 2020-08-06] (pol.).
- Zabytki Wrocławia, Urząd Miejski Wrocławia, 3 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-06] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Ulica Staromłyńska, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-10-02] (pol.).
- ul. Staromłyńska, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587291 [dostęp 2020-10-02] (pol.).
- ul. Staromłyńska, wikimapia.org [dostęp 2020-10-02] (pol.).