Romuald Chojnacki

 

Jego rodzicami byli Józef Chojnacki, kapitan artylerii Wojska Polskiego Garnizonu twierdzy Modlin i Gabriela z Makowieckich. Pochodził z Warszawy, gdzie kształcił się jako malarz u Aleksandra Kokulara. Wykształcenie artystyczne uzupełniał w Rzymie, który odwiedzał w latach 40. XIX wieku, utrzymując kontakty z Polonią, między innymi z Cyprianem Kamilem Norwidem, jedną z najważniejszych postaci polskiego romantyzmu. Pracownia Norwida przy via Sistina była ośrodkiem spotkań artystów z Polski^[3].

W 1844 roku stworzył zbiorowy Portret kolonii polskiej w Rzymie, olejny szkic na tekturze, na którym widoczne są ujęte z profilu głowy dziewięciu mężczyzn. Na licu obrazu, wzdłuż krawędzi, znajduje się wydrapany w warstwie malarskiej podpis, wymieniający nazwiska: R. Markowski, "Malarz Mikulski", Ksawery Skarżyński - architekt, malarze: Lucjan Weyssenhoff, Jan Józef Dutkiewicz, Cyprian Norwid, Chojnacki (autoportret) oraz Antoni Kolberg^[3]. Obraz Portret kolonii polskiej w Rzymie znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. W 2023 roku jego reprodukcja została wybrana i włączona w zestaw kart Dixit MNK - dodatek do gry Dixit^[4].

Pod koniec lat 40. zapadł na nieuleczalną chorobę, wiążącą się z postępującą niesprawnością nóg^[1]. Między innymi z tego powodu przeniósł się do Odessy, gdzie czynnie uczestniczył w życiu artystycznym, współtworząc odeską szkołę malarską i tamtejsze Towarzystwo Sztuk Pięknych. Pod jego kierunkiem warsztat artystyczny doskonalił Stanisław Chlebowski^[1].

Podczas pobytu na Krymie zaprzyjaźnił się z Józefem Ignacym Kraszewskim, który był autorem wspomnienia o malarzu, opublikowanym pośmiertnie w „Tygodniku Ilustrowanym” w 1885 roku^[5].

Był cenionym autorem obrazów religijnych, historycznych i portretów. Wiele jego prac znajdowało się w kolekcjach prywatnych na Wołyniu i Podolu, a część jego twórczości znana jest wyłącznie ze wzmianek. W 1845 roku w Warszawie wystawił obraz Matka Boska klęcząca. Anna Lebet-Miniakowska w szkicu poświęconym Chojnackiemu wymienia: Portret dwóch dziewcząt (w przededniu II wojny światowej w zbiorach Ordynacji Krasińskich w Warszawie), Czumaki, Ukrainę, Św. Jerzego, Chrystusa na krzyżu^[1]. Ostatnia znana praca Chojnackiego, Młoda kobieta w całej postaci, wystawiana była w 1883 w Warszawie; artysta przeznaczył dochód ze sprzedaży dzieła na dom Towarzystwa Sztuk Pięknych^[1].

 

Historyczka sztuki Helena d’Abancourt de Franqueville, wskazując na charakterystyczne cechy stylu malarskiego Chojnackiego, wymieniła różowość świateł i ciemną szarość cieni w kolorycie przezeń stosowanym^[6]. W opracowaniu Marii Nitki, poświęconym twórczości polskich twórców w Rzymie XIX wieku, prezentowany jest męski malarski akt autorstwa artysty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Jak wskazuje badaczka, szkic Chojnackiego zrywa z obowiązującą wówczas konwencją szkicowania aktów monochromatycznie, z naciskiem na rysunek^[3].

Prace artysty przechowywane są w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Państwowym Muzeum Sztuki w Saratowie, Państwowym Muzeum Sztuk Pięknych im. A. Puszkina, Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. B. Woźnickiego, Muzeum Historii Lokalnej w Winnicy i Muzeum Sztuki w Odessie.

• Helena d’Abancourt, Romuald Chojnacki, w: Polski Słownik Biograficzny, tom III, 1937
• J. I. Kraszewski, O Romualdzie (Romanie) Chojnackim, „Tygodnik Ilustrowany” 1885, nr 105–130, tom V-½, s. 363 (354).
• Anna Lebet-Miniakowska, Z Polski do Odessy – z Odessy do Polski. Roman Chojnacki i Stanisław Chlebowski - Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku.
• Maria Nitka, Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w XIX wieku =: Polish painters in papal Rome of the 19th century, Studia i Monografie / Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata = Studies and Monographs / Polish Institute of World Art Studies, Warszawa : Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata ; Wydawnictwo Tako, 2014, ISBN 978-83-62737-40-6