Ptolemeusz XIII
Ptolemeusz XIII Filopator Filometor (gr. basileus Ptolemaios XIII Theos Philopator III Theos Philometor IV - król Ptolemeusz Bóg Miłujący Ojca Bóg Miłujący Matkę[1]) (ur. 61 p.n.e., zm. 47 p.n.e.) – władca Egiptu z dynastii Ptolemeuszów. Panował w latach 51-47 p.n.e. Jego ojcem był Ptolemeusz XII[2]. Matka nie jest znana.
| |
| władca starożytnego Egiptu | |
| Okres | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Żona | |
Życiorys
edytujPod koniec życia Ptolemeusza XII (od 52 p.n.e.) występował oficjalnie jako współwładca Egiptu[1]. Był młodszym bratem Kleopatry VII[2], z którą po śmierci ojca w 51 p.n.e. ożenił się i dzielił władzę. Pod wpływem regentów: swojego piastuna, eunucha Pothejnosa, nauczyciela, retora Theodetesa z Chios i naczelnego wodza armii królewskiej Achillasa odsunął siostrę od władzy i w 48 p.n.e. zmusił ją do ucieczki do Syrii[2][3].
Wygnana Kleopatra, zebrawszy armię, obległa Peluzjum, na wieść o czym Ptolemeusz wyruszył z armią w kierunku tejże twierdzy[2]. W tym samym czasie do Egiptu przybył uciekający po swojej klęsce pod Farsalos przyjaciel i sojusznik Ptolemeusza – Pompejusz[2]. Pod wpływem regentów Ptolemeusz zlecił zamordowanie go, ażeby przypodobać się Cezarowi[2][3]. Ten ostatni jesienią 48 p.n.e.[1] przybył do Aleksandrii i zmusił Lagidów do podjęcia rokowań; za jego sprawą doszło do porozumienia między rodzeństwem[3][2]. Kleopatra, która wcześniej potajemnie przedostała się do Cezara, przekonała go do swoich praw do tronu; Ptolemeusz musiał formalnie zgodzić się na współrządy z siostrą[2].
Regenci jednak nie przyjęli werdyktu Cezara[1]. Pothejnos podburzył lud Aleksandrii przeciwko Rzymianom, a pozostająca pod Peluzjum armia egipska ruszyła pod wodzą Achillasa na stolicę[2]. Wojska te ogłosiły Arsinoe IV, siostrę Ptolemeusza, królową Egiptu[1]. Faktycznie jednak kontrolę nad armią sprawował jej opiekun Ganimedes[potrzebny przypis]. W międzyczasie na rozkaz Cezara skrytobójczo zamordowany został Achillas[1]. Doszło do zawieszenia broni między przeciwnikami, podczas którego Ptolemeusz został wypuszczony z Aleksandrii i przedostał się do egipskiego wojska[1]. Stanął na czele armii, wszczął na nowo wojnę i ruszył przeciwko rzymskim posiłkom, idącym z Syrii i Cylicji, z którymi Cezar zdążył się jednak połączyć[1]. W marcu 47 p.n.e. rozegrała się bitwa, w której armia egipska została rozbita przez siły Cezara[1]. Uciekający Ptolemeusz zginął, prawdopodobnie gdy przewożący go statek zatonął w nurtach Nilu[2][1].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, s. 1097-1105, ISBN 978-83-244-1042-2.
- ↑ a b c d e f g h i j Ptolemy XIII Theos Philopator, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b c Monica Omoye Aneni, Politics of the Ptolemaic dynasty, „OGIRISI: a New Journal of African Studies”, 12 (1), 2016, s. 165-166, DOI: 10.4314/og.v12i1.7, ISSN 1597-474X [dostęp 2023-06-03].