Porfiryny

Płaski pierścień porfirynowy i spełnienie reguły Hückla nadają porfirynom charakter aromatyczny, zawierają 18 zdelokalizowanych elektronów typu ${\displaystyle \pi .}$  Intensywnie absorbują promieniowanie elektromagnetyczne – pasmo absorpcyjne porfiryn dzieli się na bardzo intensywne tzw. pasmo Soreta w bliskim ultrafiolecie i mniej intensywne cztery tzw. pasma Q w zakresie widzialnym^[2]. Są rozpuszczalne w wodzie^[3]. Mają intensywną fioletową barwę, zarówno jako ciała stałe, jak i w roztworach. W środowisku kwasowym przyjmują barwę zieloną, co jest wynikiem protonowania atomów azotu pierścieni pirolowych. Roztwór protoporfiryny IX (ooporfiryny), którą można wyizolować ze skorupki jaja kurzego, intensywnie fluoryzuje w świetle UV^[4].

Produktami degradacji, która prowadzi do rozerwania pierścienia makrocyklicznego, są np. biliwerdyna i bilirubina. Częściowe uwodornienie prowadzi do powstania chloryn (chlorofil).

Związki te występują głównie w hemoproteinach (np. hemoglobina, chlorofile, cytochromy, katalaza)^[3][5], a także w ludzkich odchodach (koproporfiryna) i moczu chorych na porfirię (uroporfiryna). W piórach ptaków z rodziny turakowatych występuje, niespotykany nigdzie indziej w świecie zwierząt, czerwonofioletowy barwnik zaliczany do tej grupy – turacyna^[5]. U niektórych zwierząt porfiryny są biorą udział w aktywacji hormonów przysadki (np. odpowiedzialnych za ruję). Związki te, występując na powierzchni ciała niektórych ślimaków oraz parzydełkowców, pełnią także funkcję fotoreceptorów^[3].

Syntetyczne porfiryny są szeroko stosowane jako ligandy w związkach kompleksowych wykorzystywanych do katalizy i badań modelowych. Są też stosowane jako czynniki uczulające przy fotodynamicznej terapii przeciwnowotworowej (Photodynamic Teraphy – PDT).