Königsberg (1929)

Okręt był budowany jako krążownik „B” lub Ersatz Thetis (w celu zastąpienia krążownika „Thetis”(inne języki)). Położenie stępki 12 kwietnia 1926 w stoczni w Wilhelmshaven, wodowanie 27 marca 1927. Okręt wszedł do służby 17 kwietnia 1929, zastępując wycofany równocześnie krążownik „Nymphe”. Dopiero jednak w październiku 1929 ostatecznie zakończył wszystkie próby i poprawki i opuścił stocznię, udając się w rejs do Hiszpanii. Po wejściu do służby, do lutego 1936 był okrętem flagowym Sił Rozpoznawczych i służył intensywnie do szkolenia, odbywając także rejsy na wodach europejskich. W lipcu 1934 razem z krążownikiem „Leipzig” wziął udział w pierwszej wizycie okrętów niemieckich w Wielkiej Brytanii po I wojnie światowej. W sierpniu 1935 złożył wizytę w Gdyni. Od 1936 przestał być okrętem flagowym Sił Rozpoznawczych i był wykorzystywany jako szkolny okręt artyleryjski. Na przełomie 1936 i 1937 pełnił na krótko służbę patrolową na wodach ogarniętej wojną domową Hiszpanii w ramach Komitetu Nieinterwencji (w rzeczywistości wspomagając blokadę Republiki). Podczas działania w sztormowych warunkach w rejonie Zatoki Biskajskiej kadłub okrętu został poważnie uszkodzony.

Z powodu wad połączeń spawanych na pokładzie w dziobowej części kadłuba, wokół przewodów kominowych i nadbudówek pojawiły się pęknięcia. W związku z uszkodzeniami dowództwo wydało zalecenie aby ograniczać prędkość jednostek tego typu w warunkach sztormowych i niezwłocznie zawijać do najbliższego portu. W związku z wadami wszystkie okręty typu miały przejść program modernizacji polegający na wzmocnieniu konstrukcji kadłuba i wymianie części wyposażenia. „Königsberg” miał zostać zmodernizowany w stoczni Howaldswerke w Kilonii w styczniu 1941.

Po wybuchu II wojny światowej, pierwszą operacją bojową „Königsberga” był udział w stawianiu min na Morzu Północnym od 3 września 1939 (operacja Westwall). Pierwszą poważniejszą operacją stał się atak na Norwegię w 1940 (operacja Weserübung). Miał on zająć Bergen, transportując 750 żołnierzy, w składzie 3. grupy, m.in. z krążownikiem „Köln”. Częściowo dzięki podstępowi Niemców, podających się za okręty brytyjskie, udało się im rankiem 9 kwietnia 1940 wysadzić żołnierzy. Jednakże „Königsberg” został następnie ostrzelany przez norweską baterię nadbrzeżną i trafiony trzema pociskami.

Gdy pozostałe okręty grupy powróciły do Niemiec, uszkodzony „Königsberg” tymczasowo pozostał w porcie w Bergen. Został tam następnie rano 10 kwietnia 1940 zatopiony przez brytyjskie bombowce nurkujące Blackburn Skua z 803. i 800. Dywizjonów FAA, startujące z bazy na Orkadach, otrzymując trzy bezpośrednie i trzy bliskie trafienia bombami 227 kg. Na pokładzie okrętu zginęło 18 marynarzy a 24 zostało rannych. Był to pierwszy krążownik, który został zatopiony przez lotnictwo podczas II wojny światowej^[1]. W 1942 wrak został podniesiony i w 1943 wykorzystywany jako punkt cumowania U-Bootów. We wrześniu 1944 okręt ponownie przewrócił się do góry dnem. Złomowany po wojnie.

Pierwotnie to właśnie „Königsberg” miał rozpocząć ostrzał Westerplatte, lecz w ostatniej chwili zamieniono go na pancernik Schleswig-Holstein (1906)^[2].

• Sławomir Brzeziński, Przegląd konstrukcji niemieckich krążowników lekkich w latach 1921-1945, MSiO nr 2/1998, ISSN 0033491X

• Niemiecki krążownik wpłynął do międzywojennej Gdyni
• Kriegsmarine | Königsberg (ang.)