Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki

Wychowywał się w podupadłej rodzinie magnackiej. Syn kasztelana pińskiego księcia Franciszka Druckiego Lubeckiego i Genowefy z Olizarów-Wołczkiewiczów (siostry Filipa Nereusza Olizara). Miał siedmioro rodzeństwa:

• Onufrego, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Apolinarią Żabą h. Kościesza
• Teresę zamężną za Józefem Scipio del Campo h. wł.
• Karola Józefa Idziego, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Nimfą Ślizień h. Świat
• Hieronima, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Krystyną Niemirowicz-Szczytt h. Jastrzębiec
• Annę za Józefem Strutyńskim
• Józefę za Wojciechem Pusłowskim h. Szeliga
• Teklę za Józefem Niemirowiczem-Szczyttem h. Jastrzębiec^[5]

W wieku siedmiu lat, razem z młodszym o rok bratem Hieronimem, został oddany przez ojca do Korpusu Kadetów w Petersburgu. Według przekazu rodzinnego stało się tak z powodu rozkazu lub na życzenie potężnego rosyjskiego feldmarszałka Potiomkina^[6]. W 1797 r. ukończył naukę w kuźni kadr rosyjskiego imperium ze stopniem podchorążego i przeszedł do nizowskiego pułku muszkieterów. Nauka i brutalna tresura w petersburskim korpusie zaważyła na poglądach o Rosji i dalszym życiu księcia. Poza perfekcyjną znajomością języka rosyjskiego z akcentem petersburskim zaowocowała osobistymi znajomościami z Rosjanami, którzy w późniejszych latach objęli wiele istotnych stanowisk w instytucjach Petersburga. Będąc oficerem w armii rosyjskiej w latach 1798–1799 służył pod komendą feldmarszałka Suworowa, brał udział w czteromiesięcznej kampanii włoskiej przeciw Francji, nie walczył jednak bezpośrednio przeciw legionom Dąbrowskiego. Według opinii na temat służby siedmiokrotnie brał udział w walce, a za męstwo wykazane w starciu z wojskami francuskimi w okolicach Alessandrii w czerwcu 1799 roku został mianowany kawalerem Orderu św. Anny 3 klasy. Z powodu kontuzji żebra w grudniu 1800 zwolnił się z wojska i po kilkunastu latach powrócił na Litwę. Osiadł w Czerlonie na Grodzieńszczyźnie, po ślubie ze swoją czternastoletnią siostrzenicą Marią 20 czerwca 1814 r. przeniósł się do Szczuczyna.

W 1806 roku został wybrany członkiem komitetu gubernialnego do spraw żydowskich. W styczniu 1809 roku, w wieku 30 lat, został wybrany przez szlachtę na marszałka powiatu grodzieńskiego. W latach 1813–1815 był członkiem Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego. Zwolennik polityki prorosyjskiej na Litwie. Wiązał nadzieje na odbudowę Polski z Aleksandrem I.

Będąc w latach 1821–1830 ministrem skarbu Królestwa Polskiego, wprowadził politykę oszczędnościową, egzekwował bezwzględnie zaległości podatkowe, nałożył podatek pośredni na niektóre artykuły pierwszej potrzeby, rozbudował monopol państwowy na sól i wyroby tytoniowe, a także wspierał program poszukiwań soli. W ten sposób zlikwidował deficyt budżetowy oraz zapewnił budżetowi nadwyżkę, która mogła być przeznaczana na inwestycje. Zapewnił także Polsce zewnętrzne rynki zbytu i zabezpieczył ją przed obcą konkurencją. Wydał decyzję o budowie rządowej warzelni soli w Ciechocinku. Przed podjęciem decyzji zabiegał o poparcie i zgodę namiestnika, księcia Józefa Zajączka i przychylność króla Polski i cesarza Rosji. Inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w 1825 roku i Banku Polskiego w 1828. Jego dziełem była wstępna industrializacja ziem Królestwa, rozwój starych gałęzi przemysłu jak hutnictwo w Zagłębiu Staropolskim oraz nowych jak górnictwo w Zagłębiu Dąbrowskim czy włókiennictwo w Łodzi. Dzięki swoim wpływom w Sankt Petersburgu i argumentacji politycznej doprowadził do zniesienia bariery celnej między Rosją i Polską, co zapewniło wyrobom polskim nieograniczoną niemal możliwość zbytu na terenie Rosji i tranzyt przez Rosję dalej na wschód. Chroniąc kraj od konkurencji wyrobów pochodzących z krajów niemieckich, wprowadził protekcyjne cła przywozowe na granicy z Prusami. Spowodowało to tzw. wojnę celną z Prusami. Widocznym efektem tych wydarzeń jest Kanał Augustowski, mający umożliwić transport rzeczny z obszaru Królestwa na Bałtyk bez potrzeby przekraczania granicy pruskiej. Zbudował w Polsce nowoczesne drogi.

Jako zwolennik polityki ugody z Rosją wystąpił przeciwko powstaniu listopadowemu. W grudniu 1830 roku zawiózł, wraz z Janem Nepomucenem Jezierskim, petycję do cesarza, żądając przestrzegania konstytucji, wyprowadzenia wojsk rosyjskich z obszaru Królestwa oraz włączenia w jego skład tzw. Ziem zabranych. Po odrzuceniu petycji i wybuchu wojny polsko-rosyjskiej zdecydował się pozostać w Rosji.

Od 1832 był członkiem rosyjskiej Rady Państwa. W 1816 odznaczony Orderem Orła Białego, w 1785 kawaler Orderu Świętego Stanisława, w 1815 odznaczony rosyjskim Orderem św. Włodzimierza^[7]. Odznaczony Orderem Świętego Aleksandra Newskiego, Wielkim Krzyżem austriackiego Orderu Leopolda, pruskim Orderem Orła Czerwonego 1. klasy i saskim Orderem Korony Rucianej^[8]. Był członkiem honorowym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk^[9].

Po śmierci księcia w roku 1846 w Petersburgu, jego ciało zostało przetransportowane i pochowane w grobowcu rodzinnym^[10] w kaplicy kościoła św. Wojciecha w Olszewie w rejonie bereskim na Białorusi^[11]. Kościół uległ zniszczeniu w wieku XX^[12].

Z małżeństwa z Marią Scipio del Campo pozostawił dwóch synów i pięć córek:

• Augustę (ur. 1808)^{[potrzebny przypis]} za Leonem Siemieńskim
• Julię (ur. 1811)^{[potrzebny przypis]} za Ksawerym hr. Pusłowskim
• Józefa Gabriela Gustawa (ur. 1817)
• Genowefę Paulinę Emilię (ur. 1821) za Władysławem Pusłowskim
• Sewerynę (ur. 1824) za Achillesem Zaleskim
• Aleksandra Medarda Franciszka (ur. 8 VII 1827) żonatego z Marią Szemiot
• Jadwigę (ur. 1836) za Stanisławem Bychowcem.

W 1918 roku od nazwiska Ksawerego Druckiego-Lubeckiego nazwano minerał lubeckit, odmianę psylomelanu występującą w Miedziance koło Kielc^[13]. Wizerunek Ksawerego Druckiego-Lubeckiego został umieszczony na złotej monecie okolicznościowej o nominale 200 zł wyemitowanej 30 marca 2009 roku z okazji 180. rocznicy założenia pierwszego banku centralnego w Polsce^[14]. Jego imieniem nazwano ulice w Bydgoszczy i Kielcach.

W XVIII wieku był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis, członkiem honorowym lóż: Doskonała Jedność w 1820 roku, Przyjaciele Ludzkości, Zum Gutten Hirten w 1821 roku^[15].

• Druccy-Lubeccy
• Druccy
• Druck (herb szlachecki)
• Publikacje Franciszka Ksawerego Druckiego- Lubeckiego w serwisie Polona.pl

• Biogram Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego w internetowej wersji Polskiego Słownika Biograficznego
• Wywód rodowy

• Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki w bibliotece Polona