Dennis Gabor

Dennis Gabor
Günszberg Dénes
	; Dennis Gabor w 1971
Państwo działania	Wielka Brytania
Data i miejsce urodzenia	5 czerwca 1900 ; Budapeszt
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1979 ; Londyn
	Specjalność: fizyka
Alma Mater	Uniwersytet Techniczny w Berlinie
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dennis Gabor (ur. 5 czerwca 1900 w Budapeszcie^[3], zm. 9 lutego 1979 w Londynie) – mieszkający w Anglii węgierski fizyk (spec. optyka), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 1971.

*Gilshaw Lodge* przy Rugby-Bilton Road – dom, w którym Dennis Gabor mieszkał w latach 1936–1948 i w którym w roku 1947 wynalazł holografię^[1] (na ścianie budynku – Blue Plaque^[2])

Życiorys

Urodził się w Budapeszcie jako najstarszy syn Adéli i Bernáta Günszberga (dyrektora spółki górniczej) w rodzinie żydowskiej. W 1902 r. jego ojciec uzyskał zezwolenie na zmianę nazwiska na Gábor^[4]. Zafascynował się fizyką w wieku 15 lat pod wpływem podręcznika Oriesta Chwolsona, publikacji na temat teorii przyrządów Abbego, fotografii barwnej i metody reprodukcji barw Gabriela Lippmanna. Studiował w Berlinie. Skończył Technische Hochschule Berlin w roku 1924 i uzyskał stopień dr inż. w roku 1927. Bywał również często w University of Berlin, w którym poziom fizyki kształtowali m.in. Albert Einstein, Max Planck, Walther Nernst, Max von Laue. Od roku 1927 pracował w Siemens & Halske AG, gdzie dokonał swojego pierwszego wynalazku – skonstruował typ wysokociśnieniowej lampy rtęciowej (wykorzystywanej później w milionach lamp ulicznych)^[5].

W 1933 roku musiał opuścić Niemcy (zob. III Rzesza) i wyjechał do Wielkiej Brytanii. Został zatrudniony w British Thomson-Houston Co. w Rugby i w British Thomson-Houston Research Laboratory, w którym pracował do roku 1948^[5].

W roku 1948, próbując udoskonalić mikroskop elektronowy, otrzymał pierwsze hologramy – jeszcze niedoskonałe^[6].

Od 1 stycznia 1949 pracował w Imperial College w Londynie, początkowo jako wykładowca elektroniki, następnie profesor of Applied Electron Physics, a od przejścia na emeryturę w roku 1967, jako Senior Research Fellow. Od roku 1967 był też członkiem zespołu badawczego CBS Laboratories Stamford, Conn.

Prowadził intensywne prace badawcze w zakresie elektroniki i optyki elektronowej, dotyczące początkowo m.in. teorii komunikacji i stereoskopowej kinematografii. Zajmując się nadal holografią, nazywaną początkowo „wavefront reconstruction” (rekonstrukcja czoła fali), opracował w latach 1948–1951 metodę otrzymywania obrazów trójwymiarowych (zob. historia holografii), która jednak mogła być zastosowana w praktyce dopiero po wynalezieniu lasera w roku 1960^[7]^[6]. W latach 1950–1953 współpracował z AEI Research Laboratory w Aldermaston^[5].

Został uhonorowany m.in. członkostwem Towarzystwa Królewskiego w Londynie w roku 1956 i honorowym członkostwem Węgierskiej Akademii Nauk w roku 1964^[5].

Za badania nad holografią otrzymał w roku 1971 Nagrodę Nobla ^[5].

Życie osobiste

Ożenił się w roku 1936 w Rugby z Marjorie Louise z domu Butler.

Przypisy

↑ SP4974 : Rugby-Bilton Road near to Rugby, Warwickshire, Great Britain : Gilshaw Lodge. [w:] The Geograph® Britain and Ireland project [on-line]. [dostęp 2014-02-14].
↑ Dennis Gabor Blue Plaque. [w:] localwiki.net/rugby/Blue Plaques [on-line]. [dostęp 2014-02-14]. (ang.).
↑ Gabor Dennis, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-31] .
↑ In memoriam Gábor Dénes. [dostęp 2019-02-09]. (węg.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dennis Gabor - Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1971 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-14]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 11, 1971, Holography, 1948-1971
↑ ^a ^b History of holography. [w:] Holography virtual gallery [on-line]. www.holography.ru. [dostęp 2014-02-14]. (ang.).
↑ T.H.T.H. Maiman T.H.T.H., Stimulated Optical Radiation in Ruby, „Nature”, 187, 1960, s. 493–494, DOI: 10.1038/187493a0, ISSN 0028-0836 [dostęp 2023-09-04] .

Bibliografia

Beata Tarnowska (red.): Nagrody Nobla, Leksykon PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13393-7.

Linki zewnętrzne

Jonathan Ros : HOLOGRAMS, THE FIRST 60 YEARS, Rugby Art Gallery and Museum : This Exhibition celebrates the 60th anniversary of the hologram, which was invented by Hungarian scientist Dennis Gabor in Rugby in 1947.

[GilshawLodge-1] SP4974 : Rugby-Bilton Road near to Rugby, Warwickshire, Great Britain : Gilshaw Lodge. [w:] The Geograph® Britain and Ireland project [on-line]. [dostęp 2014-02-14].

[BluePlaque-2] Dennis Gabor Blue Plaque. [w:] localwiki.net/rugby/Blue Plaques [on-line]. [dostęp 2014-02-14]. (ang.).

[epwn-3] Gabor Dennis, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-31] .

[4] In memoriam Gábor Dénes. [dostęp 2019-02-09]. (węg.).

[www.nobelprize-5] Dennis Gabor - Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1971 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-14]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 11, 1971, Holography, 1948-1971

[HistHologr-6] History of holography. [w:] Holography virtual gallery [on-line]. www.holography.ru. [dostęp 2014-02-14]. (ang.).

[7] T.H.T.H. Maiman T.H.T.H., Stimulated Optical Radiation in Ruby, „Nature”, 187, 1960, s. 493–494, DOI: 10.1038/187493a0, ISSN 0028-0836 [dostęp 2023-09-04] .

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]