Araukaria brazylijska

Araukaria brazylijska
	; Araukaria brazylijska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	araukariowce
Rodzina	araukariowate
Rodzaj	araukaria
Gatunek	araukaria brazylijska
	Nazwa systematyczna
	Araucaria angustifolia (Bertol.) Kuntze; Revis. Gen. Pl. 3(2): 375 1898
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony\|class=skin-invert-image
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Araukaria brazylijska, pinior^[5], piniora^[6] (Araucaria angustifolia) – gatunek drzewa iglastego z rodzaju araukaria należącego do rodziny araukariowatych. Występuje w południowej części Brazylii (południe stanu Minas Gerais, południe Rio de Janeiro, São Paulo, Paraná, Santa Catarina i Rio Grande do Sul), w Paragwaju (Górna Parana) oraz w północno-wschodniej Argentynie (Misiones i Corrientes), rośnie w niewysokich łańcuchach górskich, których wysokość waha się od 500 – 1800 metrów. Rośnie głównie w subtropikalnym klimacie, ze względu na obfite opady deszczu, których potrzebuje. Preferuje dobrze odwodnioną i lekko kwaśną glebę. Toleruje nagłe, lecz niezbyt częste zmiany temperatury, nawet −8 °C. Nasiona, podobne do dużych nasion szyszek, są uprawiane dość powszechnie w Brazylii. Nasiona nazywane pinhão są popularne jako zimowa przekąska^[7]. W Lages każdej zimy odbywa się popularny targ pinhão, gdzie można skosztować gotowanych nasion i grzanego wina.

Morfologia

Pokrój: Wiecznie zielone drzewo, osiągające do 40 metrów wysokości ze średnicą pnia dochodzącą do 1 metra. Liście cienkie, trójkątne, długości 3-6 centymetrów, szerokości 5–10 mm u podstawy z kłującymi końcówkami. Co 10–15 lat wyrastają nowe liście, więc porastają całe drzewo z wyjątkiem pnia i starych gałęzi.
Kwiaty: Araukaria brazylijska jest drzewem rozdzielnopłciowym – męskie i żeńskie szyszki, rosną na osobnych drzewach. Męskie szyszki są prostokątne, długie na 10–18 cm. Żeńskie dojrzewają na jesieni, po 18 miesiącach od zapylenia. Są duże, około 18–25 mm średnicy, zawierają od 100 do 150 nasion.

Korowina
Konary
Liście
Szyszka i nasiona

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-14] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Araucaria angustifolia. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-10-27]. (ang.).
↑ Araucaria angustifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Stanisław Warchałowski: I poleciał w świat daleki... Wspomnienia z Brazylii, Polski i Peru. Warszawa: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2009, s. 51. ISBN 978-83-60093-83-2.: „Pinior – spolszczony termin portugalski pinheiro, oznaczający sosnę, a w Brazylii odnoszący się do rośliny zwanej pinheiro-do-paraná lub pinheiro brasileiro. Chodzi o araukarię brazylijską (Araucaria angustifolia).”.
↑ Parana (Brazylia) – Turystyka. [dostęp 2012-10-03].: „Polacy tym drzewom, tak charakterystycznym dla krajobrazu Parany nadali bardziej swojską nazwę piniory.”.
↑ Por. fotografia: Tzw. piniory, czyli owoce drzewa araukarii, na ciepło smakują trochę jak ziemniaki. [dostęp 2012-10-03].

Bibliografia

Gymnosperm Database: Araucaria angustifolia
Plant, JanetJ. Marinelli, wyd. 1st American ed, New York, N.Y.: DK Publishing, 2005, ISBN 0-7566-0589-X, OCLC 56591765 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-14] (ang.).

[Christenhusz-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[tpl-3] Araucaria angustifolia. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-10-27]. (ang.).

[iucn-4] Araucaria angustifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Stanisław Warchałowski: I poleciał w świat daleki... Wspomnienia z Brazylii, Polski i Peru. Warszawa: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2009, s. 51. ISBN 978-83-60093-83-2.: „Pinior – spolszczony termin portugalski pinheiro, oznaczający sosnę, a w Brazylii odnoszący się do rośliny zwanej pinheiro-do-paraná lub pinheiro brasileiro. Chodzi o araukarię brazylijską (Araucaria angustifolia).”.

[6] Parana (Brazylia) – Turystyka. [dostęp 2012-10-03].: „Polacy tym drzewom, tak charakterystycznym dla krajobrazu Parany nadali bardziej swojską nazwę piniory.”.

[7] Por. fotografia: Tzw. piniory, czyli owoce drzewa araukarii, na ciepło smakują trochę jak ziemniaki. [dostęp 2012-10-03].

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]