Tadeusz Różewicz

Tadeusz Różewicz (1921–2014) – polski poeta, dramaturg, prozaik.

• Ale kto zobaczy moją matkę
  w sinym kitlu w białym szpitalu
  która trzęsie się
  która sztywnieje
  z drewnianym uśmiechem
  z białymi dziąsłami
  
  Która wierzyła przez pięćdziesiąt lat
  a teraz płacze i mówi:
  „nie wiem… nie wiem”
  • Źródło: Ale kto zobaczy [w:] Słowo po słowie, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2003, s. 19.

• Byli szczęśliwi
  dawniejsi poeci
  pod liściem dębu
  śpiewali jak dzieci
  
  A nasze drzewo
  w nocy zaskrzypiało
  I zwisło na nim
  pogardzone ciało
  • Źródło: Drzewo [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 62.

• Czy można pisać
  o miłości
  słysząc krzyki
  zamordowanych i pohańbionych
  czy można pisać
  o śmierci
  patrząc na twarzyczki
  dzieci
  • Źródło: Świadek

• Dniu mój
  brylancie najpiękniejszy w świecie
  domie złoty
  błękitny wielorybie
  łzo w moich oczach
  • Źródło: Moje usta [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 64.

• Dopóki nie poczujesz się nieszczęśliwy, nie narodzi się w tobie „poezja”!
  • Źródło: Przygotowanie do wieczoru autorskiego

• Dzieciństwo jest jak zatarte oblicze
  na złotej monecie która dźwięczy
  czysto.
  • Źródło: Kasztan [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 17.

• Jak my się kaleczymy
  roztargnieni spieszący się
  jak my się kaleczymy
  wzajemnie okrutni w skupieniu czujni
  nieomylni w zadawaniu ciosu

• Jak dobrze Jestem z tobą
  tak mi serce bije
  myślałem człowiek
  nie ma serca.
  • Źródło: Jak dobrze [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 22.

• Kaliban niewolnik
  nauczony ludzkiej mowy
  czeka
  
  z pyskiem w gnoju
  z nogami w raju
  obwąchuje człowieka
  czeka
  • Źródło: Nic w płaszczu Prospera (1962)

• Leżałem w ubraniu na łóżku i myślałem o tym, że stoją tu różne meble, leżą książki, wiszą obrazy, ale to wszystko nie ma sensu. Ja też tu leżę i tez nie mam sensu.

• Mam dwadzieścia cztery lata
  ocalałem
  prowadzony na rzeź
  • Źródło: Ocalony [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 9.

• Na piaskach
  moich snów
  ktoś nakreślił znak
  ryby
  i odszedł

• Nagle otworzy się okno
  i matka zawoła
  już czas wracać

• Nasza mała stabilizacja.
  • Źródło: Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja (1962)

• Nic mi nie jest dajcie
  mi spokój. Z głową w dłoniach
  tak siedzę i siedzę. Jakże im
  opowiem o tej długiej
  i splątanej drodze.
  • Źródło: Powrót

• Nic nadchodzi
  nic w czarodziejskim płaszczu
  Prospera
  nic z ulic i ust
  z ambon i wież
  nic z głośników
  mówi do niczego
  o niczym
  
  nic płodzi nic
  nic wychowuje nic
  nic czeka na nic
  nic grozi
  nic skazuje
  nic ułaskawia
  • Źródło: Nic w płaszczu Prospera (1962)

• Od kilku lat
  proces umierania poezji
  jest przyspieszony.
  • Źródło: Twarz. Od jakiegoś czasu (1964)

• poezja współczesna
  to walka o oddech
  • Źródło: Zdjęcie ciężaru (1959)

• Polityka zmieni się w kicz, miłość w pornografię, muzyka w hałas, sport w prostytucję, religia w naukę, nauka w wiarę.
  • Źródło: Matka odchodzi
  • Zobacz też: kicz, polityka, pornografia

• Rozstępują się
  straszliwe ciemności
  nagromadzone nad światem
  przez złych ludzi
  kiedy w sercu
  małego chłopca
  świeci iskierka
  miłości.
  • Źródło: Przepaść

• Szukam nauczyciela i mistrza
  niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
  niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
  niech oddzieli światło od ciemności.
  • Źródło: Ocalony [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 9.

• Widzę szalonych którzy
  chodzili po morzu
  wierzyli do końca
  i poszli na dno
  • Źródło: Widzę szalonych [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 16.

• więc to był jeden dzień
  z tych najcenniejszych dni
  które nigdy nie wracają
  • Źródło: Moje usta [w:] Słowo po słowie, op. cit., s. 63.

• Znów się udała ta sztuczka
  naszej starej ludzkości.
  • Źródło: Srebrny kłos. Udało się (1955)

• Od stuleci na każdej wojnie gwałci się kobiety. To nawet przyjemne zajęcie, sam też bym czasem zgwałcił, jakbym dogonił. Ale noga mnie boli, kolano.
  • Opis: o gwałceniu kobiet.
  • Źródło: wywiad z Tadeuszem Różewiczem, „Gazeta Wyborcza”, 27 stycznia 2000

• Centralnym punktem tego autobiografizmu [Różewicza] jest „małe miasteczko północy”. Radomsko, rodzinne miasto pisarza, to środkowa Polska, niczym się nie wyróżniająca. Na mapie nie jest żadnym punktem ogniskowym, to nie Wilno ani Lwów, Gdańsk, Kraków, a jednak bardzo polskie miejsce, przyrodniczo, kulturalnie, socjologicznie, geograficznie, krajobrazowo. Różewicz wychodzi z tego miejsca w świat, skomplikowany i przemieszany po drugiej wojnie światowej. Ale symbolicznie ciągle wraca do miasteczka, najważniejsze narracje zaczyna od punktu zero, punktu wyjścia.
  • Autor: Wojciech Browarny
  • Źródło: Małgorzata Matuszewska, Rok Tadeusza Różewicza, znawcy nas samych, „Polska Gazeta Wrocławska” nr 82, 8 kwietnia 2011, dodatek
  • Zobacz też: Radomsko

• Matka odchodzi
• Kartoteka