Refleksje i maksymy

Refleksje i maksymy (niem. Maximen und Reflexionen) – zbiór aforyzmów, refleksji i maksym poety Johanna Wolfganga von Goethego, opublikowany pośmiertnie w 1833 roku przez Johanna Petera Eckermanna i Friedricha Wilhelma Riemera.

• Anglik jest mistrzem w natychmiastowym wykorzystywaniu rzeczy odkrytych, tak by z kolei prowadziło to do nowych okryć i czynów. Zapytajmy teraz, dlaczego Anglicy wyprzedzają nas we wszystkim?
  • Der Engländer ist Meister, das Entdeckte gleich zu nutzen, bis es wieder zu neuer Entdeckung und frischer Tat führt. Man frage nun, warum sie uns überall voraus sind. (niem.)

• Autorytet. Bez niego człowiek nie może istnieć, a przecież przynosi on ze sobą tyle samo błędów, co prawdy. Uwiecznia on w jednostce to, co wraz z nią powinno przeminąć, i jest główną przyczyną, dla której ludzkość nie rusza się z miejsca.
  • Autorität: Ohne sie kann der Mensch nicht existieren, und doch bringt sie ebenso viel Irrtum als Wahrheit mit sich; sie verewigt im Einzelnen, was einzeln vorübergehen sollte, lehnt ab und läßt vorübergehen, was festgehalten werden sollte, und ist hauptsächlich Ursache, daß die Menschheit nicht vom Flecke kommt. (niem.)

• Biblia dlatego jest książką, która wiecznie będzie wywierać wpływ na ludzi, że jak długo będzie istniał świat, nie pojawi się nikt, kto by powiedział: Pojmuję ją w całości i rozumiem ją w szczegółach. My jednak mówimy skromnie: w całości jest to księga czcigodna, a w szczegółach da się zastosować.
  • Deswegen ist die Bibel ein ewig wirksames Buch, weil, solange die Welt steht, niemand auftreten und sagen wird: Ich begreife es im ganzen und verstehe es im einzelnen. Wir aber sagen bescheiden: Im Ganzen ist es ehrwürdig und im Einzelnen anwendbar. (niem.)

• Dialektyka jest to wytwór ducha sprzeczności, który dany jest człowiekowi, aby nauczył się poznawać różnice między rzeczami.
  • Die Dialektik ist die Ausbildung des Widersprechungsgeistes, welcher dem Menschen gegeben, damit er den Unterschied der Dinge erkennen lerne. (niem.)

• Doświadczenie najpierw służy nauce, później jednak szkodzi jej, ponieważ pozwala dostrzec prawo i wyjątek. Ale kompromis między nimi bynajmniej nie stanowi prawdy.
  • Die Erfahrung nutzt erst der Wissenschaft, sodann schadet sie, weil die Erfahrung Gesetz und Ausnahme gewahr werden läßt. Der Durchschnitt von beiden gibt keineswegs das Wahre. (niem.)

• Gdyby wszystkie małpy potrafiły się nudzić, zostałyby ludźmi.
  • Wenn die Affen es dahin bringen könnten, Langeweile zu haben, so könnten sie Menschen werden. (niem.)

• Hipotezy są rusztowaniami, które wznosi się wokół budynku i które usuwa się, kiedy skończyło się budowę; dla robotnika są one nieodzowne, ale nie powinien on rusztowań mylić z budynkiem.
  • Hypothesen sind Gerüste, die man vor dem Gebäude aufführt und die man abträgt, wenn das Gebäude fertig ist. Sie sind dem Arbeiter unentbehrlich; nur muß er das Gerüste nicht für das Gebäude ansehn. (niem.)

• Hipotezy to kołysanki, którymi nauczyciel usypia swoich uczniów; myślący wierny obserwator poznaje w coraz większym stopniu swe ograniczenie, widzi on, że im bardziej zwiększa się wiedza, tym więcej pojawia się problemów.
  • Hypothesen sind Wiegenlieder, womit der Lehrer seine Schüler einlullt; der denkende treue Beobachter lernt immer mehr seine Beschränkung kennen, er sieht: je weiter sich das Wissen ausbreitet, desto mehr Probleme kommen zum Vorschein. (niem.)

• Kto przyzwyczaił się do fałszywego wyobrażenia, ten każdy błąd powita z radością.
  • Wer sich an eine falsche Vorstellung gewöhnt, dem wird jeder Irrtum willkommen sein. (niem.)

• Matematycy są rodzajem Francuzów; kiedy do nich mówimy, tłumaczą to na swój język, a wtedy jest to już coś zupełnie innego.
  • Die Mathematiker sind eine Art Franzosen: redet man zu ihnen, so übersetzen sie es in ihre Sprache, und dann ist es alsobald ganz etwas anders. (niem.)

• Matematyka nie może usunąć żadnego przesądu, nie potrafi zmniejszyć niczyjego uporu ani uśmierzyć niczyjej stronniczości; nie jest ona w stanie zrobić nic w dziedzinie moralnej.
  • Autor: Die Mathematik vermag kein Vorurteil wegzuheben, sie kann den Eigensinn nicht lindern, den Parteigeist nicht beschwichtigen, nichts von allem Sittlichen vermag sie. (niem.)

• Matematyka, podobnie jak dialektyka, jest organem wyższego zmysłu wewnętrznego; w zastosowaniu przypomina ona zarówno sztukę, jak i wymowę. Dla obu wartość ma jedynie forma; treść jest im obojętna. To, czy matematyka liczy fenigi czy gwinee, a retoryka broni prawdy czy fałszu, nie ma dla nich obu żadnego znaczenia.
  • Die Mathematik ist wie die Dialektik ein Organ des inneren, höheren Sinnes; in der Ausübung ist sie eine Kunst wie die Beredsamkeit. Für beide hat nichts Wert als die Form; der Gehalt ist ihnen gleichgültig. Ob die Mathematik Pfennige oder Guineen berechne, die Rhetorik Wahres oder Falsches verteidige, ist beiden vollkommen gleich. (niem.)

• Mądrość znajduje się tylko w prawdzie.
  • Die Weisheit ist nur in der Wahrheit. (niem.)

• Natura jest zawsze Jehową. Jest tym, czym jest, czym była i czym będzie.
  • Natur ist immer Jehovah. Was sie ist, was sie war, und was sie sein wird. (niem.)

• Nie można żyć dla każdego, w szczególności zaś nie można żyć dla tych, z którymi nie chciałoby się żyć.
  • Wir können nicht für alle leben, besonders für die, mit denen wir nicht leben wollen. (niem.)

• Nie wszędzie, gdzie jest woda, muszą być żaby; ale gdzie słychać żaby, tam jest woda.
  • Nicht überall, wo Wasser ist, sind Frösche; aber wo man Frösche hört, ist Wasser. (niem.)

• Niemcy, i nie tylko oni, mają dar czynienia nauk niedostępnymi.
  • Die Deutschen, und sie nicht allein, besitzen die Gabe, die Wissenschaften unzugänglich zu machen. (niem.)

• Niewdzięczność jest zawsze pewnego rodzaju słabością. Nigdy nie widziałem, żeby dzielni ludzi byli niewdzięczni.
  • Der Undank ist immer eine Art Schwäche. Ich habe nie gesehen, dass tüchtige Menschen undankbar gewesen wären. (niem.)

• Przeciwnicy sądzą, że zbijają nasze twierdzenia, jeśli powtarzają swoje poglądy nie zważając na nasze.
  • Gegner glauben uns zu widerlegen, wenn sie ihre Meinung wiederholen und auf die unsrige nicht achten. (niem.)

• Różnica niezauważalna dla rozsądku nie jest żadną różnicą.
  • Ein Unterschied, der dem Verstand nichts gibt, ist kein Unterschied. (niem.)

• Właściwie uczymy się tylko z tych książek, których nie możemy ocenić. Autor książki, którą potrafilibyśmy ocenić, musiałby się uczyć od nas.
  • Eigentlich lernen wir nur aus Büchern, die wir nicht beurteilen können. Der Autor eines Buches, das wir beurteilen können, müsste von uns lernen. (niem.)
  • Zobacz też: autor, książka