Zygmunt Gogolewski

Zygmunt Gogolewski

Fragment tablicy pamiątkowej z podobizną prof. Gogolewskiego w budynku Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej
Data i miejsce urodzenia	1 maja 1896 Warszawa
Data i miejsce śmierci	24 października 1969 Gliwice
Profesor nauk technicznych
Specjalność: maszyny elektryczne
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Profesura	1957
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Śląska
Wydział	Elektryczny
Okres zatrudn.	1946–1966
Dyrektor
Instytucja	Centralne Biuro Konstrukcyjne Maszyn Elektrycznych
Okres spraw.	1948–1951
Dziekan
Wydział	Elektryczny Pol. Śląskiej
Okres spraw.	1948–1952
Poprzednik	Stanisław Fryze
Następca	Zbigniew Jasicki
Odznaczenia

Zygmunt Gogolewski (ur. 1 maja 1896 w Warszawie, zm. 24 października 1969 w Gliwicach) – polski inżynier, specjalista w dziedzinie konstrukcji maszyn elektrycznych, profesor, nauczyciel akademicki, dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej.

Urodził się 1 maja 1896 w Warszawie, w rodzinie Michała Franciszka (zm. 1899) i Romany z Wyganowskich h. Łodzia^[1]. W 1914 ukończył Gimnazjum im. M. Reja, uzyskując odznaczenie „Maxima cum laude”. W 1915 zdał maturę rządową i rozpoczął studia na Wydziale Elektromechanicznym Politechniki w Petersburgu. Studia te przerwał jednak w związku z powołaniem w 1917 do wojska rosyjskiego. Ukończył szkołę podchorążych artylerii i jeszcze w 1917 został wysłany na front. Po wybuchu rewolucji październikowej na krótko powrócił na Politechnikę Petersburską, po czym wyjechał do Warszawy, gdzie w 1918 podjął studia na Politechnice Warszawskiej. Pod koniec 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, w którym służył do 1920 w stopniu podporucznika artylerii. 24 lipca 1919 ożenił się z Haliną z Kotnowskich^[1] (1895–1986)^[2]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, za co został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Po powrocie z wojny ukończył studia, broniąc w 1922 pracę dyplomową z maszyn elektrycznych^[3].

Po studiach odbył praktykę i od 1923 przez trzy lata pracował przy budowie Fabryki Lokomotyw w Chrzanowie jako kierownik elektryfikacji. Wprowadził tam wiele innowacyjnych elektromechanicznych rozwiązań napędowych, a niektóre z zaprojektowanych przez niego urządzeń funkcjonowały w fabryce przez ponad 30 lat. W 1926 podjął pracę w Fabryce Maszyn Elektrycznych w Żychlinie. Pracował tam z przerwami aż do 1939, początkowo jako konstruktor, a następnie dyrektor techniczny. W 1931, ze względu na okresowe zamknięcie zakładu w Żychlinie, pracował przez rok w Starachowicach. Po powrocie do Żychlina, kiedy firma wznowiła działalność jako Zakłady Elektromechaniczne Rohn-Zieliński, objął równolegle funkcję dyrektora zakładu w Cieszynie (poprzednika współczesnej Celmy), który należał do tej samej firmy^[4].

Tuż przed wybuchem wojny został wcielony do wojska jako oficer uzbrojenia. We wrześniu 1939 znalazł się w Rumunii, gdzie otrzymał paszport cywilny i przebywał do końca wojny. Prowadził działalność edukacyjną i pracował jako elektrotechnik. Opracował projekt przebudowy sieci elektrycznej prądu stałego na przemienny dla miasta Pitești oraz wykonał elektryfikację Fabryki Wyrobów Drzewnych w Bukowinie. Do Polski wrócił w 1945 pierwszym transportem repatriacyjnym^[4][3].

Po powrocie objął funkcję dyrektora technicznego Zjednoczenia Przemysłu Maszyn Elektrycznych, które miało swoją siedzibę w Katowicach. Z jego inicjatywy podjęto w tym czasie między innymi decyzje o budowie w Gliwicach fabryki materiałów elektroizolacyjnych oraz o lokalizacji we Wrocławiu fabryki maszyn elektrycznych Dolmel. Zorganizował również w Katowicach Centralne Biuro Konstrukcyjne Maszyn Elektrycznych (jego kontynuatorem jest współcześnie Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL) i został jego dyrektorem. Funkcję dyrektora Zjednoczenia pełnił do 1948, kiedy to zostało ono przeniesione do Warszawy, a funkcję Biura do 1951.

Równolegle z pracą w przemyśle od 1946 podjął pracę w Politechnice Śląskiej. Zatrudniony na Wydziale Elektrycznym na stanowisku profesora nadzwyczajnego zorganizował Katedrę Urządzeń Elektrycznych Prądów Silnych i objął jej kierownictwo^[5]. W 1950 podczas reorganizacji struktury Wydziału został kierownikiem Katedry Budowy Maszyn Elektrycznych, a od 1956 aż do emerytury w 1966 kierował Katedrą Maszyn Elektrycznych. W latach 1948–1952 był dziekanem Wydziału Elektrycznego. W 1957 został mianowany profesorem zwyczajnym.

Zmarł w 1969 w Gliwicach, pochowany na cmentarzu Lipowym (sektor B2-9-1)^[2][3].

Był autorem 8 książek i 7 skryptów akademickich. Jego podręcznik pt. Napęd Elektryczny miał aż pięć wydań, a II tom książki pt. Transformatory, której był współautorem, wydawany był w Polsce (dwukrotnie) oraz w Rumunii. Był autorem 4 patentów oraz 48 publikacji naukowo-technicznych. Był promotorem ośmiu przewodów doktorskich oraz recenzentem w 14 przewodach (doktorskich i habilitacyjnych). Współorganizował Gliwicki Oddział SEP i był jego prezesem (w latach 1954–1956). Był członkiem wielu organizacji technicznych i naukowych w Polsce i za granicą. Był poliglotą – władał biegle rosyjskim, francuskim, angielskim, rumuńskim i niemieckim^[3].

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)^[6]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (1937)^[3]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[7]
• Złota Odznaka SEP^[6]

• Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za opracowanie problemu „Samoczynne załączanie rezerw w elektrowniach cieplnych", dzięki czemu znacznie wzrosła pewność wytwarzania i ciągłość dostawy energii elektrycznej (1955)^[8]
• Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego I stopnia (1963)^[6]