Zielkowo
53°35′06″N 19°43′53″E/53,585000 19,731389
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-229[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NIL |
| SIMC |
0480550 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Lubawa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu iławskiego  | |
| 53°35′06″N 19°43′53″E/53,585000 19,731389[1]
| |
Zielkowo – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zielkowo powstało w XIV wieku, zostało założone, podobnie jak większość miejscowości w okolicy, na prawie chełmińskim. Obszar tej wsi wynosił 30 włók, z czego 3 włóki były we władaniu sołtysa. Na przełomie XVI i XVII wieku należało do dóbr stołowych biskupów chełmińskich[3]. Wiadomo, że w XVI wieku istniała tu karczma oraz młyn, której właścicielem od 1672 roku był Marcin Krauze. Po likwidacji własności biskupów lubawskich, w związku z rozbiorami Polski, Zielkowo pozostało we władaniu króla Prus. Istniało tutaj w tamtych czasach 25 zagród. W 1872 roku mieszkańcy wsi przeżyli spory pożar, który pochłonął 27 zagród. W 1885 roku Zielkowo liczyło 514 mieszkańców, natomiast w 1928 – 510.
Zielkowo w okresie międzywojennym było wsią przygraniczną, granica przebiegała wzdłuż rzeki Drwęcy. Od dawna Zielkowo należało do gminy Rożental, jeszcze podczas Zaboru Pruskiego. Akta mieszkańców od 1874 roku były zapisywane w Urzędzie Stanu Cywilnego w Rożentalu (obecnie znajdują się w Archiwum Państwowym w Olsztynie). Szkoła powstała w 1822 roku, budynek istnieje do dziś, lecz znajdują się w nim lokale mieszkalne. W 1921 roku stacjonowała tu placówka 13 batalionu celnego, następnie placówka Straży Celnej „Zielkowo”[4]. a od 1928 placówka Straży Granicznej I linii „Zielkowo”[5].
W czasie II wojny światowej bogatsi mieszkańcy wsi zostali wywłaszczeni ze swoich gospodarstw i wywiezieni do obozów w Smukale i Potulicach. W wywłaszczonych gospodarstwach zostały osadzone rodziny niemieckie pochodzące z Besarabii.
Wieś należy do parafii św. Jakuba Apostoła w Kazanicach.
We wsi znajduje się jednostka ochotniczej straży pożarnej.
Historyczne budowle
[edytuj | edytuj kod]- ruiny młyna
- stara drewniana chata chłopska z XIX wieku, kryta trzciną
- stare domy ceglane z XIX wieku, tzw. gburów, charakterystyczne dla Ziemi Lubawskiej
- kapliczka z XIX wieku
- pałacyk leśniczego, tzw. Placówka
- budynek szkoły z XIX wieku
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 161201
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1621 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Inwentarz dóbr biskupstwa chełmińskiego z r. 1614 : z uwzględniem późniejszych do r. 1759 inwentarzy, Toruń 1927, s. IV.
- ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 231.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 13. ISBN 83-87424-77-3.
