Vukovar
45°21′N 19°00′E/45,350000 19,000000
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Żupania | |||||
| Miasto | |||||
| Wysokość |
108 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
032 | ||||
| Kod pocztowy |
32 000 | ||||
Położenie na mapie Chorwacji  | |||||
Położenie na mapie żupanii vukowarsko-srijemskiej  | |||||
| 45°21′N 19°00′E/45,350000 19,000000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Vukovar – miasto we wschodniej Chorwacji, w Slawonii, stolica żupanii vukowarsko-srijemskiej, siedziba miasta Vukovar. Miasto leży u ujściu Vuki do Dunaju, w pobliżu granicy z Serbią. Miasto jest znane z przemysłu włókienniczego (produkcja pończoch) i spożywczego. Ponadto w Vukovarze mieści się port rzeczny[2].
W 2011 roku liczyło 26 468 mieszkańców[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Vukovar powstał na miejscu osady iliryjskiej. Pierwsze wzmianki historyczne pochodzą z początku XIII w[2].
W 1736 r. miasto i 30 pobliskich osad kupił Filip Karol Eltz, arcybiskup Moguncji. W XIX w. nastąpił szybki rozwój miasta. Powstała tu stacja kolejowa oraz port na Dunaju, będący ważnym punktem przeładunkowym pomiędzy Wiedniem i Budapesztem, a ujściem rzeki do Morza Czarnego. Po rozpadzie Austro-Węgier miasto znalazło się w granicach Jugosławii[3].
W 1991 roku, przed bitwą o Vukovar, 43,7% mieszkańców miasta stanowili Chorwaci, 37,4% Serbowie, a 7,3% Jugosłowianie. Zdaniem źródeł serbskich, przed oblężeniem miasta dochodziło do dyskryminacji i zabijania Serbów przez ludność chorwacką[4].
Podczas wojny w Chorwacji dnia 27 sierpnia 1991 roku 36 tys. żołnierzy Jugosłowiańskiej Armii Ludowej (JNA) i serbskie siły paramilitarne zaatakowały Vukovar[5]. Miasta broniło 1800 członków Gwardii Narodowej. Obroną dowodził Mile Dedaković, ps. „Jastreb”. Symbolem oblężonego miasta stała się wieża ciśnień, wzniesiona na pobliskim wzgórzu, broniona przez młodych Chorwatów i podziurawiona 600. pociskami. Obrońców na duchu podtrzymywały audycje lokalnego radia[6]. Wojska JNA zdobyły miasto 18 listopada. Według szacunków podczas oblężenia zginęło ok. 3,5 tys. obrońców miasta (członków Gwardii Narodowej i uzbrojonych cywili) oraz 4 tys. żołnierzy JNA i serbskich sił paramilitarnych[7].
Następnie około dwustu pacjentów szpitala zamordowano w pobliskiej wsi Ovčara, a pięćdziesiąt zaginęło po przewiezieniu ich w nieznane miejsce. Kilka tysięcy mieszkańców Vukovaru przewieziono do obozów, gdzie Serbowie poddali ich torturom podczas przesłuchań[8]. Ludność chorwacką wysiedlono[9]. Mordami w Ovčarze kierował burmistrz Vukovaru Slavko Dokmanović[10] oraz Željko Ražnatović, dowódca ochotniczej jednostki paramilitarnej „Tygrysy Arkana”.
W październiku 1996 roku Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii (ICTY) potwierdził, że pacjenci vukovarskiego szpitala zostali pochowani w Ovčarze[11]. ICTY ekshumowała ponad 250 ciał. Dzięki badaniom antropologicznym oraz analizie znalezionych przedmiotów i ubrań udało się zidentyfikować prawie wszystkie ciała[12]. Do 2007 roku ekshumowano 1982 ciała ofiar oblężenia miasta (z czego 200 w Ovčarze). Los 486 zaginionych podczas ofensywy JNA i serbskich bojówek jest nieznany[10].
W listopadzie 2010 prezydent Serbii Boris Tadić przybył do miasta i przeprosił w imieniu swego państwa za dokonane w 1991 zbrodnie. Tadić złożył także kwiaty w miejscu masakry pacjentów szpitala[13].
Na początku XXI miasto została odbudowane ze zniszczeń wojennych, choć gdzieniegdzie pozostały jeszcze ruiny, w tym górująca nad miastem wieża ciśnień[3].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Miasto posiada zabytki z XVIII wieku:
- zamek hrabiów Eltzów, wzniesiony na ruinach zamku węgierskiego, zniszczonego w czasie wojen austriacko-tureckich[14]
- klasztor franciszkanów z kościołem św. Filipa i Jakuba,
- cerkiew św. Mikołaja,
- kaplica św. Roka[2].
Urodzeni w Vukovarze
[edytuj | edytuj kod]
- Leopold Ružička – szwajcarski chemik pochodzenia chorwackiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2011. Stanovništvo prema spolu i starosti, Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 2013 (Statistička izvješća; 1468), s. 538, ISSN 1333-1876 [zarchiwizowane 2023-02-12].
- ↑ a b c Vukovar, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-05-30].
- ↑ a b CHORWACJA – VUKOVAR, miasto z przyszłością – Planeta Kobusów (wyrośnięty portal Małego Podróznika) [online], 12 maja 2017 [dostęp 2023-11-16] (pol.).
- ↑ Waldenberg 2005 ↓, s. 135–136.
- ↑ Waldenberg 2005 ↓, s. 135.
- ↑ Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Na ścieżkach historii, Kraków 2015, s. 53–54, ISBN 978-83-62971-14-5.
- ↑ Nowak 2014 ↓, s. 163.
- ↑ Zawada 2014 ↓, s. 179.
- ↑ Waldenberg 2005 ↓, s. 136.
- ↑ a b Zawada 2014 ↓, s. 180.
- ↑ Bilski 2000 ↓, s. 221.
- ↑ Coff 2007 ↓, s. 195.
- ↑ Bartosz Wieliński: Serbia jedna się z Chorwacją. wyborcza.pl, 2010-11-04. [dostęp 2021-05-30].
- ↑ Turističke, Słynne zamki Srijem: Historia z zapachem Dunaju [online], Turističke priče, 7 października 2023 [dostęp 2023-11-16] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ryszard Bilski: Kocioł bałkański. Warszawa: Świat Książki, 2000. ISBN 83-7227-502-5.
- Clea Coff: Pamięć kości. Pośród umarłych w Ruandzie, Bośni, Chorwacji i Kosowie. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-60192-41-2.
- Łukasz Nowak: Łamanie praw człowieka podczas rozpadu Jugosławii, w latach 1991–1995. W: Oblicza współczesnych konfliktów zbrojnych. Tomasz Okraska (red.). Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014. ISBN 978-83-940948-0-5.
- Marek Waldenberg: Rozbicie Jugosławii: jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2005. ISBN 83-7383-154-1.
- Przemysław Zawada: Łamanie praw człowieka podczas rozpadu Jugosławii, w latach 1991–1995. W: Oblicza współczesnych konfliktów zbrojnych. Tomasz Okraska (red.). Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014. ISBN 978-83-940948-0-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona internetowa (chorw.)