Vasilefs Georgios (1938)

Vasilefs Georgios

Historia
Stocznia	Yarrow & Co.(inne języki) w Glasgow
Położenie stępki	1937
Wodowanie	3 marca 1938
Wasilikon Naftikon
Nazwa	Vasilefs Georgios
Wejście do służby	15 lutego 1939
Kriegsmarine
Nazwa	ZG 3 Hermes
Wejście do służby	21 marca 1942
Zatopiony	7 maja 1943
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	1414 ton
Długość	97,5 m
Szerokość	9,7 m
Zanurzenie	2,7 m
Napęd
trzy kotły typu Yarrow 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 KM, 2 śruby
Prędkość	35 węzłów
Zasięg	6000 Mm (przy prędkości 15 w.)
Uzbrojenie
• po ukończeniu: 4 działa kal. 127 mm 4 działa plot. kal. 37 mm 8 wyrzutni torped kal. 533 mm • w służbie Kriegsmarine: 4 działa kal. 127 mm 4 działa plot. kal. 37 mm 5 dział plot. kal. 20 mm 8 wyrzutni torped kal. 533 mm 75 min
Załoga	145

Vasilefs Georgios (gr. ΒΠ Βασιλεύς Γεώργιος), później ZG3 i Hermes – grecki niszczyciel z czasów II wojny światowej, przejęty w 1941 roku przez Niemców i wcielony do Kriegsmarine, użytkowany przez nią od 1942 roku jako ZG3, a następnie „Hermes”. Działał na Morzu Śródziemnym, został samozatopiony 7 maja 1943 roku po uszkodzeniach zadanych przez lotnictwo.

Nowoczesny niszczyciel zamówiony wraz z bliźniaczym okrętem „Vasilissa Olga” przez marynarkę grecką w 1936 roku w brytyjskiej stoczni Yarrow & Co.(inne języki)^[1]. Konstrukcja jednostki wzorowana była na niszczycielach typów G i H, budowanych dla Royal Navy^[2]. Uzbrojenie artyleryjskie dostarczyły firmy niemieckie (działa SKC/34 kalibru 127 mm i przeciwlotnicze 37 mm), a urządzenia do kierowania ogniem holenderskie^[2]. Okręt, który otrzymał nazwę na cześć króla Grecji Jerzego I, został zwodowany 3 marca 1938 roku, a jego przejęcie przez marynarkę grecką nastąpiło 15 lutego 1939 roku^[2]. Niszczyciel otrzymał numer taktyczny D 14, lecz na burcie zapisywano sam numer „14”^[3]. „Vasilefs Georgios” miał pełnić funkcję okrętu flagowego marynarki greckiej, dlatego pomieszczenia dowódcy, przeznaczone dla dowodzącego admirała, były bardziej komfortowe niż na bliźniaczym okręcie^[2].

Po napaści Włoch na Grecję 28 października 1940 roku okręt rozpoczął wojenna służbę uczestnicząc m.in. w nocnych rajdach przeciwko liniom zaopatrzeniowym przeciwnika na wodach Cieśniny Otranto wraz z marynarką brytyjską^[2]. W 1941 roku, po zaatakowaniu Grecji przez III Rzeszę (plan Marita), oba bliźniacze niszczyciele uczestniczyły w eskortowaniu konwojów zaopatrzeniowych z Egiptu oraz ewakuacji greckich zapasów złota na Kretę^[2]. „Vasilefs Georgios” został poważnie uszkodzony w wyniku ataku bombowców nurkujących Junkers Ju 87 w nocy z 12 na 13 kwietnia 1941 roku w Zatoce Sarońskiej^[2]. Postawiony w doku pływającym w bazie Salamina, 20 kwietnia został ponownie zbombardowany, po czym 23 kwietnia samozatopiony przez załogę^[2]. Po zajęciu bazy przez wojska niemieckie (6 maja 1941 roku), niszczyciel został podniesiony z dna i wyremontowany. 21 marca 1942 roku okręt został wcielony do służby w Kriegsmarine pod oznaczeniem ZG 3 (Zerstörer Griechischer – niszczyciel grecki 3), dowódcą został Fregattenkapitän (później Kapitän zur See) Rolf Johannesson^[4].

W służbie niemieckiej ZG 3 został dozbrojony w dodatkowe działka przeciwlotnicze (5 × 20 mm) i wyposażony w tory minowe, umożliwiające przenoszenie do 75 min morskich^[4]. Dla skompensowania masy usunięto po jednej rurze z obu wyrzutni torpedowych^[5]. Okręt działał we wschodniej części Morza Śródziemnego, współdziałając z flotą włoską w eskortowaniu konwojów przewożących zaopatrzenia dla Deutsche Afrika Korps^[3]. Stawiał też miny, między innymi 2/3 lipca 1942 roku koło Cyklad^[3]. 21 sierpnia 1942 roku okręt otrzymał nazwę „Hermes”^[3]. 16 listopada tegoż roku, eskortując konwój, współuczestniczył w zatopieniu greckiego okrętu podwodnego „Triton” przez ścigacz okrętów podwodnych UJ 2102^[3].

Od kwietnia 1943 roku „Hermes” został przebazowany na Sycylię^[3]. Był wykorzystywany bezpośrednio jako szybki transportowiec do zaopatrywania wojsk Osi w Tunezji i ewakuacji rannych^[6]. 20 kwietnia postawił 60 min koło wyspy Marettimo^[3]. Następnego dnia 21 kwietnia, w okolicy wyspy Capri niszczyciel wykrył i zatopił bombami głębinowymi brytyjski okręt podwodny HMS „Splendid” typu S, po czym uratował 20 członków jego załogi^[7]. W dniach 16–18, 22–24 i 26–28 kwietnia odbył trzy rejsy transportowe w zespole z włoskimi: „Antonio Pigafetta” i „Leone Pancaldo”^[6]. Podczas kolejnego rejsu do Tunezji 30 kwietnia zespół włosko-niemiecki z „Leone Pancaldo”, „Lampo” i „Hermesem” był kilkakrotnie atakowany przez lotnictwo, które zatopiło oba pozostałe niszczyciele^[6]. W rejonie przylądka Bon, „Hermes” odniósł poważne uszkodzenia od bliskich wybuchów bomb, tracąc 23 członków załogi^[7]. Doholowany do portu La Goulette, został 7 maja 1943 roku samozatopiony w celu zablokowania wejścia do portu w Tunisie^[7]. Wrak został następnie podniesiony i po zakończeniu wojny złomowany^[7].

W literaturze istnieją wzmianki o rzekomym zatopieniu okrętu przejętego przez Niemców, w nieznanej dacie, przez agenta Jerzego Iwanowa-Szajnowicza, lecz brak jest na to jakichkolwiek dowodów – być może taka wersja była powielana podczas wojny dla celów propagandy^[8].

• Zvonimir Freivogel (tłum. Maciej S. Sobański) Vasilefs Georgios i Vasilissa Olga. Od bliźniaków do przeciwników w: Okręty Wojenne numer specjalny 4, ISSN 1231-014X
• Tadeusz Kasperski. Jak Vasilefs Georgios stał się Hermesem. „Morze”. Nr 2/2018. IV (29), luty 2018. Warszawa. ISSN 2543-5469. 
• Hellenic Navy. hellenicnavy.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-22)]. [dostęp 16 lipca 2009]
• German Naval History [dostęp 16 lipca 2009]