V1400 Centauri
| |||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||
| Gwiazdozbiór | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
14h 07m 47,930s[1] | ||||
| Deklinacja |
−39° 45′ 42,77″[1] | ||||
| Paralaksa (π) | |||||
| Odległość | |||||
| Wielkość obserwowana (pasmo V) |
|||||
| Ruch własny (RA) |
−23,108 ± 0,015[1] | ||||
| Ruch własny (DEC) |
−21,048 ± 0,017[1] | ||||
| Prędkość radialna |
5,904 ± 0,151[1] | ||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||
| Typ widmowy |
K5 IV(e)Li[2] | ||||
| Masa | |||||
| Promień | |||||
| Metaliczność [Fe/H] |
−0,193 +0,045−0,042[3] | ||||
| Wielkość absolutna | |||||
| Jasność |
0,3431 +0,0067−0,0064[3] | ||||
| Prędkość obrotu |
14,6 ± 0,4[2] | ||||
| Wiek |
16 mln lat[4] | ||||
| Temperatura |
4343 +24−29[3] K | ||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||
| |||||
V1400 Centauri (także 1SWASP J140747.93-394542.6[b], skrótowo J1407) – gwiazda w gwiazdozbiorze Centaura, położona w odległości około 450 lat świetlnych od Słońca. W 2007 roku została zaćmiona przez swobodny obiekt, który podejrzewano o bycie planetą z pierścieniami.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Gwiazda jest znaczne młodsza od Słońca i jeszcze nie weszła na ciąg główny; jej wiek szacowany jest na 16 milionów lat[4]. Ma ona temperaturę ok. 4340 K, promień ok. 1,1 promienia Słońca[3] i masę ok. 0,95 masy Słońca[2]. Jako gwiazda zmienna nosi oznaczenie V1400 Centauri[1].
Zaćmienie z 2007 roku
[edytuj | edytuj kod]
W 2007 roku zostało zaobserwowane zaćmienie tej gwiazdy. Krzywa blasku 1SWASP J140747 była niezmiernie skomplikowana, ale dosyć symetryczna i przypominała krzywą blasku innej gwiazdy, EE Cephei, która jest otoczona grubym dyskiem protoplanetarnym. Obserwowane przejście tego obiektu przed tarczą gwiazdy trwało 54 dni, w niektórych momentach przesłonięte było do 95% światła emitowanego przez gwiazdę. Badanie opublikowane w 2012 roku wykazywało, że tajemniczy zaćmiewający obiekt okrąża gwiazdę i, podobnie jak Saturn, posiada pierścienie z licznymi przerwami. Jego natura nie była określona, mogła to być masywna planeta, brązowy karzeł, a nawet niewielka gwiazda o małej masie[4]. Obiekt ten, oznaczony skrótowo J1407b, został żartobliwie określony jako „Saturn na sterydach” (ang. „Saturn on steroids”) z racji olbrzymich rozmiarów postulowanego systemu pierścieni. Cztery zidentyfikowane w nich przerwy otrzymały nazwy „Rochester”, „Sutherland”, „Campanas” i „Tololo”, pochodzące od lokalizacji teleskopów, dzięki którym je odkryto; badacze przypuszczali, że za ich istnienie mogą odpowiadać formujące się księżyce lub, jeżeli obiekt jest gwiazdą lub brązowym karłem, tworzące się planety[5].
Jeżeli zaćmiewający obiekt istotnie był planetą, to zaćmienia gwiazdy powinny się okresowo powtarzać. Ponownego zaćmienia gwiazdy jednak nie zaobserwowano, a analizy archiwalnych płyt fotograficznych nie wykazały wystąpienia podobnego zjawiska od 1890 roku. To mocno sugeruje, że zjawisko z 2007 było jednorazowe, wywołane przez niezwiązany grawitacyjnie obiekt, który przeszedł przed gwiazdą z naszego punktu widzenia[2]. Dodatkowe wątpliwości budziły analizy stabilności postulowanego układu pierścieni planetarnych[6]. Obserwacje z użyciem radioteleskopów ALMA i instrumentu NACO na VLT odnalazły w pobliżu gwiazdy obiekt, który może odpowiadać za zaćmienie. Byłby to wówczas obiekt podgwiazdowy, otoczony przez dysk pyłowy, który od czasu zaćmienia przemieszczał się ze stałą prędkością względem V1400 Cen, przecząc powiązaniu grawitacyjnemu[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Epsilon Aurigae – gwiazda zaćmiewana przez towarzyszkę z masywnym dyskiem
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wartość obliczona na podstawie wielkości obserwowanej i paralaksy.
- ↑ Oznaczenie gwiazdy określa jej położenie na niebie przy pomocy współrzędnych astronomicznych.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h V1400 Centauri w bazie SIMBAD (ang.) [dostęp 2024-08-06].
- ↑ a b c d e R.T. Mentel i inni, Constraining the period of the ringed secondary companion to the young star J1407 with photographic plates, „Astronomy and Astrophysics”, 619, 2018, s. 7, DOI: 10.1051/0004-6361/201834004, Bibcode: 2018A&A...619A.157M, arXiv:1810.05171, A157 (ang.).
- ↑ a b c d e A. Vallenari, Gaia, Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties, „Astronomy and Astrophysics”, 674, 2023, A1, DOI: 10.1051/0004-6361/202243940, Bibcode: 2023A&A...674A...1G, arXiv:2208.00211. [wpis w katalogu].
- ↑ a b c Eric E. Mamajek i inni, Planetary Construction Zones in Occultation: Discovery of an Extrasolar Ring System Transiting a Young Sun-like Star and Future Prospects for Detecting Eclipses by Circumsecondary and Circumplanetary Disks, „The Astrophysical Journal”, 3, 143, 2012, s. 72, DOI: 10.1088/0004-6256/143/3/72 (ang.).
- ↑ Peter Iglinski: Scientists Discover a Saturn-like Ring System Eclipsing a Sun-like Star. University of Rochester, 2012-01-11. [dostęp 2024-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ a b M.A. Kenworthy i inni, ALMA and NACO observations towards the young exoring transit system J1407 (V1400 Cen), „Astronomy and Astrophysics”, 633, 2020, s. 6, DOI: 10.1051/0004-6361/201936141, Bibcode: 2020A&A...633A.115K, arXiv:1912.03314, A115 (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Exoplanet news Part 2: Exosaturn!. discovermagazine.com, 2012-01-12. [dostęp 2012-01-14]. (ang.).