Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy

ulica Niedźwiedzia

Stare Miasto w Bydgoszczy
Widok od Starego Rynku
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Długość	70 m
Przebieg
ul. Jezuicka, ul. Ku Młynom ↑ ← ul. Stefana Batorego, Stary Rynek →↓
Położenie na mapie Bydgoszczy ulica Niedźwiedzia
Położenie na mapie Polski ulica Niedźwiedzia
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego ulica Niedźwiedzia
53°07′18,6″N 17°59′56,7″E/53,121820 17,999091
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Niedźwiedzia w Bydgoszczy – ulica na terenie miasta lokacyjnego Bydgoszczy.

Ulica znajduje się w środkowo-zachodniej części Starego Miasta. Rozciąga się w przybliżeniu na kierunku wschód-zachód, od Starego Rynku do ul. Jezuickiej. Jej długość wynosi ok. 70 m.

Ulica Niedźwiedzia

Ulica Niedźwiedzia została wytyczona w połowie XIV wieku podczas kształtowania bydgoskiego miasta lokacyjnego. Łączyła ona południowo-zachodni narożnik Starego Rynku z ul. Jezuicką (Kościelną), a po wybudowaniu mostu na Młynówce możliwe było przejście dalej na zachód w kierunku Wyspy Młyńskiej.

W XVII-XVIII wieku większa część domów w czworoboku dzisiejszych ulic: Farnej, Jezuickiej, Niedźwiedzia i Starego Rynku należała do zakonu jezuitów^[1]. Około roku 1640 jedno skrzydło tego czworoboku na Rynku zostało zamknięte bryłą kościoła jezuickiego oraz zabudowaniami kolegium. Podczas potopu szwedzkiego (1655–1660) większa część domów została spalona, a wiele innych stało pustką z powodu ucieczki mieszkańców przed zarazą^[1].

Z planu miasta sporządzonego w 1774 r. przez pruskiego geometrę Gretha wynika, że na 9 istniejących wówczas parceli przy ulicy, pustych było 3, w tym narożna z ul. Jezuicką. Północną pierzeję zajmowały budynki kolegium jezuickiego, a także znajdował się tu główny wjazd na dziedziniec kolegium. Wszystkie ubytki zabudowy zostały uzupełnione do 1800 r. Z planu miasta z 1876 r. wynika, że w południowej pierzei ulicy stało 5 kamienic, a w północnej 3. Zmieniono również lokalizację wjazdu na dziedziniec dawnego kolegium (w tym czasie gimnazjum królewskiego) z ul. Niedźwiedziej na ul. Farną.

W 1940 r. na skutek zarządzenia hitlerowskich władz okupacyjnych z kreisleiterem NSDAP, nadburmistrzem Wernerem Kampe na czele, wyburzono zachodnią pierzeję Starego Rynku wraz z kościołem pojezuickim. Planowany przez hitlerowskie władze nowy ratusz bydgoski nie został zrealizowany, zaś po dawnej zabudowie pozostał skwer. Od tego czasu wschodnia część ulicy Niedźwiedzia nie posiada północnej pierzei i widoczna jest ze Starego Rynku.

W 1974 r. na podstawie uchwały WRN, rozpoczęto rewaloryzację fragmentów Starego Miasta w Bydgoszczy. Podjęte przedsięwzięcia na ulicy Niedźwiedzia dotyczyły uporządkowania sieci handlowej oraz przywrócenia witrynom sklepowym charakteru staromiejskiego. Przy ul. Niedźwiedzia 3 ulokowano sklep filatelistyczny, w kamienicy nr 5 powstał bar bistro, a w nr 7 kwiaciarnia i sklep cukierniczy „Jutrzenki”. Największe przeobrażenie przeszedł zespół budynków przy ul. Niedźwiedzia 9 i 11, gdzie umieszczony na fasadzie niedźwiedź patronował odtąd stylowej kawiarni^[2]. Modernizacja nawierzchni ulicy została ujęta w Planie Rewitalizacji Bydgoszczy^[3].

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy^[4]:

• XVI w. - I poł. XVIII w. – platea transversalis
• 1800–1920 - Bärenstraße
• 1920–1939 - Niedźwiedzia
• 1939–1945 - Bärenstraße
• od 1945 - Niedźwiedzia

Pierzeje ul. Niedźwiedzia stanowią w większości kamienice wzniesione od końca XVIII do początku XX wieku, noszące ślady późniejszych przebudów. Po północnej stronie ulicy wyróżnia się XVII-wieczny budynek ratusza, dawnego kolegium jezuickiego.

Nr	Adres	Lata budowy	Styl architektoniczny	Wpisany do rej. zabytków	Uwagi	Zdjęcie
1.	Jezuicka 1 / Niedźwiedzia 4	1653, 1878	klasycyzm, eklektyzm		Budynek ratusza stojący w pierzei ul. Niedźwiedziej. Od 1653 r. mieścił dawne kolegium jezuitów, wzniesione z fundacji biskupa Kaspra Działyńskiego i kanclerza wielkiego koronnego, starosty bydgoskiego Jerzego Ossolińskiego. Od 1770 r. w budynku znajdowało się gimnazjum niemieckie, Szkoła Główna Departamentowa (1808–1812), szkoła wydziałowa (1812–1815) i ponownie gimnazjum niemieckie (1817–1878). W 1879 r. budynek został zakupiony przez miasto i stał się siedzibą magistratu[5].
2.	Niedźwiedzia 1	połowa XVIII w.[6]	klasycyzm		Kamienica na rogu ul. Stefana Batorego. W 1751 r. mieścił się w niej urząd pocztowy. Bydgoskim pocztmistrzem był wówczas Jakub Marshall. Pocztamt bydgoski, najpóźniej w 1779, czyli po podjęciu działalności przez pocztę pruską po I rozbiorze, przeprowadził się z tej kamienicy do jednego z budynków przy obecnej ulicy Długiej[7].
3.	Niedźwiedzia 3	1761[6]	barok
4.	Niedźwiedzia 5	1782[6]	eklektyzm
5.	Niedźwiedzia 7	1946–1949[6]	funkcjonalizm		Kamienica odbudowana po II wojnie światowej
6.	Niedźwiedzia 11	1775–1776[6]	barok		Kamienica na rogu z ul. Jezuicką. Do 1950 r. mieściła się tu apteka „Pod Niedźwiedziem”, w okresie zaboru pruskiego jedyna w mieście apteka polska Władysława Kurzaja. Od 1915 r. znajdowała się tu również polska księgarnia zasłużonego księgarza i wydawcy Leona Posłusznego[5]. Współcześnie znajdowały się tu Bar pod Niedźwiadkiem, pizzeria (na piętrze), a następnie puby i restauracje[8].

• Stare Miasto w Bydgoszczy

• Derenda Jerzy red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6
• Siwiak Wojciech: Życie codzienne mieszkańców Bydgoszczy od XIV do XVIII wieku (w świetle wybranych źródeł kultury materialnej), Bydgoszcz 2015.
• Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996