Ujsoły

Ujsoły
	wieś
	; Ujsoły z Wilczego Gronia
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Ujsoły
Liczba ludności (2008)	2392
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-371
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0073499
	Położenie na mapie gminy Ujsoły Ujsoły
	Położenie na mapie Polski Ujsoły
	Położenie na mapie województwa śląskiego Ujsoły
	Położenie na mapie powiatu żywieckiego Ujsoły
	49°28′40″N 19°08′38″E/49,477778 19,143889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ujsoły – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Ujsoły. Miejscowość jest siedzibą gminy Ujsoły. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Położenie

Wieś Ujsoły położona jest w południowej części obecnego województwa śląskiego, w Małopolsce (Żywiecczyzna), w Beskidzie Żywieckim, przy ujściu Bystrej do Wody Ujsolskiej. Pola i zabudowanie miejscowości znajdują się w dolinie Wody Ujsolskiej i dolnej części Bystrej, oraz na zboczach Wilczego Gronia, Kiczory, Hutyrowa, Urówki, Muńcuła i Kotelnicy, na wysokości około 540–600 m n.p.m.^[3] Przed 1975 rokiem Ujsoły położone były województwie krakowskim, jak i również przed 1939 rokiem.

Ujsoły znajdują się w odległości ok. 30 kilometrów od Żywca i ok. 10 kilometrów od drogi ekspresowej S1^[3].

Nazwa wsi

Nazwa wsi zawdzięcza swoją nazwę pierwszym osadnikom. Jak podaje legenda widząc w dolinie rzekę, zawołali „Uj-Sol”, co znaczyło „Wielka Soła”. W rzeczywistości nazwa pierwotnie brzmiała Usoły, o czym wspomina Andrzej Komoniecki w swym „Dziejopisie Żywieckim”: „…a Usoły że od rzeki Soły zasadzona wieś…”. Przedrostek „uj” to zniekształcenie węgierskie, (Uj-Soły to węg. Nowe Soły) powstałe w czasie zaboru austriackiego.

Części wsi

Integralne części wsi Ujsoły^[4]^[5]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
1003673	Bęściów	część wsi
0073507	Danielka	przysiółek
0073513	Do Hutyrów	część wsi
0073520	Do Krzoski	część wsi
0073536	Do Tanistry	część wsi
1003704	Kręcichłosty	przysiółek
0073542	Stawiska	przysiółek
0073559	Za Borem	część wsi

Historia

W 1860 została założona szkoła trywialna. Drewno na budowę i 5 sąg drewna na pniu na opał przekazał właściciel Żywca Albrecht Fryderyk Habsburg, gmina przeznaczyła corocznie 210 zł austr. na utrzymanie nauczyciela, zobowiązała się zbudować budynek szkolny i go utrzymywać, ścinać ofiarowane drewno i zwozić, a w razie cofnięcia daru drewna, to własnym kosztem kupować^[6].

Zabytki Ujsół wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego to:

cmentarz katolicki z początku XX wieku
kapliczka „U Koconia”^[7]

Piesze szlaki turystyczne

Ujsoły – Muńcuł – Przełęcz Kotarz – Rycerzowa

Ujsoły – Zapolanka – Kręcichwosty (skrzyżowanie z żółtym szlakiem z Rajczy na Romankę)

Zobacz też

Byłe przejście graniczne Ujsoły - Novoť

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142643
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1313 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000. Kraków: Wyd. „Compass”, 2011. ISBN 978-83-7605-084-3.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Czas 1860 nr 37 (15 lutego)
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 142 [dostęp 2017-11-04] .

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna Gminy
Usoły, mylnie ''Ujsoły'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 841 .
Kowalówka 4.) grupa domów w Ujsałach, powiat żywiecki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 515 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142643

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1313 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[Compass-3] Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000. Kraków: Wyd. „Compass”, 2011. ISBN 978-83-7605-084-3.

[R2013-4] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-5] GUS. Rejestr TERYT

[6] Czas 1860 nr 37 (15 lutego)

[7] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 142 [dostęp 2017-11-04] .

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]