Twierdza Luksemburg

Twierdza Luksemburg (luks. Festung Lëtzebuerg, niem. Festung Luxemburg, fr. Forteresse de Luxembourg) – zespół fortyfikacji w typie twierdzy fortowej, znajdujących się wokół miasta Luksemburg.

Twierdza ta miała bardzo duże znaczenie strategiczne od XVII do 1867 r. Francuski inżynier Lazare Carnot w 1793 roku uznał, że jest to najlepsza twierdza w Europie poza Gibraltarem, co spowodowało, że nazywano Luksemburg „Gibraltarem Północy”.

Pierwszą fortyfikacją na terenie dzisiejszego miasta Luksemburg był rzymski fort Lucilinburhuc, wzniesiony na skalistym cyplu Bock. W średniowieczu na skale Bock wzniesiono zamek, który następnie rozbudowywano po 1443 roku w czasach panowania władców Burgundii i hiszpańskich Habsburgów. Za tych ostatnich zaczęto drążyć w skałach pierwsze kazamaty.

W 1684 Luksemburg został zdobyty przez Francuzów, którzy na podstawie projektów Sébastiena Vaubana przekształcili Luksemburg w nowoczesną twierdzę o złożonym systemie obronnym. W 1697 roku twierdzę przejęli Hiszpanie (w wyniku wojny Francji z Ligą Augsburską), a następnie Austriacy (w wyniku wojny o sukcesję hiszpańską), którzy także ją rozbudowali w XVIII wieku. Po abdykacji Napoleona w 1814, twierdza znalazła się pod wojskową kontrolą Prus (1815–1867).

Twierdza została zburzona na skutek postanowień traktatu londyńskiego z 1867 roku, rozwiązującego spór o Luksemburg pomiędzy Francją i Prusami.

Twierdza składała się z trzech obwodów obronnych, w skład których wchodziło około 40 dzieł obronnych. Pod twierdzą wykuto i wykopano 23 km kazamatów. Pierścień wewnętrzny składał się z 15 fortów, a zewnętrzny z 9 fortów o nazwach:

• Fort Olizy
• Fort Thüngen
• Fort Parkhohe
• Fort du Moulin
• Fort Rumigny
• Fort Neippberg
• Fort Wedell
• Fort Rheinsheim
• Fort Charles

Po 1991 roku częściowo zrekonstruowano Fort Thüngen, w którym mieści się obecnie muzeum twierdzy. W głównej partii zachował się także Fort Ober-Grünewald (obok Fortu Thungen) oraz zaprojektowany przez Vaubana Fort Lambert (wchodzi w skład parkingu Monterey). Zachowała się także Wieża Malakoff oraz Brama Eicher i Wieże Vaubana.

• 
  Twierdza w 1560 według Brauna i Hogenberga
• 
  Mury Luksemburga w 1649 według Blaeu
• 
  Mapa z 1730
• 
  Skała Bock, na lewo Most Zamkowy z 1735
• 
  Fort Thüngen

• Michel Pauly, Martin Uhrmacher: Burg, Stadt, Festung, Großstadt: Die Entwicklung der Stadt Luxemburg. W: Patrick Bousch, Tobias Chilla, Philippe Gerber, Olivier Klein, Christian Schulz, Christophe Sohn, Dorothea Wiktorin (wyd.): Der Luxemburg Atlas – Atlas du Luxembourg. Köln: Emons Verlag, 2009. ISBN 978-3-89705-692-3. [dostęp 2011-12-11]. (niem.). Brak numerów stron w książce
• Isabelle Yegles-Becker, Michel Pauly: Le démantelement de la forteresse. W: Patrick Bousch, Tobias Chilla, Philippe Gerber, Olivier Klein, Christian Schulz, Christophe Sohn, Dorothea Wiktorin (wyd.): Der Luxemburg Atlas – Atlas du Luxembourg. Köln: Emons Verlag, 2009. ISBN 978-3-89705-692-3. [dostęp 2011-12-11]. (fr.). Brak numerów stron w książce

Zobacz multimedia związane z tematem: Twierdza Luksemburg

• Musée de la Forteresse de Luxembourg: strona oficjalna. www.in-visible.lu. [dostęp 2011-11-18]. (fr.).
• Frënn vun der Festungsgeschicht Lëtzebuerg – a.s.b.l. (Stowarzyszenie Przyjaciół Twierdzy Luksemburg): Fort Thüngen. www.ffgl.lu. [dostęp 2011-11-18]. (fr.).