Trzmiel gajowy

Trzmiel gajowy
	Bombus lucorum
	(Linnaeus, 1761)
	; samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	tchawkowce
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	żądłówki
Rodzina	pszczołowate
Podrodzina	pszczoły właściwe
Plemię	trzmielowate
Rodzaj	Bombus
Gatunek	trzmiel różnobarwny
Synonimy
	Apis lucorum Linnaeus, 1761;
	Apis lucorum Linnaeus, 1761;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trzmiel gajowy (Bombus lucorum) – gatunek owada z rodziny pszczołowatych (Apidae). Szeroko rozsiedlony w Europie, w Azji aż do północno-wschodnich Chin^[4].

Wygląd

Samica z cytrynowożółtymi przepaskami w przedniej części tułowia i na drugim tergicie odwłoka; zakończenie odwłoka białe^[5]. Pozostała część ciała czarno owłosiona. Samiec ma podobny ogólny wzór ubarwienia, ale z większym udziałem żółtego (m.in. na głowie) i z czarnymi partiami futerka często jasno przyprószonymi na końcach włosków^[4].

Podobne gatunki

Jeden z gatunków należących do kompleksu Bombus lucorum agg., obejmującego kilka bardzo podobnych z wyglądu i blisko spokrewnionych gatunków z podrodzaju Bombus^[4]. Liczba wyróżnianych gatunków różni się w zależności od autora. W Polsce do tej grupy, oprócz trzmiela gajowego, należą B. cryptarum i B. magnus^[6]^[5]. Rozpoznawanie gatunków w obrębie kompleksu, a niekiedy również odróżnianie ich od należącego do tego samego podrodzaju trzmiela ziemnego, jest trudne, a niekiedy niemożliwe, szczególnie w przypadku małych osobników (głównie robotnic)^[4]. Alternatywnymi metodami oznaczania, kiedy zawodzą te morfologiczne, są metody genetyczne oraz biochemiczne (samce poszczególnych gatunków kompleksu różnią się składem chemicznym produkowanych feromonów)^[7]^[6]^[4]. Trzmiel gajowy jest najczęściej spotykanym gatunkiem spośród należących do B. lucorum agg.^[8].

Samica
Samce trzmiela gajowego można odróżnić od samców podobnych gatunków po rozjaśnionych, jakby przyprószonych siwizną czarnych partiach futerka^[9]
Aparat kopulacyjny samca

Przypisy

↑ Bombus lucorum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Ch. Linnaeus: Fauna svecica: sistens animalia sveciae regni: mammalia, aves, amphibia, pisces, insecta, vermes, distributa per classes & ordines, genera & species, cum differentiis specierum, synonymis auctorum, nominibus incolarum, locis natalium, descriptionibus insectorum. Wyd. 2. Stockholmiae: Sumtu & Literis Direct. Laurentii Salvii, 1761, s. 425. (łac.).
↑ P.P. Rasmont P.P. i inni, Bombus lucorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-03-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e PP. Rasmont PP., GG. Ghisbain GG., MM. Terzo MM., Bumblebees of Europe, s. 173-208, ISBN 978-2-913688-38-4, OCLC 1296334445 [dostęp 2022-03-11] .
↑ ^a ^b AnnaA. Krzysztofiak AnnaA., Trzmiele Polski : przewodnik terenowy, Krzysztofiak & Krzysztofiak, 2004, ISBN 83-920046-9-8, OCLC 749447213 [dostęp 2022-03-11] .
↑ ^a ^b SilasS. Bossert SilasS., Recognition and identification of bumblebee species in the Bombus lucorum-complex (Hymenoptera, Apidae) – A review and outlook, „Deutsche Entomologische Zeitschrift”, 62 (1), 2015, s. 19–28, DOI: 10.3897/dez.62.9000, ISSN 1860-1324 [dostęp 2022-03-11] (ang.).
↑ PekkaP. Pamilo PekkaP. i inni, Pheromonal and enzyme genetic characteristics of the Bombus lucorum species complex in northern Europe, „Entomologica Fennica”, 7 (4), 1996, s. 187–194, DOI: 10.33338/ef.83908, ISSN 2489-4966 [dostęp 2022-03-11] (ang.).
↑ SilasS. Bossert SilasS. i inni, The Cryptic Bombus lucorum Complex (Hymenoptera: Apidae) in Austria: Phylogeny, Distribution, Habitat Usage and a Climatic Characterization Based on COI Sequence Data, „Zoological Studies”, 55, 2016, e13, DOI: 10.6620/ZS.2016.55-13, ISSN 1021-5506, PMID: 31966158, PMCID: PMC6409445 [dostęp 2022-03-11] .
↑ PP. Rasmont PP., GG. Ghisbain GG., MM. Terzo MM., Bumblebees of Europe, ISBN 978-2-913688-38-4, OCLC 1296334445 [dostęp 2022-03-11] .

[itis-1] Bombus lucorum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] Ch. Linnaeus: Fauna svecica: sistens animalia sveciae regni: mammalia, aves, amphibia, pisces, insecta, vermes, distributa per classes & ordines, genera & species, cum differentiis specierum, synonymis auctorum, nominibus incolarum, locis natalium, descriptionibus insectorum. Wyd. 2. Stockholmiae: Sumtu & Literis Direct. Laurentii Salvii, 1761, s. 425. (łac.).

[iucn-3] P.P. Rasmont P.P. i inni, Bombus lucorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-03-11] (ang.).

[:0-4] PP. Rasmont PP., GG. Ghisbain GG., MM. Terzo MM., Bumblebees of Europe, s. 173-208, ISBN 978-2-913688-38-4, OCLC 1296334445 [dostęp 2022-03-11] .

[:2-5] AnnaA. Krzysztofiak AnnaA., Trzmiele Polski : przewodnik terenowy, Krzysztofiak & Krzysztofiak, 2004, ISBN 83-920046-9-8, OCLC 749447213 [dostęp 2022-03-11] .

[:1-6] SilasS. Bossert SilasS., Recognition and identification of bumblebee species in the Bombus lucorum-complex (Hymenoptera, Apidae) – A review and outlook, „Deutsche Entomologische Zeitschrift”, 62 (1), 2015, s. 19–28, DOI: 10.3897/dez.62.9000, ISSN 1860-1324 [dostęp 2022-03-11] (ang.).

[7] PekkaP. Pamilo PekkaP. i inni, Pheromonal and enzyme genetic characteristics of the Bombus lucorum species complex in northern Europe, „Entomologica Fennica”, 7 (4), 1996, s. 187–194, DOI: 10.33338/ef.83908, ISSN 2489-4966 [dostęp 2022-03-11] (ang.).

[8] SilasS. Bossert SilasS. i inni, The Cryptic Bombus lucorum Complex (Hymenoptera: Apidae) in Austria: Phylogeny, Distribution, Habitat Usage and a Climatic Characterization Based on COI Sequence Data, „Zoological Studies”, 55, 2016, e13, DOI: 10.6620/ZS.2016.55-13, ISSN 1021-5506, PMID: 31966158, PMCID: PMC6409445 [dostęp 2022-03-11] .

[9] PP. Rasmont PP., GG. Ghisbain GG., MM. Terzo MM., Bumblebees of Europe, ISBN 978-2-913688-38-4, OCLC 1296334445 [dostęp 2022-03-11] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]