Terapia tańcem

Ten artykuł należy dopracować:

od 2012-01 → usunąć zwodnicze wyrażenia,
→ sformatować tekst (pomoc: podział na sekcje, tabele, wzory),
→ poprawić styl – powinien być encyklopedyczny,
→ napisać artykuł w sposób neutralny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Terapia tańcem, terapia tańcem i ruchem, choreoterapia (z ang. dance movement therapy – DMT), jest techniką należącą do szerokiego nurtu arteterapii (terapii poprzez sztukę). Zgodnie z definicją Amerykańskiego Stowarzyszenia Terapii Tańcem (ADTA), terapia tańcem opiera się na wykorzystaniu ruchu jako procesu, który zwiększa fizyczną, psychiczną i duchową integrację człowieka^[1]. Podstawowe elementy tańca – ruch i rytm stają się drogą do uzyskania harmonii ciała i umysłu, ułatwiają poznanie siebie i swoich emocji, a także porozumiewanie się z innymi ludźmi. Terapia tańcem i ruchem zwana również psychoterapią tańcem i ruchem (z ang. dance movement psychotherapy – DMP) definiowana jest jako psychoterapeutyczne wykorzystanie ekspresyjnego ruchu oraz tańca, poprzez który człowiek może zaangażować się w proces prowadzący do osobistej integracji: fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i społecznej^[2].

Terapia tańcem i ruchem (DMT) należy do nurtu psychoterapii zorientowanych na działanie (podobnie jak terapia Gestalt), jest także formą artepsychoterapii. Oparta jest na idei, że ciało i umysł są nierozłączne – ruch ciała odzwierciedla wewnętrzny stan emocjonalny człowieka, zaś zmiany w ruchu mogą prowadzić do zmian w psychice, tym samym wspomagając jego rozwój. W odróżnieniu od będącej metodą komplementarną choreoterapii, psychoterapia tańcem i ruchem może być stosowana jako samodzielna metoda leczenia^[3]. Choreoterapia najlepsze efekty w pracy terapeutycznej (stosowanej w psychiatrii) przynosi jako metoda uzupełniająca proces leczenia farmakologicznego oraz psychoterapii werbalnej, to też bazuje na pracy teamu terapeutycznego^[4].

Od narodzin tej formy terapii na początku lat 40., DMT zyskała na świecie dużą popularność, początkowo jako forma psychoterapii dostępna osobom, które mają trudności z werbalnym porozumiewaniem się, z czasem jako metoda praktykowana w leczeniu wielu chorób i zaburzeń, stosowana zarówno w formie indywidualnej, jak i grupowej. Obecnie psychoterapię tańcem i ruchem praktykuje się w wielu szpitalach psychiatrycznych, onkologicznych, domach opieki społecznej, domach dziecka, ośrodkach leczenia uzależnień, a także w ramach programów promocji zdrowia psychicznego.

Terapia tańcem i ruchem DMT wywodzi się z połączenia idei tańca współczesnego z teorią psychoterapii i wciąż ewoluuje. Początkowo bardziej zbliżona do tańca, praktykowana przez tancerzy, z czasem uległa metamorfozie tak, że została uznana za nurt psychoterapii^[5]. Obecnie w DMT szkolą się raczej absolwenci psychologii niż tańca, w pracy z pacjentami często nie stosuje się muzyki, taniec zaś bywa pojmowany bardzo szeroko – jako ruch. Nie każdy umie tańczyć, natomiast każdy się porusza – oddycha, wyraża się za pomocą gestów, wykorzystuje też ruch funkcjonalny do osiągania różnych celów. W wielu grupach DMT stosowany przez terapeutę ruch nie przypomina tańca – w potocznym jego rozumieniu. Nazwę „terapia tańcem i ruchem” jednak pozostawiono zarówno ze względów historycznych, jak i po to, by odróżnić DMT od pracy z ciałem, w której nie korzysta się z ruchu jako sztuki, jako środka artystycznego wyrazu^[6].

Za główną pionierkę DMT uważa się Marian Chace, amerykańską tancerkę, która jako pierwsza, w 1942 r. wprowadziła terapię tańcem do świata zachodniej medycyny. Prowadząc własną szkołę tańca w Waszyngtonie zdała sobie sprawę z wpływu, jaki wywierają na studentów zajęcia z improwizacji ruchowej. Wkrótce zaproponowano jej pracę w szpitalu Św. Elżbiety – dużym szpitalu psychiatrycznym w Waszyngtonie, gdzie prowadziła skuteczną formę terapii z pacjentami, z którymi nie sposób było prowadzić psychoterapii werbalnej. W 1966 r. Chace stanęła na czele Amerykańskiego Stowarzyszenia Terapii Tańcem ADTA – założonej przez siebie i innych pionierów DMT organizacji. W latach 70. i 80. miała miejsce tzw. druga fala rozwoju DMT. W tym czasie wielu terapeutów tańcem, chcąc pogłębić swoje rozumienie procesu terapii kończyło szkolenia z zakresu psychoterapii werbalnej. Pionierzy ci dokonywali integracji wiedzy o ruchu i interwencjach pozawerbalnych z teorią i praktyką psychoterapii werbalnej. W ten sposób powstały różne nurty: DMT w ujęciu psychodynamicznym, jungowskim, psychoanalitycznym, gelsztatowskim. W wyniku tej integracji DMT zaliczono do metod psychoterapii^[7].

Psychoterapię tańcem i ruchem należy w pewnym sensie odróżnić od choreoterapii, chociaż w Polsce stosuje się te określenia zamiennie, to choreoterapia rozpatrywana jest na trzech poziomach tj. terapii tańcem, psychoterapii tańcem oraz tańca terapeutycznego. Każda z tych subspecjalności bazuje na ruchu i artystycznym wymiarze tańca. Istnieją między nimi jednak zasadnicze różnice. Według Aleszko “choreoterapia to metoda lecznicza oparta o taniec wzbogacony o ćwiczenia muzyczno–ruchowe i improwizacje ruchowe do wybranej muzyki^[8].” Taniec terapeutyczny może być stosowany jako metoda komplementarna, której celem najczęściej jest poprawa nastroju pacjentów, zwiększenie świadomości ciała, odniesienie korzyści społecznych. Od instruktora tańca terapeutycznego nie oczekuje się wyleczenia pacjenta z nerwicy (nerwica) czy depresji (depresja). Za główny czynnik leczący w tej formie choreoterapii uważany jest taniec, w terapii tańcem i psychoterapii tańcem jest nim relacja terapeutyczna. Metody te różnią się znacznie długością i zakresem szkolenia terapeutów. Od psychoterapeuty tańcem wymaga się ukończenia kompleksowego 4-letniego podyplomowego szkolenia obejmującego terapię własną, staż, praktykę kliniczną i superwizję. Podobnie od terapeuty tańcem, od którego poza 3-letnim szkoleniem, wymagana jest terapia własna (w tym trening interpersonalny, psychoterapia oraz własna terapia tańcem), staż asystencki u certyfikowanego terapeuty tańcem/psychoterapeuty tańcem, praktyka zawodowa i superwizje^[9]. Psychoterapia tańcem i terapia tańcem bazują na improwizacji ruchowej i procesie grupowym, w tańcu o charakterze terapeutycznym częściej jest spotykana nauka tańca, a instruktor modeluje prawidłowy sposób wykonania kroków i ćwiczeń^[10].

• Ciało i umysł są w nieustannej interakcji – zmiana ruchu wywiera wpływ na całościowe funkcjonowanie człowieka
• Ruch odzwierciedla osobowość
• Relację terapeutyczną można przynajmniej do pewnego stopnia ustanowić niewerbalnie, poprzez dostrojenie do cech ruchu pacjenta
• Ruch jest językiem symbolicznym i może odzwierciedlać procesy zachodzące w nieświadomości
• Improwizacja ruchowa pozwala pacjentowi eksperymentować z nowymi sposobami bycia/zachowania
• Zastosowanie ruchu w terapii umożliwia pracę nad traumą doświadczoną w okresie prewerbalnym
• Poprzez zaangażowanie ciała, emocji, umysłu i sfery duchowej w procesie terapii DMT możliwa staje się integracja tych poziomów^[11].

Terapię tańcem i ruchem stosuje się najczęściej w pracy z osobami cierpiącymi na:

• nerwice, zaburzenia lękowe i depresyjne, zespół stresu pourazowego
• zaburzenia odżywiania
• zaburzenia osobowości
• choroby psychiczne (schizofrenia, depresja, choroba dwubiegunowa)
• uzależnienia
• ADHD
• zaburzenia kontroli impulsów, zachowania agresywne
• autyzm
• upośledzenia
• choroba Parkinsona, Alzheimera, SM
• choroby onkologiczne
• w procesie żałoby, w kryzysie, po traumatycznej stracie,
• a także profilaktycznie, w celu rozwoju osobistego i poprawy jakości życia (w tym w pracy z osobami wykluczonymi społecznie i zagrożonymi wykluczeniem społecznym).

Terapia tańcem i ruchem została poparta licznymi badaniami naukowymi w USA i Europie. Chociaż zdecydowana większość badań nad terapią tańcem to badania jakościowe, istnieją również meta-analizy badań ilościowych, które wykazały porównywalną z innymi formami terapii skuteczność DMT w zakresie obniżania poziomu lęku i depresyjności oraz zwiększania świadomości ciała i poprawy obrazu siebie^[12]. W Polsce od kilku lat ilościowe i jakościowe badania nad skutecznością choreoterapeii w psychiatrii prowadzi A. Rojewska-Nowak z Gliwickiego Ośrodka Leczenia Depresji i Nerwic, wykorzystująca tę formę terapii w pracy z grupami osób z zaburzeniami afektywnymi oraz nerwicowymi^[13].

Zrzesza członków spośród osób, które ukończyły szkolenie choreoterapii lub uzyskały inne kwalifikacje zgodne z kryteriami przyjętymi przez Stowarzyszenie, co gwarantuje wysoki poziom świadczonych usług przez terapeutów będących jego członkami. Stowarzyszenie ustanowiło standardy profesjonalnych umiejętności choreoterapeutów (terapeutów i psychoterapeutów tańcem), a także instruktorów tańca terapeutycznego. Członkowie stowarzyszenia, którzy spełnili wymagania mogą starać się o certyfikat zawodu choreoterapeuty – terapeuty tańcem. W 2012 Stowarzyszenie zostaje przekształcone w Stowarzyszenie zawodowe, zrzeszające jako członków zwyczajnych, osoby posiadające Certyfikaty zawodu.

Zrzesza osoby, które ukończyły kompleksowe szkolenie w psychoterapii tańcem i ruchem. Powstało by dbać o wysokie standardy zawodu, normy etyczne, a także by propagować metodę. Stowarzyszenie akredytuje szkolenia oraz wystawia certyfikaty uprawniające do wykonywania zawodu.

Powstał w 2004r. jako instytucja organizująca jak dotąd jedyne w Polsce kompleksowe, 4-letnie szkolenie w psychoterapii tańcem i ruchem, akredytowane przez PSPTiR oraz afiliowane przez Brytyjskie Stowarzyszenie Psychoterapii Tańcem i Ruchem ADMT UK. Szkolenie spełnia kryteria projektu ustawy o zawodzie psychoterapeuty, po jego ukończeniu można się ubiegać o certyfikat psychoterapeuty tańcem i ruchem.

Zrzesza członków spośród osób, które ukończyły akredytowane przez ADTA szkolenie DMT lub uzyskały tytuł magistra sztuki w zakresie DMT na jednym z uznanych kierunków studiów w USA. Po ukończeniu studiów/szkolenia i odbyciu wymaganego stażu klinicznego terapeuta uzyskuje certyfikat zarejestrowanego terapeuty tańcem i ruchem (R-DMT), uprawniającym do prowadzenia praktyki w specjalistycznym ośrodku objętym nadzorem terapeuty posiadającego certyfikat BC-DMT. Certyfikat BC-DMT jest wyższym stopniem kwalifikacji, uprawnia on do podjęcia prywatnej praktyki w zakresie terapii tańcem i ruchem.