Tadeusz Miękisz

Tadeusz Miękisz

Tadeusz Miękisz (1937)
Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1883 Dobromil
Data i miejsce śmierci	27 kwietnia 1957 Wrocław
Narodowość	polska
Stanowisko	nauczyciel
Rodzice	Franciszek
Dzieci	Adam, Stanisław
Krewni i powinowaci	Jacek (wnuk)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Franciszek Miękisz^[a] (ur. 6 stycznia 1883 w Dobromilu, zm. 27 kwietnia 1957 we Wrocławiu) – polski nauczyciel.

Tadeusz Franciszek Miękisz urodził się 6 stycznia 1883 w Dobromilu^{[1][2][3][4][5]}. Był synem Marii z domu Tuchowskiej (zm. przed 1921^[6]) i Franciszka (w 1894 dietariusz przy C. K. Dyrekcji Skarbu w Sanoku^[1], w 1900 emerytowany nadstrażnik skarbowy w Sanoku^[2], zm. w 1921 w wieku 75 lat^[6]) wraz z którym zamieszkiwał w Sanoku przy ulicy Tadeusza Kościuszki (numer konskrypcyjny 195^[1], potem 75^[3][7]). Miał siostry Stanisławę (ur. 1880 w Zagórzu, zm. 1961 w Sanoku)^[8], Helenę (ur. 1885, zamężna z Basylim Kulawym)^[9], brata Mieczysława (ur. 1892 w Birczy, zm. 1900 w Sanoku)^[10].

Kształcił się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w roku szkolnym pobierał stypendium^[11], a w 1902 zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Bolesław Keim, Gustaw Kieszkowski, Wiesław Krawczyński, Mieczysław Wygrzywalski, Jan Zakrzewski)^{[12][13][14][15]}. Od 1902 do 1906 odbył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego o specjalności historii i geografii pod opieką naukową prof. Ludwika Finkela i prof. Bronisława Dembińskiego^[13][14]. Jako student filozofii w 1904 był członkiem Komitetu Młodzieży Polskiej w Sanoku^[16]. Był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Czytelni Akademickiej we Lwowie^[17].

Egzamin zawodowy nauczycielski złożył 13 listopada 1907 i podjął pracę nauczyciela od 1 stycznia 1908^[4]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 8 stycznia 1908 jako egzaminowany kandydat stanu nauczycielskiego został mianowany zastępcą nauczyciela w macierzystym gimnazjum w Sanoku^{[18][19][13][14]}. Jako egzaminowany zastępca nauczyciela uczył języka łacińskiego, historii, geografii, historii krajowej, dziejów ojczystych^[20][21]. W sierpniu 1908 został przeniesiony z sanockiego gimnazjum do gimnazjum z językiem polskim wykładowym w Kołomyi^[22]. W roku szkolnym 1909/1910 pełnił obowiązki nauczyciela rzeczywistego w gimnazjum realnym prywatnym w Łańcucie^{[23][24][25][26][13][14]}. W roku szkolnym 1910/1911 ponownie pracował w Sanoku^{[27][28][13][14]}. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 31 sierpnia 1911 został przeniesiony na posadę egzaminowanego zastępcy nauczyciela w C. K. I Gimnazjum w Nowym Sączu^{[14][29][30][31]}, skąd od września 1912 został przeniesiony do szkoły realnej w Tarnowie^[32][13][14].

Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 25 lipca 1913 został mianowany nauczycielem w C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie^[33][13], gdzie wykładał geografię i historię oraz był zawiadowcą zbiorów map i obrazów dla tychże przedmiotów^[34]. Po wybuchu I wojny światowej przebywał w Sanoku, po czym od początku lipca 1915 ponownie pracował w rzeszowskim gimnazjum^{[35][36][37][38][39]}. Rozporządzeniem z 27 stycznia 1917 został zatwierdzony w zawodzie nauczycielskim z tytułem c. k. profesora^[40]. Został odznaczony austro-węgierskim Krzyżem Jubileuszowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[39].

Profesorem I Gimnazjum w Rzeszowie, od 1923 o charakterze państwowym i noszącego imię ks. Stanisława Konarskiego, pozostawał także po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w latach 20. II Rzeczypospolitej^[41], a poza ww. obowiązkami kierował także biblioteką nauczycielską^[42][43][44]. Równolegle prowadził również lekcje w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim 1915/1916, 1918/1919, 1921/1922, 1924/1925^[45][46][47].

Z I Gimnazjum w Rzeszowie decyzją z 17 lipca 1925 został przeniesiony do macierzystego Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku z dniem 1 września 1925^[48][49][13]. W szkole uczył geografii prowadząc gabinet geograficzny i zawiadując zbiorami geograficznymi, a także wykładał historię, był opiekunem kółka historycznego, nadzorował Przysposobienie Wojskowe, wykładał język polski^{[5][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59]}. Na początku roku szkolnego 1930/1931 zastępczo pełnił funkcję kierownika gimnazjum po odejściu dyrektora Stanisława Cebuli^[60][61]. Wśród sanockich gimnazjalistów zyskał przydomek „Karakon”^[59]. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 9 stycznia 1934 został zaszeregowany do grupy VII w zawodzie^[62]. Ponadto uczył historii i geografii w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater w Sanoku i Miejskim Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Sanoku (obie szkoły działały w budynku późniejszego II Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku)^{[63][64][65][66]}. Rozporządzeniem KOSL z 10 października 1934 został zaszeregowany do grupy VI w zawodzie, a rozporządzeniem KOSL z 23 listopada 1934 został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 31 grudnia 1934^[67]. Według Adama Fastnachta przeniesienie na emeryturę Tadeusza miękisza było spowodowane jego przekonaniami politycznymi i tym że nie uznawał oportunizmu^[68].

Był działaczem sanockiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej^[69], w którym był zastępcą skarbnika^[70][71], od 8 grudnia 1910 był sekretarzem założonego wówczas sanockiego związku okręgowego kół TSL^[72][73]. Od 1907/1909 należał do Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych^[74], 29 marca 1909 został wybrany członkiem wydziału sanockiego koła TNSW^[75]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku^[76]. 28 stycznia 1934 został wybrany prezesem zarządu koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych^[77]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” do 1939 oraz po nastaniu Polski Ludowej w 1946 zaangażował się w próbę reaktywacji oddziału^[78][79][80]. Opracował także monografię dotyczącą historii sanockiego „Sokoła”, wydaną w 1939. W 1935 miał wygłosić w gmachu „Sokoła” w Sanoku odczyt pt. Kwestia żydowska w dawnej Polsce a dzisiaj, który po rozpoczęciu został przerwany przez policję, a zebranie rozwiązane jako niezgłoszone^[81].

Po wybuchu II wojny światowej 1939 podczas okupacji niemieckiej podjął działalność w ramach tajnego nauczania w Sanoku^{[82][83][84][85]}. W zorganizowanym na przełomie września i października 1944 Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Królowej Zofii w Sanoku zasiadł w Komisji Weryfikacyjnej, która przekazała do Kuratorium w Rzeszowie protokoły z egzaminów z okresu tajnego nauczania, na podstawie których zostały wydane uczniom świadectwa^[86][87]. W reaktywowanej przez nowe władze macierzystej szkole uczył od 1944 do 1946^[83]. 26 maja 1946 w Sanoku wygłosił odczyt pt. Wiosna Ludow, zorganizowany przez miejscowy Powiatowy Urząd Informacji i Propagandy^[88]

Z Sanoka przeniósł się do Wrocławia^[59]. W latach 1946–1948 był nauczycielem w tamtejszym II Gimnazjum^[83]. Później, do końca życia pozostawał pracownikiem Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu^[83][89].

Zmarł 27 kwietnia 1957 we Wrocławiu^[13][14]. Został pochowany na cmentarzu we Wrocławiu (pożegnany tamże przez pochodzącego z Sanoka ks. Stanisława Turkowskiego)^[83].

Był ojcem Adama Michała (ur. 1925, studiował w akademii górniczej)^[90], Stanisława Miękisza (ur. 1927, biofizyk, wykładowca)^[59][91] i dziadkiem Jacka Miękisza (ur. 1956, matematyk, pracownik naukowy)^[92][93][94].

Po latach z uznaniem o prof. Miękiszu jako pedagogu wypowiedzieli się w swoich wspomnieniach Andrzej Tarnawski^[59], ks. Zdzisław Peszkowski^[95].

• Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia (1939^[83], ponownie w wydane w publikacji pt. 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014^[96])
• Ziemia Sanocka w twórczości Zygmunta Kaczkowskiego (rękopis)^[97]
• Rok 1848 w Sanockiem (notatki po prof. Miękiszu) (red. Aleksander Codello; w: „Rocznik Sanocki” 1963)^[98][83]

• Adam Fastnacht: Profesor Tadeusz Miękisz. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 148-149.