Toryt

Toryt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	(Th,U)SiO4
Twardość w skali Mohsa	4,5-5[1]
Przełam	muszlowy
Łupliwość	wyraźna na {110}
Pokrój kryształu	kwadratowe graniastosłupy, pseudo-ośmiościenne kryształy, masywne
Układ krystalograficzny	tetragonalny, klasa podwójnej piramidy dytetragonalnej (4/m 2/m 2/m)
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość	6,63 – 7,20 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	żółty, brązowy, ciemnobrązowy, czarny
Rysa	jasnopomarańczowa do ciemnobrązowej
Połysk	szklisty do żywicowatego
Współczynnik załamania	n? = 1.790 – 1.840 n? = 1.780 – 1.820
Inne	dwójłomność (? = 0.010 – 0.020), niemal nieprzezroczysty, przezroczysty w cienkich warstwach
Dodatkowe dane
Szczególne własności	promieniotwórczy
Multimedia w Wikimedia Commons

Toryt jest rzadkim krzemianem toru, który krystalizuje w układzie tetragonalnym. Jest izomorficzny z cyrkonem i hafnonem. Jest najpowszechniejszym minerałem toru i niemal zawsze jest silnie promieniotwórczy. Toryt został odkryty w 1828 roku na norweskiej wyspie Lovo, przez pastora i mineraloga Hansa Thrane Esmarka, który wysłał pierwszą próbkę minerału do swojego ojca, Jensa Esmarka, będącego profesorem mineralogii i geologii. Nazwa minerału, nadana w 1829 roku, odzwierciedla jego dużą zawartość toru.

Próbki torytu z reguły pochodzą z magmowych pegmatytów, wulkanicznych skał ekstruzyjnych, żył hydrotermalnych i z połączeń ze skałami metamorficznymi. Występuje także w postaci drobnych ziarenek w piaskach detrytustycznych. Kryształy są rzadko spotykane, dobrze ukształtowane krótkie, graniaste kryształy o piramidalnych zakończeniach. Ogólnie występuje z cyrkonem, monacytem, gadolinitem, fergusonitem, uraninitem, itrialitem i pirochlorem^[1].
Toryt obecnie jest ważną rudą uranu. Odmiana torytu, nazywana uranotorytem, jest szczególnie bogata w uran i była ważną rudą uranu w kopalni Madawaska w Bancroft w Kanadzie. Inną odmianą torytu jest między innymi^[2] pomarańczowy orangit^[3] i kalcytoryt ((Th, Ca₂)SiO₄*3,5H₂O)^[4], zawierający śladowe ilości wapnia.
Toryt może być znaleziony w około 660 lokalizacjach niemal na całym świecie^[5], między innymi w Kanadzie, USA, Chinach, Norwegii, Niemczech, Rosji, Brazylii, Australii, Madagaskarze i Szwecji.

Toryt jest minerałem metamiktycznym i uwodnionym, optycznie izotropicznym i amorficzny. Ze względu na zróżnicowany skład, jego gęstość waha się w przedziale 4,0 do 7,2 g/cm^3[1][6]. Twardość 4,5 w skali Mohsa, o połysku szklistym lub żywicowatym. Koloru zazwyczaj czarnego, ale także ciemnobrązowego, pomarańczowego i ciemnozielonego.
Ze względu na to, że toryt jest minerałem metamiktycznym, jego wewnętrzna struktura krystaliczna na skutek promieniowania może zostać zniszczona, przy zachowaniu jednocześnie postaci zewnętrznej kryształu.