Tongeren

Ten artykuł dotyczy miasta w Belgii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Tongeren

fr. Tongres
niem. Tongern

Herb Flaga
Państwo	Belgia
Region	Flandria
Prowincja	Limburgia
Dystrykt	Tongeren
Burmistrz	Patrick Dewael
Powierzchnia	87,81 km²
Populacja (1 stycznia 2024) • liczba ludności • gęstość	32 138[1] 366 os./km²
Nr kierunkowy	012
Kod pocztowy	3700
Położenie na mapie Belgii Tongeren
Położenie na mapie Limburgii Tongeren
50°46′N 5°27′E/50,766667 5,450000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Tongeren (fr. Tongres, niem. Tongern, lim. Tóngere, wa. Tongue) – miasto w północno-wschodniej Belgii, w Regionie Flamandzkim, w prowincji Limburgia, siedziba administracyjna okręgu Tongeren. Leży nad rzeką Jeker. Jest najstarszym miastem Belgii, którego początki sięgają 15 r. p.n.e.

Przed podbojem przez Rzymian teren ten był zamieszkany przez belgijskie plemię Eburonów. Podczas galijskich kampanii Cezara w I wieku p.n.e. przywódca plemienia Ambioryks był wodzem powstania przeciwko najeźdźcom i pokonał cały legion rzymski w pobliżu miejsca zwanego Atuatuca. Zwycięstwo było krótkotrwałe i całe plemię zostało wymordowane, a jego miejsce zajęło inne – Tungrowie, odnoszące się życzliwie do Rzymian. Ich obóz wojskowy przekształcił się następnie w osadę zwaną Atuatuca Tungrorum, główną dla obszaru plemiennego Tungrów. Położona przy drodze łączącej Kolonię z Bavay i otoczona żyznymi ziemiami, szybko stała się jednym z największych rzymskich ośrodków administracyjnych i militarnych w I wieku n.e. W roku 70 została spalona podczas oblężenia. W II wieku wzniesiono pierwsze, liczące 4,5 km mury obronne, które częściowo zachowały się do dziś. W IV stuleciu miasto stało się stolicą chrześcijańskiej diecezji Tongeren (jednej z pierwszych w Niderlandach), na czele której stał św. Serwacy, późniejszy biskup Maastrichtu.

W tej epoce miasto nawiedzały rozmaite klęski, m.in. niszczone było przez napaści Franków i wikingów. Okres merowiński (V–VII wiek) nie jest dobrze udokumentowany. Budowa nowego kościoła i ufundowanie kapituły kanoników miało miejsce w czasach Karolingów – obecną bazylikę zbudowano w miejscu, w którym znajdował się dawny dom biskupi. Budowę tej świątyni pw. NMP (Onze Lieve Vrouw) rozpoczęto na początku XIII wieku. W tym samym czasie wzniesiono też nowe mury obronne, ratusz, kilka innych kościołów i klasztorów, w tym beginek. Będące własnością biskupów Liège miasto stało się najważniejszym w ich diecezji, odtąd rozwijając się i przyciągając kupców i rzemieślników.

W 1677 Tongeren zostało niemal zrównane z ziemią przez wojska Ludwika XIV. W XVIII w. podczas hiszpańskiej oraz austriackiej wojny o sukcesję, kontynuowano odbudowę miasta. Pod koniec tego samego wieku miasto napotkały poważne zmiany Niderlandy zostały wcielone przez Francję, a miasto stało się częścią departamentu Dolnej Mozy. Po raz pierwszy od 1000 lat Tongeren nie był już związany z Liège.

W 1815 r. miasto stało się częścią Królestwa Niderlandów, a w 1830 r. zostało miastem belgijskim.

9 sierpnia 1914, podczas I wojny światowej, miasto zajęły wojska niemieckie. Jednak konsekwencje tej wojny ograniczyły się do szkód materialnych w kilkunastu domach i dwunastu ofiarach cywilnych. 24 listopada 1918 roku Tongeren został wyzwolony przez wojska belgijskie.

10 maja 1940 roku, na początku II wojny światowej, stacja i okoliczne dzielnice zostały zbombardowane przez niemieckie samoloty. 8 września 1944 roku alianci dotarli do miasta i je wyzwolono.

Od lat 50. i 60. nowe dzielnice mieszkalne zostały zbudowane poza centrum miasta, a Tongeren stał się miastem usług, opieki i edukacji.

W skład miasta wchodzi 16 dzielnic (deelgemeente):

• Berg
• Diets-Heur (Heur-le-Tiexhe)
• Henis
• ’s Herenelderen
• Koninksem
• Lauw (Lowaige)
• Mal
• Neerrepen
• Nerem
• Overrepen
• Piringen (Pirange)
• Riksingen
• Rutten
• Sluizen (Sluse)
• Vreren (Frères)
• Widooie (Widoye)

• Bazylika NMP (Onze-Lieve-Vrouw) z 64-metrową wieżą. Pierwszy kościół zbudował zgodnie z przekazem św. Serwacy już w IV wieku. Odkrycia archeologiczne potwierdziły, że w tym miejscu istnienie kamiennych konstrukcji, a w IX wieku – karolińskiego kościoła. Najcenniejszym zabytkiem bazyliki jest figura Najświętszej Marii Panny z Tongeren wykonana z drzewa orzechowego w 1475 roku. W skarbcu świątyni znajdują się różne relikwie z różnych epok – od czasów Merowingów aż do XIX-wiecznych
• kościół pw. św. Katarzyny (Sint-Catharina), znany też jako kościół beginek, jest jednym z najstarszych kościołów miasta; zbudowany w stylu gotyckim w 1294 r., lecz wielokrotnie modernizowany
• beginaż, ufundowany 1257 roku, będący najstarszym tego typu zabytkiem w Limburgii. „Miasto w mieście”, jak nazywano ten obszar, aż do XIX wieku było odgrodzone od pozostałej części miasta murem. W XVII wieku zakon liczył co najmniej 300 kobiet. Historyczny kompleks znajduje się na liście światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO
• miejska dzwonnica ratuszowa (beffroi), również wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO
• fragment rzymskiego muru obronnego, wzniesionego na ruinach willi z III wieku, będący jedyną pozostałością po czasach panowania Rzymian
• pomnik Ambioryksa – belgijskiego bohatera narodowego, bardzo przypominającego komiksowego Asteriksa.

Co siedem lat odbywa się w lipcu maryjna procesja, na którą przybywają wierni z całego kraju; w 2009 r. dokonano podczas niej koronacji zabytkowej figury NMP z bazyliki.

W Europie i poza nią, Tongeren znane jest z największego w krajach Beneluksu targu antyków.

Miejscowość partnerska:

• Kalisz, Polska
• Liège, Liège
• Maastricht, Niderlandy
• Xindian, Tajwan

Znajduje się tutaj stacja kolejowa Tongeren.

• Belgia i Luksemburg. Praktyczny przewodnik. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2012, s. 273–274, ISBN 978-83-7513-980-8

• oficjalna strona internetowa
• Roman Tongeren
• Muzeum Gallo-Rzymskie