Wywłócznik

Wywłócznik
	; Przedstawiciel rodzaju; – wywłócznik kłosowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	wodnikowate
Rodzaj	wywłócznik
	Nazwa systematyczna
	Myriophyllum L.; Sp. Pl. 992. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Myriophyllum spicatum L.
Synonimy
	Burshia Raf.; Enydria Vell.; Meziella Schindl.; Pelonastes Hook.f.; Pentapteris Haller; Pentapterophyllon Hill; Potamogeton Walter; Sphondylastrum Rchb.; Vinkia Meijden;
	Burshia Raf.; Enydria Vell.; Meziella Schindl.; Pelonastes Hook.f.; Pentapteris Haller; Pentapterophyllon Hill; Potamogeton Walter; Sphondylastrum Rchb.; Vinkia Meijden;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wywłócznik (Myriophyllum L.) – rodzaj roślin z rodziny wodnikowatych. Obejmuje około 70 gatunków^[4] występujących w wodach stojących i na bagnach całej kuli ziemskiej^[5], przy czym największe zróżnicowanie osiągają w Australii^[6]. W Polsce występują trzy gatunki: wywłócznik kłosowy (M. spicatum), okółkowy (M. verticillatum) i skrętoległy (M. alterniflorum)^[7].

Niektóre gatunki, zwłaszcza wywłócznik brazylijski M. aquaticum, uprawiane są w akwariach^[8].

Morfologia

Pokrój: Byliny wodne, całkowicie zanurzone w wodzie, ukorzeniające się na dnie^[5]^[6]. Pędy miękkie, wiotkie, pojedyncze lub rozgałęzione^[6].
Liście: Podwodne, przeważnie w okółkach po 3 i 4, rzadko skrętoległe, pierzasto podzielone na nitkowate odcinki, w ogólnym zarysie jajowate lub owalne. Liście wynurzone mniejsze, czasem niepodzielone^[6].
Kwiaty: Drobne, zebrane po 4 w okółkach w nadwodnych, szczytowych kłosach lub w kątach najwyższych liści. W kwiatostanie dolne kwiaty są żeńskie, górne męskie, czasem w środkowej części obecne są kwiaty obupłciowe. Kwiaty męskie mają kielich głęboko rozcięty na 2–4 działki. Płatków jest tyle ile działek, często barwy różowej. Pręcików jest od 2 do 8. Kwiaty żeńskie mają rurkę kielicha zrośniętą z zarodnią. Działki kielicha są 4, bardzo drobne, podobnie małe są łódeczkowate płatki, których u niektórych gatunków brak lub szybko opadają. Zalążnia zwieńczona jest 4 znamionami (brak szyjki słupka)^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z rodziny wodnikowatych Haloragaceae tworzącej grupę siostrzaną dla rodziny Penthoraceae, wraz z którą wchodzą w skład rzędu skalnicowców^[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Podostemanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd wodnikowce (Haloragales Bromhead), podrząd Haloragineae Engl., rodzina wodnikowate (Haloragaceae R. Br. in Flinders), podrodzina wywłócznikowate (Myriophylloideae Coss. & Germ.), plemię Myriophylleae Rchb., rodzaj wywłócznik (Myriophyllum L.)^[9].

Wykaz gatunków^[4]

Myriophyllum alpinum Orchard
Myriophyllum alterniflorum DC. – wywłócznik skrętoległy
Myriophyllum amphibium Labill.
Myriophyllum aquaticum (Vell.) Verdc. – wywłócznik brazylijski
Myriophyllum artesium Halford & Fensham
Myriophyllum austropygmaeum Orchard
Myriophyllum axilliflorum Baker
Myriophyllum bonii Tardieu
Myriophyllum callitrichoides Orchard
Myriophyllum caput-medusae Orchard
Myriophyllum coronatum Meijden
Myriophyllum costatum Orchard
Myriophyllum crispatum Orchard
Myriophyllum decussatum Orchard
Myriophyllum dicoccum F.Muell.
Myriophyllum drummondii Benth.
Myriophyllum echinatum Orchard
Myriophyllum exasperatum D.Wang, D.Yu & Z.Yu Li
Myriophyllum farwellii Morong
Myriophyllum filiforme Benth.
Myriophyllum foveicola M.D.Barrett, M.L.Moody & R.L.Barrett
Myriophyllum glomeratum Schindl.
Myriophyllum gracile Benth.
Myriophyllum heterophyllum Michx. – wywłócznik różnolistny
Myriophyllum hippuroides Nutt.
Myriophyllum humile (Raf.) Morong
Myriophyllum implicatum Orchard
Myriophyllum indicum Willd.
Myriophyllum integrifolium (Hook.f.) Hook.f.
Myriophyllum intermedium DC.
Myriophyllum jacobsii M.L.Moody
Myriophyllum lapidicola Orchard
Myriophyllum latifolium F.Muell.
Myriophyllum laxum Shuttlew. ex Chapm.
Myriophyllum limnophilum Orchard
Myriophyllum lophatum Orchard
Myriophyllum mattogrossense Hoehne
Myriophyllum mezianum Schindl.
Myriophyllum muelleri Sond.
Myriophyllum muricatum Orchard
Myriophyllum oguraense Miki
Myriophyllum oliganthum (Wight & Arn.) F.Muell.
Myriophyllum papillosum Orchard
Myriophyllum pedunculatum Hook.f.
Myriophyllum petraeum Orchard
Myriophyllum pinnatum (Walter) Britton, Sterns & Poggenb.
Myriophyllum porcatum Orchard
Myriophyllum propinquum A.Cunn.
Myriophyllum pygmaeum Mattf.
Myriophyllum quitense Kunth
Myriophyllum robustum Hook.f.
Myriophyllum salsugineum Orchard
Myriophyllum siamense (Craib) Tardieu
Myriophyllum sibiricum Kom.
Myriophyllum simulans Orchard
Myriophyllum sparsiflorum C.Wright
Myriophyllum spicatum L. – wywłócznik kłosowy
Myriophyllum striatocarpum M.D.Barrett, M.L.Moody & R.L.Barrett
Myriophyllum striatum Orchard
Myriophyllum tenellum Bigelow
Myriophyllum tetrandrum Roxb.
Myriophyllum tillaeoides Diels
Myriophyllum trachycarpum F.Muell.
Myriophyllum trifidum (Nees) M.L.Moody & Les
Myriophyllum triphyllum Orchard
Myriophyllum tuberculatum Roxb.
Myriophyllum ussuriense (Regel) Maxim.
Myriophyllum variifolium Hook.f.
Myriophyllum verrucosum Lindl.
Myriophyllum verticillatum L. – wywłócznik okółkowy
Myriophyllum votschii Schindl.

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane w akwariach lub oczkach wodnych. Są łatwe w uprawie i dobrze rozrastają się, jeśli tylko mają możliwość ukorzenienia się^[5]. Najlepiej rosną w pełnym słońcu. Rozmnaża się je łatwo przez ukorzenianie oderwanych fragmentów pędu.

Rośliny z tego rodzaju stosowane są w roślinnych oczyszczalniach ścieków, do karmienia zwierząt, polerowania drewna oraz w ziołolecznictwie, jako zioła o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbiegunkowym^[6].

Wywłócznik kłosowy wykorzystywany był w Ameryce Północnej przez rdzenną ludność jako pożywienie głodowe^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-07] (ang.).
↑ Myriophyllum spicatum. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-09].
↑ ^a ^b ^c Myriophyllum Ponted. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-18].
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Myriophyllum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-23].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 119, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 610, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Myriophyllum. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-06]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-07] (ang.).

[3] Myriophyllum spicatum. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-09].

[powo-4] Myriophyllum Ponted. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-18].

[E-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[china-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Myriophyllum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-23].

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 119, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[mabb-8] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 610, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[9] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Myriophyllum. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-06]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]