Wuzetka

Ten artykuł dotyczy ciastka. Zobacz też: inne znaczenia skrótu WZ oraz nazwy „wuzetka”.

Wuzetka

deser
Inne nazwy	ciastko „W-Z”, torcik W-Z, WZ, WZK, radomianka
Rodzaj	ciastko
Data i miejsce powstania	przełom lat 40. i 50. XX wieku lub lata 30 XX. wieku Polska Warszawa lub Radom
Składniki
śmietana, jaja, cukier, mąka pszenna, kakao
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Wuzetka, ciastko „W-Z”, torcik W-Z, WZ, WZK^[3] – rodzaj słodkiego ciastka^[4][5][3] (torciku^[3]); wyrób cukierniczy w postaci dwóch blatów kakaowego biszkoptu przełożonych marmoladą, bitą śmietaną, wykończony pomadą czekoladową i udekorowany bitą śmietaną^[6]. W praktyce w wielu lokalach gastronomicznych bitą śmietanę zastępuje się rozmaitymi kremami^[7].

Nazwa deseru powstała na przełomie lat 40. i 50. XX wieku, prawdopodobnie od warszawskiej trasy W-Z, w pobliżu której znajdowała się jedna z cukierni^[8][9][3]. Przypuszcza się, że ma związek z konkursem na ciastko zorganizowanym pod koniec lat 40. XX wieku przez Cech Rzemiosł Spożywczych^[3].

Według innej teorii nazwa „wuzetka” pochodzi od skrótowca: „WZC”, którego rozwinięcie to „wypiek z czekoladą”^[8][3] albo „WZK” czyli „wypiek z kremem”^[10][3]. Inna sugeruje, że nazwa deseru pochodziła od nazwy pierwszego producenta – Warszawskich Zakładów Ciastkarskich (WZC)^[8][3]. Według Jarosława Zielińskiego, deser ten powstał w 1949 roku, jego nazwę zaś wymyślono w 1953, w jednej z kawiarni w pobliżu kina „Muranów”^[10]. Według Danuty Szmit-Zawieruchy ciastko zostało nazwane na cześć trasy W-Z, podobnie jak kawiarnia „W-Z”, mieszcząca się w budynku kina „Muranów”^[11].

W rejonie Radomia, ciastko znane jest jako radomianka^[12]. Według tamtejszego oryginalnego przedwojennego przepisu było przyrządzane z kremem na bazie zsiadłego mleka^{[potrzebny przypis]} i podawane w restauracji Stanisława Wierzbickiego, lokalu modnego wśród elit Warszawy wybierających się na niedzielne przejażdżki do Radomia po oddaniu do ruchu asfaltowej szosy łączącej oba miasta.^{[potrzebny przypis]} Po wojnie wielu radomskich cukierników przyjechało pracować do Warszawy skąd mogli przywieźć recepturę na popularną dzisiaj wuzetkę^{[potrzebny przypis][13]}. Radomiankę upamiętnia jeden z odlewów wykonanych w ramach szlaku Symbole Radomia, umieszczony na chodniku przed radomską łaźnią przy ul. Żeromskiego^[14].

Na początku lat 50. wyłączność na produkcję wuzetek miały wspomniane wyżej Warszawskie Zakłady Ciastkarskie^[3]. Wtedy WZC sprzedawały to ciastko wyłącznie w kawiarniach i cukierniach firmowych sieci „Camargo”^[3]. Przepis na wuzetkę nigdy nie został zastrzeżony, dzięki czemu w latach 70. została spopularyzowana także poza Warszawą^[15][3].

23 maja 2023 wuzetka została wpisana na listę produktów tradycyjnych w województwie mazowieckim – pod nazwą „ciastko «W-Z» (zwane też: WZ, torcik W-Z, WZK, wuzetka)”^[3][16]. Według oficjalnej specyfikacji torcik ma kształt prostopadłościanu, czasem nawet sześcianu o krawędzi o długości ok. 7 cm^[3]. Przełożony jest marmoladą i bitą śmietaną, a z wierzchu udekorowany polewą czekoladową i kleksem z bitej śmietany^[3]. Biszkopt ma barwę czekoladowego brązu, jest miękki, wilgotny i sprężysty, a polewa jest ciemniejsza i błyszcząca^[3].

Bazę pod ciasto biszkoptowe stanowią mąka pszenna, jajka, cukier i kakao^[10]. Po dokładnym wymieszaniu składników ciasto jest poddawane obróbce termicznej w temperaturze ok. 180 °C^[10]. Po upieczeniu i ostygnięciu ciasto jest nasączane ponczem^[10]. Może to być syrop z cukru, cytryny, zapachu rumowego i spirytusu^[6]. Górne powierzchnie dolnego (opcjonalnie) i górnego blatu smaruje się cienko marmoladą^[10][6] lub dżemem, a całość przekłada się bitą śmietaną. Górny blat pokrywany jest dodatkowo pomadą czekoladową^[10]. Po zastygnięciu pomada powinna być chrupiąca^[7], będzie to więc np. lukier z czekoladą^[6][8]. Według innej metody przygotowania wuzetki, biszkopt nasącza się czekoladą^[8]. Na końcu wuzetkę kroi się na kwadratowe kawałki uzyskując w ten sposób ciastka, które dekoruje się „kleksami” z bitej śmietany^[10] wyciśniętej ze szprycy.

Ciastko było stałą pozycją w menu warszawskich kawiarni okresu PRL, co pokazano m.in. w komedii Miś (1980) Stanisława Barei^[17][3]. W scenie spotkania Ryszarda Ochódzkiego i jego kochanki w kawiarni obsługująca ich kelnerka oświadcza: „Kawa i wuzetka są obowiązkowe dla każdego. Bijemy się o złotą patelnię“^[17].

• zygmuntówka
• napoleonka