Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy

Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy

nr rej. A/1129 z 8 lipca 1992[1]
Widok od ul. Gdańskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Gdańska 50
Typ budynku	willa
Styl architektoniczny	neorenesans włoski
Architekt	Hildebrandt
Kondygnacje	3
Rozpoczęcie budowy	1900
Ukończenie budowy	1904
Pierwszy właściciel	Wilhelm Blumwe
Kolejni właściciele	Leon Figiel, Klub Polski, Polskie Radio Pomorza i Kujaw
Położenie na mapie Polski Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
Położenie na mapie Bydgoszczy Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
53°07′47″N 18°00′29″E/53,129722 18,008056
Multimedia w Wikimedia Commons

Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy – zabytkowa willa w Bydgoszczy.

Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, przy skrzyżowaniu z ul. Słowackiego.

Budynek wzniesiono w latach 1900–1904^[2] według projektu architekta Hildebrandta z Berlina. Inwestorem był Wilhelm Blumwe, spadkobierca bogatego bydgoskiego przemysłowca Carla Blumwe^[3]. Byli oni także właścicielami fabryki usytuowanej przy ul. Nakielskiej^[4].

Wilhelm Blumwe, kształcony w Niemczech, a później w Anglii wrócił w 1878 r. do Bydgoszczy i został wspólnikiem ojca w prowadzeniu Fabryki Traków i Maszyn do Obróbki Drewna^[5]. Po śmierci ojca w 1887 r. kierował firmą sam, rozwijając ją i unowocześniając, przekształcając w 1897 r. w Spółkę Akcyjną, mającą swoje przedstawicielstwa w Berlinie, Magdeburgu i Kolonii, eksportującą swoje wyroby do Chin, Ameryki i Afryki^[5]. Wysokie dochody (ok. 55-60 tysięcy marek rocznie) pozwalały Wilhelmowi Blumwemu na prowadzenie działalności społecznej i charytatywnej, jak również na wzniesienie okazałej willi^[5].

Willa i ukształtowanie terenu wokół niej było starannie przemyślaną koncepcją utrzymaną w stylu niewielkiego założenia willowo-ogrodowego. Osobliwością gmachu była urna z prochami Carla Blumwego, na zlecenie rodziny umieszczona na szczycie tympanonu^[5]. Rezydencja należała do rodziny Blumwe do 1923 r., kiedy zmarła wdowa po Wilhelmie, Maria. Od 1923 r. do 1933 r. właścicielem domu został Leon Figiel. Przebudował on nieznacznie wnętrze willi. W 1933 r. (bądź 1930) budynek został przejęty przez Klub Polski grupujący elitę intelektualną miasta, a podnajemcami byli od 1936 r. działacze Polskiego Białego Krzyża, Ekspozytura Oddziału II Sztabu Generalnego, po dwóch latach przeniesiona na ul. Poniatowskiego 5^[5]. Opuszczone przez Ekspozyturę pomieszczenia zajęło Studio Bydgoszcz Polskiego Radia^[5].

Od jesieni 1939 do początku 1940 roku budynek zajęło dowództwo niemieckiej samoobrony (niem. Selbstschutz Westpreussen). W piwnicach dokonano wówczas licznych rozstrzelań Polaków^[5], a na gmachu znajduje się obecnie tablica pamiątkowa ku czci pomordowanych^[4]. Od września 1940 r. mieściło się tu kierownictwo powiatowe NSDAP (niem. Kreisleitung der NSDAP Westpreussen), w tym czasie strącono ze szczytu tympanonu urnę z prochami Carla Blumwego, wnętrze przebudowano dzieląc obszerne pomieszczenia na szereg sal biurowych, rozebrano ogrodzenie, a przed fasadą postawiono dwa wysokie, pomalowane na biało maszty^[5].

W 1945 roku gmach zaadaptowano dla potrzeb Pomorskiej Rozgłośni Polskiego Radia, wysyłającej w eter pierwszą audycję już 1 maja 1945 r. Pracował tu m.in. Jeremi Przybora. W 1995 r. budynek został odnowiony, za co Rozgłośnia Polskiego Radia PIK otrzymała nagrodę I stopnia w konkursie organizowanym przez Generalnego Konserwatora Zabytków dla najlepszego użytkownika obiektu zabytkowego^[5].

Budynek posiada formę klasycyzującego pałacu, nawiązującego do rozwiązań willi palladiańskich^[6] (Villa Capra pod Vicenzą proj. Andrea Palladia^[3]). Willa wzniesiona jest na rzucie zbliżonym do prostokąta, złożona z części frontowej piętrowej i niższej parterowej od wschodu, z tarasem wychodzącym na ogród^[6]. Na osi elewacji frontowej znajduje się ryzalit, z portykiem na wysokości piętra, zwieńczonym tympanonem^[6]. Od frontu willa poprzedzona jest tarasem ze schodami lustrzanymi. Elewacje zdobią pilastry, boniowanie, jońskie kapitele, metalowe i kamienne balustrady tarasów i balkonu oraz trójkątne naczółki okien^[6]. Współcześnie dobudowany jest łącznik nadziemny spinający w całość willę z sąsiednim budynkiem.

Z pierwotnego wystroju wnętrza zachowała się reprezentacyjna sala parteru przekryta szklanym plafonem o charakterze patio^[5]. Od strony wschodniej znajdował się ogród, zaprojektowany w 1901 r. przez projektanta zieleni inżyniera Johanna E. Larassa^[3].

• 
  Kolumnada

• Willa Carla Blumwe w Bydgoszczy
• Fabryka Obrabiarek do Drewna
• Ulica Gdańska w Bydgoszczy
• Śródmieście (Bydgoszcz)

• Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
• Czajkowski Edmund: Na marginesie pewnej informacji. [w.] Kalendarz Bydgoski 1987
• Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
• Wysocka Agnieszka: Willa Blumwego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1997

• Willa Blumwego, czyli radio PiK

Panorama ulicy Gdańskiej w rejonie skrzyżowania z ul. Słowackiego. Willa w środku po prawej